MiRZƏ ƏLƏKBƏr sabiR
Yüklə 12,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
16 Mirzə Ələkbər Sabir maariflənməsində, onların əqli, siyasi və milli-mənəvi şüurunun inkişafında, cəmiyyətin saflaşdınlmasında görürdü. Odur ki, övladını məktəblərdə «Oxutmuram, əl çəkin!» deyən valideynləri, «Vah!.. Bu imiş dərsi-üsuli-cədid?!» - deyə yeni tipli məktəblərin yaranmasından darılıb «Səs ucalaşdı, qoymayın! Millət oyaşdı, qoymayın!» harayı ilə özü kimi köhnəfıkirliləri imdada çağıran ictimai tipləri tənqid və ifşa edir, gənc nəsli isə «Mənim bağım-baharım, fikri ziyalı oğlum, Məktəb zamanı gəldi, Dur, ey vəfalı oğlum!» - deyə elm, təhsil öyrənməyə səsləyirdi. Sabir ziyalı, alim şəxsiyyətləri, vətən və millət yolunda təqdirəlayiq xidmətlər göstərən ictimai xadimləri vəsf edir, onların əməllərinin yaşadılıb, inkişaf etdirilməsini, xatirələrinin daim əziz tutulmasını, bir tərbiyə örnəyi kimi, vacib sayırdı. Məsələn, o, məşhur Şa maxı qazisi Hacı Məcid əfəndinin vəfatı münasibəti ilə yazdığı növhələrin birində onun alimliyinə işarə ilə alimi tanrının xalqa bəxş etdiyi bir nemət kimi qiymətləndirirdi:
Eynilə də Həsən bəy Zərdabinin xatirəsinə, onun xidmətlərinin və xeyirli əməllərinin təbliğinə həsr etdiyi əsərlərində bu böyük millət xadiminin xatirəsi önündə özünün sonsuz ehtiramını bildirirdi. Həsən bəyin xidmətlərini birbəbir nəzərə çatdıran şair millətdaşlarının onun xatirəsinin əbədiləşdirilməsinə yadigarlıq ola biləcək işlər görmələrini vacib hesab edərək yazırdı: ... Leyk millət fəqət sifalın üçün,
Bütün bu əsərlər sadəcə təbliği xarakter daşımırdı. Sabir, əslində, xalqı, gənc nəsli elmin, maarifin qədrini bilməyə çağırır, həmvətənlərini millət yolunda tərəqqi və inkişafa xidmət edən işlər görməyə təşviq edirdi. Eyni zamanda övladının tüfeyli həyat sürüb, hətta quldurluq edib qarşısına çıxan qoca bir saili vurub qan qusdurmasmdan fərəhlənən nadan valideynləri, pulu hər cür müqəddəslərdən də müqəddəs bilib ona səcdə qılan var-dövlət hərislərinin dargözlüklərinin və nəfısgirliyinin törətdiyi fəsadlar, milli inkişafa mane olmaq, milli birliyin yaranmasına rəvac verməmək üçün dəridən-qabıqdan çıxan din və məzhəb dəllallarının insanlığa, tərəqqiyə zidd əməllərini tənqid atəşinə tutub, onların islahına çalışırdı. «Adəmi adəm eyləyən paradır» prinsipi ilə yaşayanların mənəvi kasıblıqlarını və gələcək faciələrini «Xəsisin heyfi, varisin keyfı» satirasında açıb göstərirdi. «Nəfsin qərəzi, əqlin mərəzi» satirasında millət rəislərinin şəxsi təkəbbürlük, dargözlük, eqoistlikləri ucbatından hər hansı tərəqqi işartısının qarşılaşdığı dəhşətli mənəvi-psixoloji maneə və təzyiqin şahidi oluruq. «Gər olmasam bir işdə rəis - eylərəm fəsad» iddiası ilə meydan sulayan satirik tip açıq-açığına bildirir ki: 17 Hophopnamə Bir şəxsin olsa əqli əgər mənim qədər - Heç olmaram riza ola təhsin mənim qədər! Görsəm ki, xəlq edir onu təyin mənim qədər, Bir hiylə eylərəm, edəməz cin mənim qədər... Sanma ki, məkrii hiylədə nöqsanın eylərəm, Məndən əmin ol, aləmi qurbanın eylərəm! Ancaq bu satirik tiplər, millətin başbilənləri yox, başbölənləri olan «millət rəisləri» təşviş və həyəcan içindədirlər; qorxu içində bir gün onların milli xəyanətlərinin faş olacağı və onda başlarına qiyamət qopacağını da səksəkə ilə gözləyirlər. Sabir dərin təəssüf və kədər hissi ilə göstərirdi ki, insanların, «millət rəislərinin »,
özünü zahirdə din və millət təəssübkeşi kimi qələmə verənlərin nəfs aclığı, var-dövlət hərisliyi aradan qalxmayınca həlli vacib ümummilli problemlərin həyatda istənilən səviyyədə tikiş tutması mümkün deyil. O, elm və maarif qədri bilən millət rəislərinin varlığından razı qalsa da, kədərlə bildirirdi ki, «ancaq bu aralıq bəzi ərbabi-qərəzlər, yəni kisədustlar, xudpərəstlər - məktəb açılır isə kisələrindən pul alınır - qorxusundan üsuli-cədidəni evamünnasın nəzərlərinə bir əmri- qəbih və bir əməli-naməşru kimi göstərirlər)). Bu tiplər «... öz kisələrini mühafizə etmək üçün övladi-vəteni, elm və tərbiyə aclan olan övladi-vətəni acından öldürüb məhv və nabud etmək istəyirlər. Bu da insafmı?..» Sabir vətəndaş yanğısı, publisist qələmin gücü ilə belələrini qəzəblə lənətləməklə yanaşı, ümidvar olduğunu bildirirdi ki, açıqgözlü, qeyrətli həmvətənləri onun arzularının çin olacağında mühüm rol oynayacaqlar. Odur ki, sözünə belə davam edirdi: «İndi mənim kisədustlara deyəcək bir sözüm yoxdur. Qoy onlar bu ləamət ilə mühafizə etdikləri kisələrin qəbirlərinə aparsınlar. Qoy onlar millət övladı deyil, öz övladların da oxutmasınlar. Mənim bir təvəqqəm, bir xahişim var isə - islamiyyət qədri, insaniyyət rütbəsi, milliyyət şəni, maarif dərəcəsi tanıyan qeyrətmənda- ni-vətənimizdəndir». Sabir pul kisələrini öz övladlarından belə üstün tutan dargöz, nəfsgirləri sonra- lar qələmə aldığı «Pula təvəccöh» satirasında da onların öz dilləri ilə ifşa edərək yazırdı:
Bu satirik tipin həyatda amalı pul toplamaqdır. Ancaq o, pulu hansısa işdən və ya probleminin həllindən ötrü toplamır. Sadəcə olaraq, pulu qatbaqat sandığa yığmaqdan, onun getdikcə çoxalmasından şövqə gəldiyi üçün belə edir. Bununla belə, həmin Yüklə 12,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|