Mühazirə mövzuları I həftə Fənnin məqsəd və vəzifələri

XII həftə
Kələ-kötürlüyü işarələnməsinin qaydaları.

DÜİST 2.309 üzrə kələ-kötürlüyü işarələnməsinin qaydaları aşağıdakılardır.

1.Metal, plastik kütlə və başqa materiallardan hazırlanan hissələrin səthlərinin kələ-kötürlüyü “˅” işarəsi ilə işarə olunur və bunun üstündə kələ-kötürlüyün seçilmiş parametrinin mkm-lə verilmiş qiyməti göstərilir.
Cədvəl 1

Kələ-kötürlüyün istiqaməti	Sxematik təsviri	Cızıqların istiqamətinin işarəsi	Kələ-kötürlüyün səthin üzərində göstərilən işarələrinin izahatı
Paralel			Cizgidə səthi təsvir edən xəttə paralel
Perpendikulyar			Cizgidə səthi təsvir edən xəttə perpendi­kulyar
Çarpaz			Cizgidə səthi təsvir edən xəttə mailli iki istiqamətdə çarpazlaşma
Sərbəst			Cizgidə səthi təsvir edən xəttə nəzərən müxtəlif istiqamətlər
Dairəvi			Səthin mərkə­zinə nəzərən təqribən dairə­vi
Radial			Səthin mərkə­zinə nəzərən təqribən radial

-nın qiyməti simvolsuz, və başqa parametrlər isə simvolla göstərilir. Məsələn, , yaxud .
2. Cızıqların istiqamətinin işarələnməsi cədvəl 1 -ə uyğundur.
3. Əgər verilmiş kələ-kötürlük sinfi üçün baza uzunluğu nəzərdə tutulmursa, onu cızıqlaqrın istiqamətinin işarəsinin üstündə göstərirlər:

4. Səthin kələ-kötürlüyünün qiymətləri və parametrlərinin ən böyük kəmiyyətini məhdudlaşdırır.
Əgər kələ-kötürlüyün ən kiçik kəmiyyəti də məhdudlaşdırılmalıdırsa, parametrin hər iki qiyməti göstərilir:
yaxud
5. Səthlərin emal üsulları ancaq o hallarda göstərilir ki, bunlar məmulatın tələb edidilən keyfiyyətini təmin edən yeganə hallar olsun:

Emal olunmamış və yaxud yonqar çıxarmaqla emal olunmuş səthlər - simvolu ilə, yonqar çıxarmaqla emal olunmuş səthlər -simvolu ilə işarə olunurlar.
6. Kələ-kötürlüyün işarələnməsində iki və ondan çox parametrlər göstərilirsə, onların qiymətini yuxarıdan aşağıya belə yazırlar:
- profilin hündürlüyün parametri;
- profilin addımının parametri;
- profilin nisbi dayaq uzunluğu.
Səthlərin kələ-kötürlüyünün göstərilmiş işarələnməsi üçün nümunələr şəkil 3-də verilmişdir.