Normal gebelerde renkli doppler ultrasonografi bulgulari; kendi popüLÂsyonumuzdaki normal doppler değerleriNİn saptanmasi

     

Resim 12–2. Term gebelikte umblikal damarların tipik akım hızı dalgaformları.

     Transdüsere doğru pulsatil arteriyel akım (pozitif, sıfır çizgisinin üzerinde); 

transdüserden uzak devamlı düşük hızlı umbilikal venöz akım (negatif).

Veri elde Edilmesi

Akım   hızı   dalga   formunu   bilgisayarda   oluşturmak   basit   bir   işlem  değildir. 

Rastgele   dağıtım   ve  doku   atenüasyonu   ile   dönen   frekansların   kaybolmasının 

yanında, dokuların  ultrason  ışınlarına cevap olarak yaptığı titreşimlerden dokuların 

ultrasona  bağlı  olmayan   hareketlerinden   oluşan  düşük   frekanslı  seslerin  ve 

transdüser  tarafından  oluşturulan   yüksek   frekanslı   seslerin   elimine  edilmesi 

bilgisayara bağlı birçok işlem gerektirir.

Birçok mekanizma geriye dönen frekansları düzeltmek  için kullanılmaktadır. 

Onların asıl sorumlulukları açıklanacaktır.

Low-pass  filtering  (düşük-geçişli  filtre)  (sadece  belli  bir   frekansın  altındakileri) 

yüksek frekanslı alet seslerini elimine eder. Her ne kadar bazı bilgiler kaybolsa da, bu 

genellikle biyolojik Doppler uygulamasına engel olmaz.

High-pass   filiering   (yüksek   geçişti   filtre)  (genellikle   operatör-tarafından   regüle 

edilebilen   minimum  frekansın  üzerindeki  frekansları   gösterir)   istenmeyen   düşük 

frekanslı sinyalleri engeller, uzaklaştırır. Böylece damar duvarı titreşimlerinden ya da 

diğer doku hareketlerinden oluşan parazit önlenmiş olur. Fakat bu mekanizma düşük 

7

---

akımı  gösteren   düşük   hızları   da   ortadan   kaldırır.   Yüksek   geçişli   filtre   bu   yüzden 

yanlış olarak var olduğu halde diyastolda akım bulunmadığını söyleyebilir.

Örnek  hacmi   (ya  da  "range  gate")  analiz  edilecek   alanı  sınırlandırır.   Dupleks 

taramada bu alan genişlik ve pozisyon için ayarlanabilir. Derinliği operatör tarafından 

ayarlanan bu alanın standart doku iletim zamanı içinde gönderilen ve yansıyan ekolar 

arasındaki   standart   bir   zaman   aralığı   olduğu   varsayılır.   Alıcı   kapı   (gate)   sadece 

geriye   dönen   ekonun   beklenen   zamanı   için   açıktır.   Böylece   ekrandaki   kaliperler 

tarafından   belirlenen   alandan   beklenen   bilgiyi   sınırlandırır.   Doppler   bilgisi   istenen 

alanı sınırlandırırken bu mekanizmanın önemli şartları vardır. Örnek hacmi damardan 

daha geniş olmalı ve damarı tümüyle içine alacak şekilde yerleştirilmelidir. Eğer çok 

geniş kurulduysa dışarıdan gelen sinyaller dahil olabilir.

Bu mekanizmalar, dalga formlarını arıtmak ve uygun şekil sunmak amacıyla, geri 

dönen ve analiz edilen bilgiyi sınırlandırır. Bu kurgu istenen (genellikle düşük) hızları 

atma potansiyeline de sahiptir.

Sinyal İşleme

İletilen ultrason ışınlarından sadece küçük bir kısmı transdüser yönüne doğru 

yansıtıldığı için esaslı bir amplifikasyon gereklidir. Daha sonra, bilgiler filtrasyon ve 

demodulasyon ile saflaştırılmalıdır. Demodulasyon transdüser çıkışından oluşturulan 

standart frekanslar ile, eko girişinin elde edilmesiyle hem faz içinde hem de bir çeyrek 

fazda kaymış frekansların karşılaştırılmasını içerir. Doppler kaymış ekoları uzaysal 

bir   alanda   ultrason   ışınlarının   içinde   ve   fizyolojik   akım   hızlarının   bilinen   tipik 

sınırlarına tatbik edilerek saflaştırma işlemiyle ham bilgi oluşturur. Bu işlemde en son 

basamak   akım   yönüne   bağlı   olarak   ayırmadır,   2   kanaldaki   faz   kareleme 

dedektöründen alınan çıktı ile transdüsere doğru olan akım pozitif Doppler kayması, 

transdüserden uzaklaşan akım negatif Doppler kayması olarak tanımlanır.

Akım şeklinin sunumundan sonraki basamak saflaştırılmış bilginin zamana göre 

Doppler kayma değişimlerinin tanımlanmasının organizasyonudur.

Kan,   damarını   geçerken,   kalp   kontraksiyonuyla   oluşan   akım   dalgası 

değişmektedir ve merkezdeki hareket eden parçalar en hızlı, damar duvarına yakın 

olanlar az hareketli ya da hareketsiz olacak şekilde hızları azalmıştır. Sonuç olarak, 

herhangi enine kesitte, farklı hızlardaki parçacıklar vardır. Aynı zamanda kalp siklüsü 

boyunca   farklı   hızlarda   farklı   konsantrasyonlarda   parçacıklar   vardır.   Sonuç   olarak 

Doppler işlemi, enine kesitsel herhangi bir anda zamana göre değişen velosimetre 

hızlarını sunmaktadır. Örnekleme frekansı çok yüksektir. Farklı velositeler kardiyak 

8

---

siklüs boyuncu değişik anlarda kan akım hızının dalga formunun tarifini sağlayacak 

şekilde kaydedilmiştir. Arterdeki pulsatil akım içinde parça hızları kardiyak siklüsün 

gidişi  içinde  değişmektedir   ve  farklı   hızlardaki  dalgalar  ortaya  çıkmaktadır.  Venöz 

Dopplerde hızların dağılımı normal şartlarda aşağı yukarı sabit olmaktadır.

Bu  saflaştırılmış bilgi duyulabilir sinyal olarak sunulduğunda insan kulağı dalga 

formlarının   çeşitlerini   ayırd   edebilir   ve   farklı   parça   hızlarının   kompleks   duyulabilir 

dalga yapması gerektiğini algılar. Ancak, bu bilgi sayısal yorumlandığında çok geniş 

yelpazedeki farklı hızlardaki dalgalar belirli bir sıralamada gösterilemez. Bu yüzden, 

Doppler spektral analiz farklı hızları ayırmak ve sıraya koyulmuş formda göstermek 

işlemlerini içerir. (1)Doppler spektrumu dikey eksende alçaktan hızla yükseğe doğru 

sıralamak için kullanılan dijital analitik metod, hızlı Fourier transformasyonudur. Bu 

işlem gerçek zamanda alınan sinyalin farklı hızlardaki parçalarını bu ekranda kan 

akım hızı dalga formu olarak gösterir.

Akıma Karşı Hız

Hızın   zamana   karşı   gösterildiğine   dikkat   ediniz.   Hızın   hesaplanmasındaki 

teorik   basamaklardan   bahsedildi.   Fakat   kan   akım   hızını   gerçek   değer   olarak 

saniyedeki   santimetre   cinsinden   kabul   etmekte   bazı   problemler   vardır.   Öncelikle 

Doppler açısının ölçümü gerçekten çok zordur. Fetal ekokardiyografide, ışınlar akım 

yönüne paralel kabul edilir ve Doppler açısı problem olmayabilir. (Doppler açısı: 0°: 

kosinüs = 1.00). Bazı durumlarda, örneğin orta serebral arterin ilk kısmı anatomik 

olarak sabittir ve tek tip açı oluşturmaktadır ve hesaplanan hız daha gerçekçi olarak 

alınabilir.   Çoğu   obstetrik   vakada   Doppler   açısı   hem   bilinmemekte   hem   de   açı 

muayene sırasında dakikadan dakikaya değişmektedir. Açıdaki değişmeler Doppler 

kaymasında ve hesaplanan hızda farklılıklara yol açmaktadır. Doppler ile bakış açışı 

60°'ye  ulaştığında  (20   derecenin   kosinüsü  0.94,   60'ın  0.50   fakat   80'in  sadece  0-

17'dir)   kosinüs   çok   hızlı   değiştiğinden,   kan   akım   hızı   hakkında   kesin   bilgiler   çok 

zahmetli ve mutlak doğru Doppler tekniğini gerektirmektedir.

Birçok faktör kan akımını etkileyebilir (Tablo 12–1)(3) . Bundan başka, akımın 

doğası da (pulsatil ya da sabit, düzenli ya da turbulan, tek ya da dallanmış, parabolik 

ya da tıkanmış) dönen frekansta önemli şekilde etkindir. Böylece kan akımı hacmi 

ortalama kan akım hızı ve damar çapı dikkate alınarak hesaplanabilirse de, bu analiz 

çok güvenilir değildir. (4,5)Damarın kesitsel alanının ölçüldüğü gri renkli imaj hataya 

çok duyarlıdır. 6–8 mm'lık bir damarda (örneğin umbilikal ven) 0,4 mm çaplı hata 

9

---