Odlar Yurdu Kolleci İstehsalat Təcrübəsi Hesabatı İxtisas: Marketinq Qrup: 21 mr ad: Aytac Soyad: Rəşidova Mövzu: Turizmin marketinqi

Marketinq informasiyası və onun növləri.
Marketinq şəraitində effektiv işləmək üçün qərar qəbul edilməzdən əvvəl və sonra adekvat məlumat əldə etmək lazımdır. Bir müəssisənin marketinq planını və ya onun hər hansı bir hissəsini hazırlayarkən, tətbiq edərkən və yenidən nəzərdən keçirərkən marketinq məlumatlarının toplanmasının bir çox səbəbi vardır. Turizm fəaliyyətində marketinq informasiyası mühüm rol oynayır. Turizmi əhatə edən hadisə və mühit çox dəyişkəndir. Bu vəziyyətdə turizm məhsulunu işə salmaq dəqiq məlumat tələb edir. Bu cür məlumatların olmaması riskə və fəaliyyətin dayandırılmasına səbəb olur.
Şirkət uzun müddət bazarda müvəffəqiyyətlə fəaliyyət göstərə bilər. Lazımi məlumatları vaxtında alır, rəqiblərini qabaqlayır və turizm məhsullarını bazarda vaxtında satmağı bacarır. Bazarın vəziyyətini bilmədən, rəqiblərin məhsulları ilə əvvəlcə tanış olmadan, daxili və xarici mühiti öyrənmədən, rəqabət qabiliyyətli turizm məhsulunu bazar qiymətləri ilə inkişaf etdirmək və satmaq mümkün deyildir. Marketinq informasiyası aşağıdakı əlamətlərinə görə qruplara bölünür:

1. 
   Zamana görə məlumatlar;
   
2. 
   Planlı və nəzarət məlumatları;
   
3. 
   Kəmiyyət və keyfiyyəti göstərən məlumatlar;
   
4. 
   Periodik məlumatlar;
   
5. 
   Demoskopik və ekoskopik məlumatlar;
   
6. 
   Məlumat mənbələrinə görə.
   

Tarixi məlumatlar şirkətin əvvəlki dövrlərdə necə işlədiyini, cari məlumatlar şirkətdə mövcud işin vəziyyətini, proqnozlu məlumatlar isə şirkətin gələcəkdə işləmək ehtimalı olduğunu göstərir. Təsdiqləyici məlumat şirkətin idarəetmə təşkilatı statusu haqqında məlumatdır. İzah edici məlumat marketinq sistemindəki dəyişikliklərin səbəblərini izah edən məlumatlardır.
Planlaşdırılan məlumatlar şirkətin məqsədinə uyğun strateji qərarlar qəbul etməkdə istifadə olunur. Şirkətin marketinq fəaliyyətinin monitorinqi haqqında məlumat mövcud şirkətin cari vəziyyətini izah edən məlumatlardır:

1. 
   Bazarda məhsul satışı;
   
2. 
   Bazar payı;
   
3. 
   Marketinq büdcəsi və digər məlumatlar.
   

Demoskopik məlumat - turist məhsulunu satın alan müştərilər haqqında məlumatdır. Məsələn, turistlərin ailə vəziyyəti, milliyyəti, cinsi, yaşı, gəlir səviyyəsi, ailə büdcəsi və s. Ekoskopik məlumat - ölkədəki iqtisadi vəziyyətə aiddir: turizm bazarının vəziyyəti, turistlərin alıcılıq qabiliyyəti, turizm xidmətlərinin bazar qiymətləri, məzənnə, iqtisadi və ümumi vəziyyət və s. Əgər təsadüfi məlumatlar varsa, məsələn, bazara yeni bir rəqib gəlirsə, onu öyrənmək lazımdır. Turizm məhsullarının qiyməti dəyişibsə, bunun səbəbini tapmaq lazımdır və s. Turist bazarının iki informasiyası olur:

1. 
   Dəyişən;
   
2. 
   Dəyişməyən.
   

Məsələn, bazarda marketinq mühiti uzun müddət sabit olaraq qalır. Dəyişən məlumatlara bazardakı turizm məhsulunun miqdarı və keyfiyyəti də daxil ola bilər. Marketinq fəaliyyəti üçün lazım olan bütün məlumatların cəminə marketinqin informasiya sistemi deyilir.
Marketinq məlumatlarının aşağıdakı növləri fərqləndirilir:
İkinci dərəcəli - bu əvvəllər digər məqsədlər üçün toplanmış məlumatlardır. Bu cür məlumatların üstünlükləri aşağıdakılardır:
a) Nisbətən ucuz və sürətli məlumat toplamaq;
b) Bir neçə məlumat mənbəyinin olması;
c) Müstəqil mənbələrdən məlumat və s.

Bu cür məlumatların çatışmazlıqları isə aşağıdakılardır:

a) Natamamlığı səbəbindən tələblərə cavab verə bilməz;
b) Köhnəlmiş ola bilər;
c) Naməlum məlumat toplama metodologiyası ola bilər,
ç) Ziddiyyətlərin olması və s.

İkinci dərəcəli məlumat daxili və xarici məlumatlara bölünür:

Daxili məlumatlar şirkət daxilində mövcud olan məlumatlardır:
a) Büdcələr;
b) Satışlar;
c) Qazanclar;
ç) Zərərlər;
d) Müştəri hesabları;
e) Fond məlumatları və sair.

Xarici məlumatlar xarici mənbələrdən verilən məlumatlardır:

a) Hökumət;
b) Qeyri-hökumət. Daxili marketinq məlumat sistemi müəssisənin özündən məlumat toplayır. Bu məlumat şirkətin iş fəaliyyətinə aiddir və onların təhlili nəticəsində şirkətin fəaliyyəti qiymətləndirilir.
Daxili marketinq məlumat sistemi menecerə qərar verməyə kömək edir. Bununla yanaşı qərar qəbul etmək üçün digər informasiya sistemləri də nəzərə alınır.
Məlumatlar bu sistemdə xarici marketinq mühitindən toplanır. Bu məlumatlar aşağıdakılardır:
1. Turist bazarında vəziyyət, xüsusilə firmanın işlədiyi seqmentdə;
2. Bazarı hərəkətə gətirən qüvvələr;
3. Ümumi marketinq informasiyaları. Onların mənbələri - kitablar, statistik məlumatlar, televiziya, radio, məlumatlandırıcılar, kütləvi reklam fəaliyyətləri, sərgilər, konfranslar, təqdim olma mərasimləri və s.
Xarici məlumat mənbələri çoxdur. Bu da müəssisələrin maraqlarına cavab verən məlumatların toplanmasına çətinlik yaradır. Toplanan informasiyaların həcmi Pareto effektinə (iqtisadçı və sosioloq Vilfredo Paretonun şərəfinə adlandırılmış empirik qaydadır) tabedir. Burada 80% məlumatın 20%-i informasiya mənbəyindən götürülür. Buna görə də böyük bir mənbədən ən dəyərlisini seçmək lazımdır. Əvvəlcə məlumat mənbələri, sonra isə məlumatların özü seçilir. Xarici marketinq informasiyaları hamı üçün açıq aparılır və belə məlumatlara “sərt” məlumatlar deyilir. Məlumatların çoxu rəqiblər tərəfindən toplana bilinmir və müəssisəyə üstünlük verir. Buna “yumşaq” məlumatlar deyilir.
Hökümətə bir çox məsələlərə (qiymət, kredit və s.) dair statistika və təsviri materiallar daxil edilmişdir. Qeyri-hökumət olanlar dövri nəşrlər, kitablar, monoqrafiyalar, qeyri-dövri nəşrlərdir.
İbtidai - müəyyən bir problemi həll etmək üçün toplanan yeni məlumatlardır. İkinci dərəcəli analizlər lazımi məlumatları təmin edə bilmədiyi təqdirdə müəssisələr bu tip məlumatlara müraciət edirlər.
Bu cür məlumatların üstünlükləri aşağıdakılardır:

1. 
   Konkret məqsəd və vəzifələrə uyğun toplanmışdır;
   
2. 
   Məlumatların toplanması üçün məlum metodologiya və nəzarətin mövcudluğu;
   
3. 
   Bütün nəticələr mövcud və məlumdur;
   
4. 
   Məlumat köhnəlməmişdir;
   
5. 
   Ziddiyyətlərin olmaması;
   
6. 
   Alınan məlumatların etibarlılığı;
   
7. 
   Bütün suallar barədə məlumat almaq.
   

Bu cür məlumatların çatışmazlıqları isə aşağıdakılardır:

1. 
   Olduqca bahalıdır;
   
2. 
   Böyük vaxt və əmək xərcləri;
   
3. 
   Müəyyən növ məlumatların (siyahıyaalma məlumatları) əldə edilməsinin qeyri-mümkünlüyü;
   
4. 
   Şirkətin ilkin məlumat toplaya bilməməsi.
   

İlkin məlumatları əldə etmək lazımdırsa, şirkət onları əldə etmək üçün bir plan və metod hazırlamağa məcbur olur.