Şəkil 2. Forma meyillənmələri: a) çökəklik; b) qabarıqlıq; v) qeyri-dairəvilik; q) ovallılıq; g) tillilik; e) konusvarilik; j) çələkvarilik; z) yəhərvarilik
Uzununa kəsiyin profilinin meyillənməsi real profilin nöqtələrindən söykənən profilin uyğun tərəfinə qədər olan ən böyük məsafədir. Uzununa kəsiyin profilinin sadə forma meyillənmələrindən ən geniş yayılanları konusvarilik, çələkvarilikvə yəhərvarilikdir (şəkil 2. e,z). Konusvarilik, çələkvarilik və yəhərvarililiyin qiymətləri uzununa kəsiyin ən böyük və ən kiçik ölçüləri fərqinə bərabərdir.
En kəsik üzrə forma meyillənməsinin ən sadə halı ovallılıq və tillilikdir.
Ovallılıq – forma meyillənməsi olub, en kəsiyi ən böyük və ən kiçik diametrə malik ovaldır. Ovallılığın qiyməti, en kəsiyin qarşılıqlı perpendikulyar istiqamətlərdə alınmış ölçülərinin fərqidir (şəkil 2 q).
Tillilik - əyrixətli tillərə malik olub, çoxtilli şəkli olan hissənin profilinin meyillənməsidir. Tilliliyin qiyməti həqiqi profilin nöqtələrindən söykənən dairəyədək olan ən böyük məsafədir (şəkil 2 d).
Vəziyyət meyillənmələrinin növləri aşağıdakılardır: paralellikdən meyillənmə (qeyri-paralellik); perpendikulyarlıqdan meyillənmə (qeyri-perpendikulyarlıq); maillikdən meyillənmə; eyni-oxluluqdan meyillənmə (qeyri-oxluluq); simmetriklikdən meyillənmə (qeyri-simmetriklik); mövqedən meyillənmə və oxların kəsişməsindən meyillənmə. Səthlərin vəziyyətlərinin göstərilmiş meyillənmələri müsaidə sahəsi ilə məhdudlaşdırılır.
Səthlərin forma və vəziyyətlərinin meyillənmələrinin işarələnməsi
Səthlərin forma və vəziyyətlərinin meyillənmələri cizgilərdə şərti işarələrlə və simvollarla göstərilir (cədvəl 2).
Meyillənmənin uyğun qiyməti və simvolu cizgilərdə iki, yaxud üç yerə bölünmüş düzbucaqlı çərçivələrdə göstərilir (şəkil 3 a, e).
Çərçivələrdə göstərilmiş meyillənmələrin hədd ölçüləri bütün səthə aid edilir. Əgər buraxıla bilən meyillənmə məhdudlaşdırılmış şöbənin uzunluğuna aiddirsə, bu zaman çərçivənin bir bölməsində məxrəcdə şöbənin uzunluğunun qiyməti qeydə alınır (şəkil 4 a, b).
Şəkil .3. Formaların və yerləşmələrin cizgilərdə hədd meyillənmələrinin işarələnməsi
Şəkil 4.
Cədvəl 2
Müsaidə
|
İşarə
|
Müsaidə
|
İşarə
|
Formalar
|
|
Paralellik
|
|
Silindrlilik
|
|
Perpendikulyarlıq
|
|
Müstəvililik
|
|
Maillik
|
|
Verilmiş profilin forması
|
|
|
|
Dairəvilik
|
|
Simmetriklik
|
|
Silindrik səthin uzununa kəsiyinin profili
|
|
Oxların və simmetriya müstəvilərinin mövqelərinin müsaidələri
|
|
Düzxətlilik
|
|
Radial və yan vurma
|
|
|
|
Verilmiş istiqamətlərdə radial yan vurma
|
|
Dostları ilə paylaş: |
