Milli-Tehlukesizlik üz cdr

Şək. 4.
Nanoheterostrukturlu fotoçevirici 
Şək. 5.
Nanokompozit qatılmış polimerdən hazırlanmış 
hərbi sahədə istifadə olunan rabitə vasitəsi 
Çinlilərin VIII əsrdə kəşf etdikləri “qara pudra“ - nanohissəciklər nanotexnologiyanın o 
dövrdəki nailiyyəti idi. Onlar bu nanohissəciklərdən hərbi sahədə barıt kimi istifadə etmişdilər. Çin 
alimlərinə görə, qara pudranın – nanohissəciklərin ölçüləri kiçildikcə barıtın alışma sürəti də 
böyüyür. 
Orta əsrlərdə Suriyanın paytaxtı Dəməşqdə həddən artıq möhkəm və iti hərbi alət olan qılınc – 
qalxan düzəldilirdi ki, bunu da sirr olaraq saxlayır, ancaq nəsildən – nəsilə ötürürdülər. Həmin 
dövrdə Hindistan və Yaponiyada da müxtəlif hərbi alətlər düzəldilirdi, lakin möhkəmliklərinə görə 
Suriyada düzəldilən alətlərdən geridə qalırdı. Sonralar bu düzəldilən alətlərin keyfiyyət analizləri 
aparılmış və müəyyən olunmuşdur ki, Hindistan və Yaponiya alətlərinin tərkibi polad, dəmir və 
karbondan ibarətdir. Yəqin burada karbon dedikdə, qrafen layları şəklində birləşmələr başa düşülür. 
Lakin alman alimləri Suriya materiallarını turşuda həll etməklə dəqiq müəyyən etdilər ki, Dəməşq 
alətlərinin tərkibi polad, dəmir və nanoborulardan ibarətdir. Dəməşq poladının tərkibindəki 
nanoboruların içərisinə sement də doldurulmuşdur. Sementin nazik lifləri nanoboruları bir – biri ilə 
birləşdirərək materiala möhkəmlik və elastiklik verir.
Azad Mirzəcanzadənin rəhbərliyi altında bir qrup Azərbaycanlı alim neft hasilatını artırmaq 
məqsədilə dəmir və alüminium nanohissəciklərinin təsiri ilə neftçıxarmada qazayrılması prosesinin 
intensivliyinin artırılması prosesini öyrənmişlər [1]. Nanohissəciklər təkcə neftçıxarmada yox, digər 
sahələrdə də geniş tətbiq olunur. 
Dəmir elementi istənilən halda fauna üçün zəhərli deyildir, torpaq, çay, dəniz və dağlarda 
kifayət qədərdir. Torpağın tərkibində trixloretilen, karbon tetraxlorid, dioksinlər, difenillər və s. 
kimi zəhərli maddələr xeyli miqdardadır. Dəmir nanohissəciyini torpağa qatanda onlar belə zəhərli 
maddələrlə reaksiyaya girir, nəticədə ya zərərsiz komponentlərə parçalanır, ya da neytral maddələr 
yaranır. Kimyəvi reagentlərə nisbətən nanohissəciklərin effektivliyi xeyli yüksək, zərərsizləşdirmə 

---