Nəzakət Əliyeva
40
Həyat baxçamda da Əsir küləklər.
Haray, mənim bahar fəslim nə soldu?
Həyat çeşməm daha görünməz oldu.
İnan, sənsiz elə yannam, yaxıllam,
Mənim tək görməmiş təşnə bu əyyam.
Əgər sevdam başımda qalsa böylə,
Ümidim yoxdu vəslə heç səninlə.
Dönüb bəxtim,gecəm bil,gündüz olmaz.
Səhər doğsa qəmimdən heç nə qalmaz.
Kimin xoş bəxti var gülsün, sevinsin,
Ona taleh yar olmuş, qoy öyünsün.
Qarabəxtin halın hardan bilər o?
Sitəmdən, hicrdən bilməz xəbər o.
Günəş cəmallıda rəhm olsa hərgah
Günəşə həsrətlə mən çəkmərəm ah.
Axı, səndən uzaqdı bu kədər-qəm,
Ürək darda, ciyər qan, gözlərim nəm.
Könül doymuş inan ki, qəm, kədərdən,
Qaçaram vəhşi-tək, cinsi-bəşərdən,
Elə bil Məcnunam sevdayi-leyli
Ürəkdə səhrayə artırdı meyli.
Göründü bir qasid, yox-yox o candı,
Bu xəstə qəlbimə ruhi-rəvandı.
Məni şad eylədi, o verdi namə,
Nə namə, ətridə misli şəmamə.
Dolunca dağu-səhra, mişkilə mən-
Dedim ahu köbəyi gəldi Çindən
Başımdan əqlimi aldı bir anda,
Dəyişdi halimi bu xəstə canda.
Açarkən naməni getdi kədər, dəm,
Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında
41
Kəramət qapısı açıldı ol qəm,
Bu namə dilrüba, o yardan idi,
O munis sevgilim dildardan idi.
Gah öpdüm, gah da qəlbim üstə qoydum
Mənə sevinc gətirmişiydi, duydum.
Fəqət birdən halım oldu pərişan
O xəttə baxmağım deyiidi asan.
Təəccüb eyləyirdim iqbahmdan,
Mənə namə gəlib mişkin xalımdan.
Baxanda naməyə halım duruldu,
Ürək də namənin ətri ilə doldu.
İlahi, bu necə xoş saət idi?
Bu ki, bir əvəzsiz səadət idi.
Məgər bu dövranın rəyi dolandı,
Yatam bəxdim məgər birdən oyandı?
Nə oldu cövri - çərx, ol zülmü-dövran
O zülümündən məgər oldu peşiman?
Oxudum naməsin gülüzlü yarın
İşindən halı oldum ol nigarın.
O namə çox şəfəqqətlə yazılmış,
Necə lütfü-məhəbbətlə yazılmış.
Yazıb «Ey hicranın bəndində dustaq,
Hicrana səbir ilə dözərlər ancaq,
Qoy, üzüm dönməsin cövri fəraqdan
Hicrimdə əl üzmə sən iştiyaqdan.
Hələ əskilməmiş mehrin yanımda,
Sevdan başımdadır, zövqiin canımda.
Səni unutmaram, fikrim bu olmuş
Nə vaxt ollam o yarımla həmağuş.
Bütün eşq əhlinə bu bir məramdır
Nəzakət Əliyeva
42
Naümmidlik məşuqlara haramdır...».
Gəl ey saqi, gətir bir cami-gülgün,
Ürəkdə pas tutan dərdimi silsin.
Şükür olsun ki, bəxtim də yar oldu,
Nə xoş əyyam, nə xoş rüzigar oldu!
Gəl ey Vazeh məcazi-eşqidən sən
Həqiqət tap, onunla yüksələrsən.
Bu iki qəzəl və «Məktubun intizarında» lirik
poema yuxarıda dediyimiz kimi Tibilisidə Kekelidze
adına Əlyazmalar İnstitutunda P- 107 (137) şifri ilə
qeyd
olunan
bir
cüngün
içərisindədir.
Həbib
Məmmədzadənin verdiyi məlumata görə, «Şeir
məcmuəsi» adlanan bu cünk Mirzə Şəfi hələ Gəncədə
ikən 1821-ci ildə onun öz xətti ilə yazılmışdır. Mirzə
Şəfinin bu vaxta qədər məlum olmayan «Məktubun
intizarında» lirik poeması və farsca şeirləri Balaş
Azəroğlu tərəfindən azərbaycancaya tərcümə edilərək
«Azərbaycan» jurnalında H.Məmmədzadənin məqaləsi
ilə birlikdə dərc edilmişdir. Heç şübhəsiz, bu tapıntının
Mirzə Şəfi Vazeh yaradıcılığının işıqlandırılmasında
müəyyən elmi əhəmiyyəti vardır. Bu şeirlər öz əsas
ruhu və motivləri etibarı ilə Mirzə Şəfi irsinin bundan
əvvəl tapılan orijinalları ilə həmahəngdir. Üslub,
təşbeh, istiarə və s. bədii təsvir vasitələri cəhətdən bu
şeirlər bir-birinə çox oxşayır. Hər ikisində məhəbbət
əsas yer tutur. Tapılan iki beytdən birincisində deyilir
ki, badi-səba «dildarın olduğu» yerdən əsdiyi üçün
onun Çin səhrası kimi geniş olan «könül evini»
hərəkətə gətirmiş, ürəyi çırpınmağa başlamışdır. İkinci
Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında
43
beytdə isə «hicran zəhərindən ölümünü gözləyən aşiqə
artıq heç bir dərman fayda verməyəcəkdir» sözləri
ifadə olunur. Beləliklə, beytlərdən birində həqiqi aşiq
və nikbin göründüyü halda, digərində bədbin və
şikayətçidir. Eyni halı şairin farsca qəzəllərində də
görürük. Romantik aşiq olan şairin qəlbində sevinc və
kədər birləşmişdir. Şair məhəbbət yolunda nə qədər
iztirab çəkib qəmlənirsə, vüsal ümidi ilə bir o qədər
ruhlanıb şadlanır:
Sənin atəşli çöhrəndən iki xislət doğub məndə:
Gözüm ağlar, özüm yannam, inan, ey çeşmi-
məstanım.
Xoşam, qəmlə scvinc tutsa əgər dünyanı hər
yandan,
Nə onla, nə bununlayam, mənim eşq oldu
Ürfanım.
Tacım ah, göz yaşım Təxt, ləşkərim
dərddir,qəmim ölkəm,
Mən eşqə sultan olsam da, sənin eşqindi sultanım.
İkinci qəzəlində şair eşqi dünya nemətlərinin ən
yüksəyi hesab edir; eşqin dərd və qəmini duymayan
ürəyi «susuz çeşməyə» bənzədir və eşqin əsiri olduğu
üçün özünü xoşbəxt sayır.
Hər iki qəzəl məzmun dolğunluğu və lirizmi ilə
seçilir. Ümumiyyətlə, düşünərək mənalı və ürəkdən
yazmaq Mirzə Şəfi qəzəllərinin əsas xüsusiyyətlərini
təşkil edir. Bu cəhətdən onun qəzəlləri Füzuli şerinin
ruhunu xatırladır.
Dostları ilə paylaş: |