Odlar Yurdu Kolleci İstehsalat Təcrübəsi Hesabatı İxtisas: Marketinq Qrup: 21 mr ad: Aytac Soyad: Rəşidova Mövzu: Turizmin marketinqi

Turizmdə reklam-informasiya təminatının əsas məqsədi
Turizm dünya iqtisadiyyatının canlı və yüksək gəlirli bir sahəsidir. Turizm dünya istehsalının 10%-ni təşkil edir. Hal-hazırda turizm sahəsində 250 mln.-dan çox işçi çalışır. Ümumi investisiyanın 7%-i, istehlakçı xərclərinin 11%-i, bütün vergi gəlirlərinin 5%-i və dünya üzrə xidmət ticarətinin 33%-i turizmin payına düşür. Dünya Turizm Təşkilatının hesablamalarına görə 2000-ci ildə dünya üzrə turizm gəliri 500 mlrd., 2004-cü ildə 600 mlrd., 2009-cu ildə 850 mlrd., 2013-cü ildə 1 trln., 2017-ci ildə 1,3 trln., 2019-cu ildə isə 1,6 trln. dollardan artıq olubdur.
Reklam və məlumat dəstəyi olmadan turizmi inkişaf etdirmək mümkün deyildir. Məlumat özü bir xidmət sahəsidir. Bu həm turistlər, həm də turizm təşkilatçıları üçün lazımdır. Turist səyahətə hazırlaşdıqda və səfər ərəfəsində turist mərkəzinin yeri, orada yaşayan insanlar, adət və ənənələri, mərkəzin gözəlliyi haqqında çoxlu məlumatlara ehtiyac duyur.
Hər şeydən əvvəl turistin bilməli oduğu bir sıra məsələlər verdır:

• 
  Tur paketinin qiyməti neçəyədir?
  
• 
  Tur paketini haradan almaq olar?
  
• 
  Bilet necə sifariş olmalı və s.
  

Reklam və informasiya dəstəyinin məqsədi bütün bu zəruri məlumatları turistə çatdırmaq və onun turist səyahətində israr etməkdir. Kəskin rəqabət mühitində bu vəzifə çox sadə deyildir.
Reklam və informasiya fəaliyyətinin məqsədi alıcıya bir turizm məhsulunun üstünlüklərini çatdırmaq, turizm məhsuluna maraq oyatmaq və onu dinamikləşdirməkdir.
Turizm sənayesinin vəzifələri məhsulun hazırlanması ilə bitmir. Əsas məqsəd onu sahibinə çatdırmağı baçarmaqdır. Bu reklam və informasiya təminatı (RİT) tərəfindən edilir. Qeyd etmək lazımdır ki, RİT turizm sənayesinin ayrılmaz bir hissəsidir.
Reklam nədir və onun turizmdəki rolu nədən ibarətdir?
Reklam müştəriləri məlumatlandıran və nəticədə turizm məhsullarını təşviq edən bir prosesdir. Bu proses turizm agentlikləri ilə turistlər arasında əlaqə yaradır. Təklif olunan məhsulun turistlər üçün zəruri olduğuna inandırır və bu sahədə qərar qəbul etməyə hazırlayır.
Əlbəttə ki, bu fəaliyyət turizm bazarının marketinqi ilə paralel aparılır. Hər bir turist məhsulunun öz müştərisi vardır. Buna görə turizm reklamı və məlumatı turistlərin xüsusiyyətlərinə və qruplarına yönəldilmişdir Turist bazarları müəyyən seqmentlərə bölündüyü kimi, RİT də məqsədyönlü, konkret seqmentlərdə aparılır. Bilmək lazımdır ki, reklam və informasiya fəaliyyətləri hər hansı bir şəxslə aparılmır. O, insanlar arasında ünsiyyət forması deyildir. Onun məqsədi yalnız turizm məhsulunu təqdim etməkdir.
Beləliklə, bu fəaliyyət turizm agentləri və tur operatorların idarə olunması funksiyasıdır. Bir proses olaraq RİT öz qiymət və strategiyası olan məhsuldur. Reklam tur operator və turizm agentliklərinin funksiyalarını idarə edir. Məlumatları müxtəlif yollarla müştərilərə çatdırır:

1. 
   Televiziya,
   
2. 
   Radio;
   
3. 
   Qəzet;
   
4. 
   Jurnal;
   
5. 
   Sərgilər vasitəsilə və s.
   

Gəliri artırmaq üçün tur operatorları daha çox məhsul satmağa çalışırlar. Bununla bərabər turizm bazarında şiddətli rəqabət mühiti vardır. Hər kəs öz məhsulunun üstünlüklərini açmağa çalışır.
Məhsulu tanıtmaq üçün marketinq strategiyası hazırlanmışdır. Bu strategiyaya 4 elementin birləşməsi daxildir. Bu elementlər “P” hərfi ilə başlayan ingilis sözləridir:

1. 
   Product (məhsul);
   
2. 
   Price (qiymət);
   
3. 
   Promotion (məhsulun irəliləməsi);
   
4. 
   Plas (satılma yeri).
   

Bu üsulların hər biri turist məhsulunu satmaq və ya müştərilərin diqqətini cəlb etmək üçün istifadə edilə bilər. Reklamın əsas vəzifəsi məlumatı müştərilərə çatdırmaqdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, yayım mənbəyindən asılı olaraq reklam çox ucuz deyildir. Reklam vasitəsi ilə (turizm məhsullarının satışına xidmət edir, gəlir gətirir və s.) turizmin inkişaf etdirilməsi açıq-aşkar görünür. Reklamın azadlığı: Reklam azadlığı bir məhsulun sərbəst rəqabət qabiliyyətli turizm bazarlarına çıxma qabiliyyətidir. Bu sərbəst çıxış turizm məhsullarının yaxşılaşdırılmasına və yeni turizm məhsullarının yaranmasına səbəb olur. Azad reklam bazar iqtisadiyyatının vacib elementidir. O, bu sahədə əmək məhsuldarlığını artırır. Bu da keyfiyyətsiz məhsulların sıradan çıxmasına səbəb olur.
Reklam, kütləvi satış üçün bir vasitə olaraq inkişaf və yüksək həyat tərzinə səbəb olur. İstehsalın bütün sahələrində tərəqqiyə töhfə verir və inkişafın xəbərçisi olur. Nəhəng turizm şirkətləri xarici ölkələrdə öz reklam və məlumat kompaniyalarını idarə edirlər.
Reklam kampaniyası - bütün növ medialardan istifadə edərək müəyyən bir seqmentdə, müəyyən vaxtda müxtəlif hadisələrin məcmusudur. İnformasiya reklamı müxtəlif yollarla müştərilərə məlumat çatdırır. Reklamın əsas vasitələri aşağıdakılardır:

1. 
   Qəzet;
   
2. 
   Jurnal;
   
3. 
   Radio;
   
4. 
   Televiziya;
   
5. 
   Kataloqlar;
   
6. 
   Bukletlər;
   
7. 
   Məlumat vərəqələri;
   
8. 
   Reklam lövhələri;
   
9. 
   Nəqliyyat elanları və s.
   

Bütün bu vasitələr 3 qrupa bölünür:
I qrup - dövriyyə nəşriyyatında olan çap materialları. Bu qrupa bütün çap reklamları daxildir;
II qrup - radio reklamı, şifahi məlumat və elanlar;
III qrup - televiziyada və kinoteatrlarda reklam, şifahi mətnlə müşahidə olunan və nümayiş olunan eksponatlar və s.
Reklam vasitələri: Bu qrupun meneceri çap edilmiş reklam materiallarının və mətbəənin bütün incəliklərini, bütün yayımlanmış kolleksiyaların reytinqini və müştərilərin reklam tələblərini bilməlidir.
Çap edilmiş reklam materialları özləri müxtəlif formalarda olur:

1. 
   Jurnallarda reklam;
   
2. 
   Kitablarda reklam;
   
3. 
   Buklet;
   
4. 
   Kataloqlar;
   
5. 
   Afişa;
   
6. 
   Təqvim;
   
7. 
   Tətbiq;
   
8. 
   Etiket;
   
9. 
   Hədiyyələr üçün lazım olan suvenirlər və s.
   

Bütün bu təqdimat materiallarında şirkət loqotipi və materialları olmalıdır. Kitab reklamı: Son dövrlər nəşr olunan kitabların arxa hissəsində reklam çap etmək dəb halına gəlmişdir. Ancaq reklamın bu forması ehtiyatla istifadə edilməlidir. Reklamın məzmunu kitabın məzmununa uyğun olmalıdır.
Reklam kitabda münasib yerə yerləşdirilməlidir. Məsələn, turistin getdiyi ölkələri təsnif edən kitablarda bir turizm agentliyinin reklam edilməsi məqsədə uyğundur. Bu cür reklamın dəyəri çox yüksəkdir. Bununla da reklam şirkəti öz imicini artırır.