Mühazirə 1 Adı: Struktur geologiya fənninin məqsəd və vəzifələri Tarix

Sahə üzrə müxtəlif növ laylanmanın inkişaf etmə zonaları

Layların ilk və törəmə (ikinci) yatımı

Yer səthindəki çöküntülərin əksər hissəsi dəniz və ya kontinental hövzələrdə, eləcə də dəniz sahili düzən zonalarda toplanır. Məlumdur ki, çöküntütoplanma səthinin ilk dövrdə çox kiçik mailliyi (1⁰ –dən az) olur. Əksər hallarda maillik 15⁰ –dən artıq olmur. Nadir hallarda isə bir neçə dərəcə olur. Sualtı sürüşmələrdə və sualtı qayalıq zonalarda səthin mailliyi bir neçə on dərəcəyə çatır. Ona görə də çökmə süxurların əksər hissəsi ilk dövrdə horizontal yatıma yaxın olur. Əgər çöküntütoplanma fasiləsiz olaraq uzun müddət davam edərsə , hövzə dibi daha yaxşı nivelirlənir. İlk mailliyi 3-4⁰ , bəzən isə 10⁰ olan süxurlara çöküntütoplanmanın yerüstü yamaclarda, sualtı qalxımlarda getdiyi sahələrdə rast gəlmək olur. Çökmə süxurların ilk yatımı çox nadir hallarda saxlanır, çünki ilk yatım sonradan baş verən tektonik hərəkətlər nəticəsində pozulur. Tektonik hərəkətlər çökmə süxurlarda bir istiqamətli maili yatım və qırılma pozğunluğu yaradır.