O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti biologiya va kimyo fakulteti kimyo bo‘limi
Yüklə 1,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 113
hosil bo‘ladi , 113 ni dekarboksillash tarkibida xngulyar giroksil gruppa bo‘lgan 114 birikmani beradi. Agar 114 natriy borgidrid bilan triftor sirka kislotada qaytarilsa izoindolo izoxinolin 115 hosil bo‘ladi [57]. Ko‘rsatilganki, 3,4–dimetaoksifeniletilamin korichniy aldegid va fenilpropionilxlarid bilan in situ ta’sirlashib tetragedroizoxinolin 113 hosil qiladi; bu esa mikroto‘lqinli nurlanish ta’sirida 29% unum bilan tegishli izoindoloizoxinolin 114, 115 larga skilanadi [58]. 36 III. NATIJALAR MUHOKAMASI Adabiyotlar sharxida keltirilgan ma’lumotlar asosida flavonoidlar o‘simlik dunyosida keng tarqalgan fenol birikmalar bo‘lib, ular o‘simlik metabolizimida faol ishtirok etuvchi moddalardan biri hisoblanadi. Flavonoidlar o‘simlik to‘qimalaridan sof holatida oson ajratiladi va tahlil etilishi yengildir. O‘simlikda ularning biosentiz usullari har xil, ko‘pgina biogenetik va ekologik faktorlarga bog‘liq. Hozirgacha bunday dorivor moddalar banki juda ozdir, bungga sabab dorivor o‘simliklar keng qamrovli tekshirilmagan, hamda flavonoidlarning keng qamrovli ta’sirlar ham sistematik to‘la o‘rganilmagan. Manashu masalalarni tekshirish, yangi o‘simliklarni toppish, ulardan flavonoidlarni ajratib olish, kimyoviy tuzilishi va fiziologik ta’sirini o‘rganish hamda ular asosida dorivor moddalar yaratish bioorgnik va organik kimyoning muhim va dolzarb vazifalaridan hisoblanadi. Ko‘kamaron flavonoidlarga boy o‘simlik va dorivor xususiyatlarga ega. Ulardan olingan dori vositalari meditsinasida turli hastaliklarga, yani yurak xastaliklarini davolash, markaziy nerv sistemalarini tinchlantiruvchi vosita sifatida, qon bosimini tushiruvchi gepertoniya va uyqisizlik kasalliklarini davolashga, oshqozon-ichak kasalliklarini davolashda surinkali ich ketish va sil kasalliklarini davolashda, revmatizm, genikologik kasalliklar, hamda turli xil xronik kasalliklarga qarshi davolovchi vosita sifatida ishlatib kelingan. Tаrkibidа gеtеrоаtоmlаr sаqlаgаn tаbiiy vа sintеtik gеtеrоsiklik birikmаlаr аsоsidа tаdqiqоtlаr оlib bоrish kеng tаrqаlmоqdа. Buni so‘nggi yillаrdа chоp qilinаyotgаn ilmiy mаqоlаlаr vа dissеrtаtsiya ishlаridа hаm ko‘rishimiz mumkin. Hozirgi vaqtda asosiy e’tibor zarur farmakologik xossali birikmalar olish maqsadida izoxinolin hosilalarining struktur modefikatsiyasi hamda sinteziga qaratilgan. Faollik turlarini o‘rganishning asosiy yo‘nalishlari bevosita birikma tuzilishi bilan to‘liq bo‘lib, molekula tuzilishi murakkablashishi tartibida o‘rganish ancha o‘rinli hisoblanadi. Birinchi holatda almashingan izoxnolinlar hosilalari keng tarqalgan va turli-tuman bioligik faolliklarni namoyon etadi. Ular o‘smaga qarshi, viruslarga qarshi, antigelment, malyariyaga qarshi, shuningdek spazmalitik va b.q. xossali moddalar uchraydi [59-61]. 37 Mаzkur yo‘nаlishdа оlib bоrilаyotgаn tаdqiqоtlаr hаm nаzаriy hаm аmаliy jihаtdаn muhimdir. Bungа misоl qilib qаtоr yillаr dаvоmidа Organik va noorganik kimyo kafedrasi va O‘simlik mоddаlаri kimyosi institutidа izoxinolin аlkаlоidlаri vа ulаrning turli hоsilаlаri аsоsidа kеng miqyosidаgi ilmiy-аmаliy tаdqiqоtlаr оlib bоrilmоqdа vа nаtijаdа judа muhim qоnuniyatlаr tоpilishi bilаn bir qаtоrdа sintеz qilingаn birikmаlаr аsоsidа turli biоlоgik fаоlliklar topilmoqda. Biz olib borayotgan sintezlarimizda boshlang‘ich mahsulot sifatida izoxinolin hosilasi va flovonoidni olgan edik. Biz yanada biologik faolligi kuchliroq ifodalangan ya’ni turli farmakologik ta’sirga ega bo‘lgan preparatlarni olish maqsadida molekulasida flavonoid va izoxinolin hosilasini asosida sintezlarni amalga oshirdik. Izoxinolin hosilasi va flovonnoid boshlang‘ich mahsulot sifatida olingan. Bu sintezlar O‘MKI xodimlari bilan birgalikda amalga oshirildi. NH 2 H 3 CO H 3 CO Yüklə 1,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|