Boshlang’ich ta’limda multimedia texnologiyasining
barcha fanlar kesimida
keng ko’lamda qo’llanilishi natijasida ta’lim tizimining sifatiga ta’sir ko’rsatib,
tushuncha va bilimlarni tezroq o’zlashtirishini ta’minlab beradi. Bunda kompyuter
xotirasiga o’quvchilarnig yosh va psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holda
ma’lumotlar, o’quv materiallari, tushunchalar, qoidalar kiritilgan bo’lib,
ularning
elektron varianti ta’lim berishning manbai bo’lib xizmat qiladi.. Boshlang’ich
ta’lim jarayonida multimedia texnologiyasi variantida texnologik yondashuvni
to’g’ri tashkil qilish kerak bo’ladi. Boshlang’ich sinf o’quvchilarining ona tili
fanidan o’rganiladigan o’quv materiallarini osonlashtirish maqsadida o’quv
materiallari bir-biri bilan bog’liq qismlarga aratiladi, so’ngra ta’limni o’zlashtirish
samaradorligini oshirish uchun vazifalar ketma-ket bajarilishi rejalashtirilgan
bo’ladi. Masalan,
ona tilidagi
maktab
so’zi dastlab ikki bo’g’inga
mak-tab
,
so’ngra tavushlarga
m , a, k, t, a, b
ajratiladi. Ushbu tavushlarning birikishidan mak
birinchi bo’g’in, tab ikkinchi bo’g’in hosil bo’ladi va bu bo’g’inlar birikib maktab
so’zi hosil qilinadi. Bu bilan boshlang’ich sinf o’quvchilarining so’z boyligi oshib,
nutqida maktab so’zining mazmun-mohiyatini, maktabning ta’lim beruvchi maskan
ekanligi, o’quvchilar maktabda o’qish va tarbiya topadigan joy ekanligi to’g’risida
tushunchaga ega bo’ladi. Bunda monitor ekranida maktabning umumiy ko’rinishi,
maktab atrofida gullarning ochilib turishi, xush kelibsiz, degan so’zning maktab
peshtaxtasiga yozib qo’yilganligi, bolalarning maktabga sumkalarini ko’tarib
borishlari monitor ekranida harakatlar bilan namoyish etilishi qiziqarli tarzda
kechadi.
Muhim tomoni shundan iboratki, ushbu texnologiyada o’rganilayotgan
o’quv materiallari multimedia asosida bajariladi. Ta’lim berishning tushunarli
bo’lishi uchun kompyuter xotirasiga kiritilgan o’quv materiallari kompyuter
(manitor) ekranida namoyish etish asosida amalga oshiriladi. Boshlang’ich sinf
o’qituvchisi buning uchun kompyuter bilan ishlash malakasiga ega bo’lishi kerak.
Chunki, dars davomida mavzu yuzasidan beriladigan o’quv materiallarini ketma-
ket monitor ekraniga chiqarib berishi, zarur vaqtlarda to’xtatib qo’yib
o’quvchilarga tushuncha va izohlarini berib borishi taqozo etiladi.
Buning uchun
tanlangan o’quv materiallari murakkab bo’masligi, o’quvchilarning yoshiga mos
holda tanlanishi zarur. Bu boshlang’ich sinf o’quvchilarining olgan bilimlarini
xotirasida uzoq vaqt saqlab qalish imkoniyatini yaratadi. Bu bilan
o’quvchilarniyeng kompyuter bilan ishlashga ishtiyoqi ortib boradi. Multimedia
texnologiyasi o’quvchilarning fikrlash
kobiliyatini shakllantirish, tafakkurini
o’stirish manbai bo’lib xizmat qiladi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilarida multimedia vasitasidan foydalanishning
asosini dars mashg’ulotlari tashkil etadi. O’quv mashg’ulotlari dalat ta’lim
standartlari talablari asosida tuzilgan dasturlar, dasturlarda taqsimlangan soatlar
asosida olib boriladi. Boshlang’ich sinflarda olib boriladigan mashg’ulotlar
yangi
materiallarni o’rganish darsi, bilimlarni mustahkamlash darsi, umumlashtiruvchi-
takrorlash darsi, bilimlarning qanchalik o’zlashtirganligini tekshirish (baholash)
darslariga bo’linadi. Mana shuni hisobga olgan o’qituvchi multimediali dars
mashg’ulotini bir soatga mo’ljallangan reja asosida olib borishi kerak bo’ladi.
Bunda yangi materiallarni o’rganishda multimedia kompyuter asosida olib borish
texnologiyasi quyidagicha bo’lishi mumkin:
1)O’qituvchi
boshlang’ich
sinf
o’quvchilarini
kompyuter
qarshisiga
joylashtiradi ( Kompyuter sinf xonasida kompyuterlar soni o’nta bo’lganligi uchun
har bir kompyuter qarshisiga 2-3 tadan o’quvchilarni jaylashtiradi) .
2) Kompyuter xotirasiga joylashtirgan o’quv materiallarini
alfavit va harflarni
kompyuter ekraniga chiqaradi.
3) O’quvchilarning diqqati kompyuter ekranida chiqqan materiallarga qaratiladi.
4) O’quvchilarning qanday topshiriqlarni bajarishi uchun ular bilan savol-javob
o’tkaziladi.
5) O’quvchilar o’qituvchi tomonidan berilgan topshiriqni kompyuterda mustaqil
bajarishga kirishadi.
6)
O’quvchilarning
o’rgangan
o’quv
materiallari
savollar
asosida
mustahkamlanadi, buni yana bir bor kompyuterda bajarib mustahkamlaydi.
7) O’quvchilarning kompyuterda o’zlashtirgan bilimlari o’qituvchi tomonidan
baholanib, rag’batlantirib boriladi.
8) O’rganilgan material bo’yicha mustaqil bajarib kelish uchun uyga vazifa
beriladi.
Bu dars mashg’uloti to’liq kompyuter asosida o’tkazishga mo’ljallangan
bo’lishi kerak. Olib borilayotgan bu mashg’ulotda mavzuga tegishli og’zaki savol-
javoblar, topishmoqlar, sha’rlar, turli mazmundagi amaliy tadbirlar o’tkaziladi.
Jumladan, o’quvchilarning zerikib qolmasligi uchun qisqa muddatli fizkultura
mashqlari, ko’zning toliqib qolmasligi uchun ko’zni
ochib yumish mashqlari
o’tkaziladi. Buning uchun o’qituvchi mavzuning texnologik xaritasini to’zib olishi
kerak. Mashg’ulotning texnologik xaritasida mavzu, maqsad va vazifalar,
mashg’ulot jarayonining mazmuni, mashg’ulot jarayonini amalga oshirish
texnologiyasi, natijalar va uyga vazifa aks etishi kerak. Buni jadvalda quyidagicha
ifodalash mumkin:
Dostları ilə paylaş: