O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent amaliy fanlar universiteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT AMALIY FANLAR UNIVERSITETI

Sirtqi bo‘lim O‘zbek tili va adabiyoti ta’lim yo‘nalishi 22-S-01-guruh talabasi Masharipova Xayitgul Odilbek qizining

Darak gapning shakily va ma’zmuniy tuzilishi mavzusidagi

K U R S I SH I

Ilmiy rahbar:____­­­­­________________

TOSHKENT - 2023

Kurs ishi Toshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasida bajarilgan.

Ilmiy rahbar:­­­­­___________________

Himoya 2023-yil _______ oyining ____ kuni soat_____ da Toshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasida kurs ishlari himoyasi yig‘ilishida o‘tkaziladi.
Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi 1-uy

Kurs ishi 2023-yil ________oyining ___ kunida kafedraga topshirildi.

Kurs ishi bilan Toshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasida tanishish mumkin.
Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi Yig‘ilish kotibi:__________________
MUNDARIJA
KIRISH……….………………………………………………………...4
I.BOB. DARAK GAPNING MAZMUNIY TUZILISHI VA U HAQIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR…………………………………………...

1. 
   Darak gap haqida umumiy ma'lumotlar………………………………5
   
2. 
   Darak gapning shakli va mazmuniy tuzilishi ………………………7
   

II.BOB DARAK GAPNING SHAKLI VA MAZMUNIY TUZILISHI
O'RTASIDAGI ALOQALAR ………………………….………………16

1. 
   Darak gap qo’llanishi va shakli haqida umumiy tushunchalar…….18
   
2. 
   Darak gap tuzishda muhim jihatlar………………..………………21
   

XULOSA…………………………………………………………………..28
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………..…….29


KIRISH
Kurs ishining dolzarbligi. Inson shaxsining kamol topishida, tafakkurining rivojlanishida, tafakkur mahsulini nutq vositasida ifodalash salohiyatini egallashida asosiy vosita bo‘lmish ona tili fani maktabda yetakchi o‘ quv fanlaridan biri sanaladi. Zero, ona tili millat tafakkurini shakllantiradi, rivojlantiradi, takomillashtirib boradi va namoyon ettiradi. Ma’ lumki, o‘ zlikni anglash, milliy ong va tafakkurning ifodasi, avlodlar o‘ rtasidagi ruhiy-ma’ naviy bog‘ liqlik til orqali namoyon bo‘ ladi. Jamiki ezgu fazilatlar inson qalbiga, avvalo, ona allasi, ona tilining betakror jozibasi bilan singadi. Ona tili – bu millatning ruhidir. Shu bois ona tili ta’ limi samaradorligini oshirish davlat siyosatiga aylandi va buni isboti sifatida 2016-yil 13-mayda Alisher Navoiy nomidagi O‘zbek tili va Adabiyoti universiteti tashkil qilindi. Umumta’lim maktablarining ona tili va akademik litseylarning hozirgi o‘zbek adabiy tili darslarida “Morfologiya” bo‘limini, shu bilan birga undov, taqlid, modal so‘zlarini izchil kurs sifatida o‘qitish juda katta ta’ limiy ahamiyatga ega. Bu bo‘ limni o‘qitishning ta’ limiy ahamiyati shundaki, o‘ quvchilar tilning asosiy birligi – so‘ z turkumlari haqidagi ta’ limot bilan tanishadilar. Zero, morfologiya tilning barcha bo‘ limlari bilan uzviy bog‘ liq bo‘ lib, shu bo‘ limlarni o‘qitishda izchillik bilan amalga oshiriladi. Ana shu uzviylikni ta’ minlashga qaratilgan usullarni va innovatsion texnologiyalarni tatqiq qilish va morfologiyaga oid bilimlarni mustahkamlashga qaratilgan mashqlar tizimini ishlab chiqish ishimizning dolzarbligini belgilaydi. Mamlakatimiz o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgandan keyin milliy qadriyatlarimizni, jumladan, uning eng muhim tarkibiy qismi bo‘lgan ona tilimizni o‘rganish, ilmiy-nazariy va amaliy tomondan tadqiq etishga bo’lgan e'tibor kuchayib bormoqda. Xalqning milliy madaniyati va o‘ziga xosligini ifoda etuvchi vosita bo'lmish o’zbek tilini rivojlantirish, bu tilning davlat maqomini izchil va to‘liq ro‘yobga chiqarish, davlatimiz siyosatining eng muhim ustuvor yo’nalishidir. Buning uchun har qaysi ota-ona, ustoz va murabbiy har bola timsolida, avvalo, shaxsni ko’rishi zarur. Ana shu oddiy talabdan kelib chiqqan holda, farzandlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobilyatiga ega bo’lgan, ongli yashaydigan komil insonlar etib voyaga yetkazish-ta’lim-tarbiya sohasining asosiy maqsadi va vazifasi bo’lishi lozim deb qabul qilishimiz kerak.