şübliDİi vo ya toqvSİrbnclirilon şoxsin toqsirsizliyi, yaxud
az toqsirliliyi barodo, habeb ona baraot verən və ya məs’uliyyə-
lini yüngülləşdirən hallar üzrə sübutların olması barədə özü,
yaxud müdafiəçisi tərəfindən irəli sürülən ərizə və vəsatətlərə
baxmaq;
cinayət prosesi gedişində qanunun pozulması ib əlaqədar
verilən şikayətləri yoxlamaq;
cinayət prosesi iştirakçılarının iştirak etmək hüququnu tə'min
etmək.
Şəxsin cinayət törətməkdə təqsirli olmasına dair məhkəmə
qərarı mülahizələrə əsaslana bilməz və işə aid biri digərinə
kifayət qədər uyğun gələn mötəbər sübutların məcmusu ilə təsdiq
olunmalıdır.
Ədalət mühakiməsininin həyata keçirilməsi qaydalarının
ayrı-ayrı işlər və şəxslər üçün, habeb müəyyən şəraitə görə,
yaxud hər hansı bir zaman dövründə özbaşınalıqla
dəyişdirilməsinə yol verilmir. (CPM, m. 28).
3.6,
Məlıkənıəbrin, hakimlərin, aııdlı iclasçılarııı
müstəqilliyi prinsipi
Məhkəmələrin, hakimlərin, andlı iclasçıların müstəqilliyi bir
çox qanunverici aktlarda əks olunmuşdur: Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiyasında, «Məhkəmələr və hakimlər
haqqında», «Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» Qanunlarda,
Cinayət-Prosessual
Məcəlləsində,
Mülki-Prosessual
Məcəlləsində və s.
Konstitusiyanın 127-ci maddəsinə uyğun olaraq «Hakimlər
müstəqildirlər
və
yalnız
Azərbaycan
Respublikasının
Konstitusiyasına və qanunlarına tabedirlər». Hakimlər və andlı
icla.sçılar cinayət təqibi orqanının ibtidai araşdırmada gəldikləri
nəticələrlə bağlı deyillər. Hakimlər və andlı iclas- çılar cinayət
işlərini və ya cinayət tə'qibi ilə bağlı digər materialları məhkəmə
iclasında tərəflərin təqdim etdikləri sübut-
=
^
-TT- ■-==
44
^
. =
larin tədqiqinə əsaslanan öz daxili inamı və hüquq düşüncəsi ilə
həll etməlidirlər. Məhkəmələr ədalət mühakiməsini hakimlərin
və andlı iclasvılarm müstəqilliyinə və iradəsinə qanunsuz tə'siri
istisna edən şəraitdə həyala keçirirlər. Heç kəsin ədalət
mühakiməsinin həyala keçirilməsinə müdaxilə etməyə,
hakimlərdən, andlı iclasçılardan onların baxdığı, yaxud
icraatlarında olan cinayət işləri və ya cinayət lə'qibi ilə digər
materiallarının mahiyyəti üzrə izahat tələb elməyə hüququ
yoxdur.
Hər hansı bir şəxs tərəfindən hər hansı bir səbəbdən ədalət
mühakiməsinin həyala keçirilməsinin birbaşa və ya dolayı yolla
məhdudlaşdırılması, ona qanunsuz tə’sir, hədə-qorxu, müdaxilə
edilməsi, hörmətsizlik göstərilməsi, məhkəməyə qarşı açıq-aşkar
etinasız hərəkətlər edilməsi yolverilməzdir. (CPM, m. 25).
Qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hallarda məhkəmə
iclasının keçirilməsi zamanı məhkəməyə hörmətsizlik
göstərilməsi təqsirkar şəxslərin cinayət mə.s’uliyyətinə cəlb
edilməsi üçün əsasdır.
Məhkəmə iclası zalında qaydanı kobud surətdə pozan
şəxslər barəsində əvvəlcə edilmiş xəbərdarlıqdan sonra
məhkəmənin qərarı əsasında aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:
minimum əmək haqqı məbləğinin əlli mislinədək miqdarda
cərimə;
3 saatdan 48 saata qədər müddətə tutma;
məhkəmə baxışının bütün müddətinə və ya bu müddətin bir
hissəsinə məhkəmənin iclas zalından xaric etmə.
Məhkəmənin qərarı ilə məhkəmə iclasına yenidən
buraxılmış cinayət prosesinin iştirakçısı onun olmadığı dövrdə
aparılmış prosessual hərəkətlərlə tanış olmaq hüququna
malikdir. (CPM, m. 310).
Hakimlərin müstəqilliyi onların səlahiyyəti dövründə si-
yasəlsizləşdirilməsi, dəyişilməzliyi və toxunulmazlığı, vəzifəyə
ləyin olunmasının, məsuliyyətə cəlb edilməsinin, vəzifədən
45
konarlaşdınimasının, solahiyyotlorino xilam verilmosinin
xüsusi qaydası, mohkomo hakimiyyətinin müstəqil fəaliyyət
göstərməsi və ədalət mühakiməsinin qanımda nəzərdə tutulmuş
qaydada həyata keçirilməsi, məhkəmə icraatına hər hansı şəxs
tərəfindən məhdudiyyət qoyulmasının və müdaxilə edilməsinin
yolverilməzliyi, hakimlərin şəxsi təhlükəsizliyinin tə'min
edilməsi yolu ilə həyata keçirilir və bunun üçün onlara
vəzifələrinə uyğun maddi və sosial təminatlar verilir.
Məhkəmə qərarları hakimlər tərəfindən onların sərbəst
daxili inamına və məhkəmə araşdırılmasının nəticələrinə
əsaslanaraq qəbul edilməlidir.
Andlı icla.sçıların müstəqilliyi məhkəmə hakimiyyətinin
müstəqil fəaliyyət göstərməsi və ədalət mühakiməsinin qanunda
nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilməsi, məhkəmədə işlərə
baxılarkən öz vəzifələrini sərbəst icra etməsi, məhkəmə icraatına
hər hansı şəxs tərəfindən məhdudiyyət qoyulmasının və
müdaxilə edilməsinin yolverilməzliyi və and- lı iclasçıların
toxunulmazlığı ilə tə’min edilir.
Bu prinsipin mənası ondan ibarətdir ki, məhkəmələrin xarici
təsirsiz, yalnız qanuna müvafiq və ədalətli qərarlar çıxarmaq
üçün real imkanları olsun. Çoxillik təcrübə göstərir ki,
məhkəmələrə müxtəlif təsiretmə üsulları tətbiq edilir (ələ
almaqdan və rüşvət verməkdən fiziki xəsarət yetirmələrə kimi).
Konkret işə baxan məhkəmənin fəaliyyəti işin nəticəsindən
maraqlı olan başqa dövlət orqanlarının, vəzifəli şəxslərin və adi
insanların diqqət mərkəzindədir.
Bununla əlaqədar hakimlərin və andlı iclasçıların
müstəqilliyinin təmin edilməsi üzrə təminatların işlənib tətbiq
edilməsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bu zaman aşağıda-
kılarlar nəzərə alınmalıdır:
1.
Ədalət mühakiməsinin həyala keçirilməsi üçün qanunda
xüsusi qaydanın nəzərdə tutulması, ədalət mühakiməsinin
həyala keçirilməsi üzrə fəaliyyətə müdaxilə edilməsinə görə
məsuliyyətin gücləndirilməsi;
=
=
46
=
Dostları ilə paylaş: |