MüƏllifdən II
XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR
- Hökmün icrası mərhələsinin mahiyyəti ilə əlaqədar olaraq bəzi pro- sessualistlər belə bir fikir söyləyirlər ki, bu mərhələ müstəqil olsa da onu
XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR m dan, məhkumun islah edilərək cəmiyyətə yararlı bir şəxs kimi tərbiyə olunmasında və bununla da bütünlükdə ədalət mühakiməsinin qarşısında duran vəzifələrin həyata keçirilməsindən ibarətdir. Nəticə etibarilə hökmün icrası mərhələsinin anlayışı prosessual hüquq baxımından müəyyən edilərkən bu mərhələdə yerinə yetirilən hərəkətlərin heç də hamısını əhatə etmək mümkün deyildir. Ona görə də belə bir fikirlə razılaşmaq lazımdır ki, hökmün icrası mərhələsinin anlayışına bu mərhələdə həll olunan məhz başlıca məsələləri ümumiləşdirilmiş formada daxil etmək lazımdır. Yəni bu, o deməkdir ki, bu anlayışda hökmün icrası mərhələsinin məzmununu təşkil edən hərəkətlər qruplaşdınimış şəkildə (prosessual formada) öz ifadəsini tapmışdır.
Nəzərə almaq lazımdır ki, cinayət mühakimə icraatının vəzifələrini təkcə cinayətin üstünü açmaq, təqsirli şəxsləri müəyyən etmək, habelə haqqında cinayət təqibi apanlan şəxsin təqsirsizliliyini sübuta yetirməklə məhdudlaşdırmaq düzgün olmazdı. Çünki əsas vəzifə təqsirli şəxslərə cəza təyin etmək və yaxud bəraət vermək deyil, onu real olaraq tətbiq etməkdədir. Əgər hökm çıxanlıbsa, lakin qanuni qüvvə aldıqdan sonra icra edilməyibsə, mahiyyətcə bu o deməkdir ki, həmin iş üzrə mühakimə icraatının vəzifələri yerinə yetirilməmişdir. Geniş mənada bu məsələyə yanaşsaq onda görərik ki, hökmün icra edilməməsi bütövlükdə ədalət mühakiməsi vəzifələrinin yerinə yetirilməməsi kimi qiymətləndirilməlidir. Bununla da sübuta yetirilir ki, öz prosessual əhəmiyyətinə görə hökmün icrası mərhələsini prosesin digər mərhələləri ilə müqayisədə heç də ikinci dərəcəli mərhələ hesab etmək olmaz.
m Mirağa Cəfərquliyev Hökmün icrası mərhələsinin vacibliyi bir daha onunla əsaslandınla bilər ki, əvvəlki cinayət-prosessual qanunvericiliyə nisbətən yeni qanunvericilikdə hökmün icrası mərhələsində məhkəmənin səlahiyyəti daha da genişləndirilmişdir. Yəni əvvəllər inzibati qaydada həll edilən bir sıra məsələlərin həlli yeni CPM-də məhz məhkəmənin səlahiyyətinə aid edilmişdir. Belə məsələlərə məhkumluğun götürülməsi, cəzaçəkmə müddətinin ümumi əmək stajına daxil edilməsi, məhkumun xəstəliyə görə vaxtından əvvəl cəzadan azad edilməsi və s. bu kimi məsələləri misal gətirmək olar. Bütün bunlar bir daha ona dəlalət edir ki, hökmün icrası mərhələsi prosessual hüquq mənasında, eyni zamanda, məhkəmə təcrübəsi baxımından digər mərhələlərə nisbətən heç də az əhəmiyyətə malik deyildir. Hökmün icrasının xarakterik cəhətlərindən biri də bu mərhələnin prosessual mərhələlər sistemində tutduğu yer, yəni onun sonuncu mərhələ olub-olmaması ilə bağlıdır. Əksər hallarda hüquq ədəbiyyatında hökmün icrası mərhələsinin anlayışı verilərkən qeyd olunur ki, bu mərhələ cinayət prosesinin son, yekunlaşdıncı mərhələsidir (91. S.51).
Lakin belə bir fikirlə razılaşmaq bir qədər çətindir, çünki hökmün icrası mərhələsi çoxcəhətli xüsusiyyətlərə malik olduğuna görə onun son mərhələ hesab edilməsi fikri o qədər də dəqiq deyildir. Bizə bəllidir ki, məhkəmələrin hökm və ya qərarlarına kassasiya qaydasında yenidən baxıla bilər ki, bu da qanuni qüvvə almış və icra olunmağa başlanmış hökmlərə aiddir. Belə çıxır ki, əgər hökm icra olunarkən ondan kassasiya şikayəti və ya protesti verilərsə yenidən işə baxan məhkəmə cinayət işini xitam edə bilər, hökmdə nəzərdə tutulan cəzanı azalda bilər, məhkumu cəzanın çəkilməmiş hissəsindən azad edə bilər. Belə hallarda hökmün icrası mərhələsi başa çatdınimır, əksinə həmin mərhələ kassasiya qaydasında icraat mərhələsindən əvvəl mövcud olur. Bütün bunlarla yanaşı, eyni zamanda, qeyd etmək lazımdır ki, hökmün icrası mərhələsi konkret halda iş üzrə icraatın yekun- laşdırıldığı son mərhələ ola bilər. Buna misal olaraq göstərmək olar ki, əgər məhkum məhkəmənin hökmdə təyin etdiyi cəzanı tamamilə çəkib qurtarıbsa və məhkəmənin qəran ilə cəza çəkməkdən azad edilibsə, belə halda hökmün icrası iş üzrə mühakimə icraatının son mərhələsini təşkil etmiş olur. Eyni fikri məhkumun cəza çəkməkdən azad edilməsi hallarına da şamil etmək olar. Digər bir halda bəraət hökm
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|