4
Vençur kapitalı milli iqtisadiyyatın innovasiyalı inkişafının və struktur
təzələnməsinin başlıca amili kimi çıxış edir, innovasiya fəaliyyətinin
investisiyalaşdırılması mexanizminin yeni tipini yaradır və şirkətin rəqabət
qabiliyyətini yüksəldir.
Maliyyə böhranı şəraitində milli iqtisadiyyatının neftdən asılılığının tədricən
aradan qaldırılması, iqtisadiyyatın şaxələnməsi və real sektorun dinamik inkişafı
problemlərinin həlli vençur maliyyələşdirməsinin tətbiqinin genişləndirilməsini
zəruri edir.
Beləliklə, vençur biznesinin inkişafı, kiçik və orta sahibkarlığın, yeni və
yüksəktexnoloji sahələrin, iqtisadiyyatın real sektorunun maliyyələşdirilməsində
vençur kapitalından istifadə ilə bağlı problemlər olduqca aktualdır və onların elmi
tədqiqinə böyük ehtiyac vardır.
Dissertasiya işinin məqsədi və vəzifələri. Tədqiqatın əsas məqsədi vençur
biznesinin təşəkkülü və inkişafının nəzəri-metodoloji əsaslarını və vençur
biznesinin iqtisadiyyatın innovasiyalı inkişafına təsirini öyrənərək müvafiq
ümumiləşdirmələr etmək, iqtisadiyyatın real sektorunun, xüsusilə kiçik və orta
sahibkarlıq subyektlərinin maliyyələşdirilməsində vençur kapitalından istifadənin
genişləndirilməsinə dair elmi cəhətdən əsaslandırılmış təklif və tövsiyələr işləyib
hazırlamaqdan ibarətdir.
Tədqiqatın predmeti və obyekti. Tədqiqatın predmetini vençur biznesinin
iqtisadiyyatın innovasiyalı inkişafına təsiri məsələlərinin elmi tədqiqi, obyektini isə
innovasiya sahibkarlığının kiçik və orta müəssisələri təşkil edir.
Tədqiqatın nəzəri və metodoloji əsasını Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası, sahibkarlıq fəaliyyəti, investisiya fəaliyyəti, kiçik və orta
sahibkarlığa dövlət köməyi haqqında qanunlar, ölkə prezidentinin fərmanları,
Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamları, habelə klassiklərin və aparıcı iqtisadçı
alimlərin əsərləri təşkil edir.
Tədqiqatın prosesində sistemli və müqayisəli təhlil, məntiqi ümumiləşdirmə,
statistik qruplaşdırma, iqtisadi-riyazi və s. metodlardan istifadə edilmişdir.
5
Tədqiqatın informasiya bazasını Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika
Komitəsinin, qtisadiyyat və Sənaye, Maliyyə, Vergilər, Kənd Təsərrüfatı
Nazirliklərinin, Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun məlumatlar, həmçinin qlobal
internet şəbəkəsinin informasiya resursları təşkil edir.
Tədqiqatın elmi yeniliyi aşağıdakılardan ibarətdir:
- Vençur biznesinin mahiyyəti və iqtisadi əhəmiyyəti açıqlanmışdır;
- Vençur maliyyələşdirməsinin xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilmiş, kiçik və
orta sahibkarlıq subyektlərinin investisiyalaşdırılmasında vençur kapitalından
istifadənin zəruriliyi əsaslandırılmışdır;
- Vençur biznesinin və innovasiya fəaliyyətinin inkişaf prosesləri arasında sıx
qarşılıqlı əlaqənin olması konkret faktlarla aşkara çıxarılmışdır;
- elmtutumlu və yüksəktexnoloji sahələrin maliyyələşdirilməsində vençur
kapitalından
istifadənin
mövcud
vəziyyəti
kömpleks
təhlil
edilərək
qiymətləndirilmişdir;
- innovasiya fəaliyyətinin və iqtisadiyyatın real sektorunun vençur
maliyyələşdirilməsi mexanizminin təkmilləşdirilməsinə dair təkliflər verilmişdir.
Tə dqiqatın praktiki ə hə miyyə ti ondan ibarətdir ki, əldə edilmiş əsas
nəticələrdən və irəli sürülmüş təklif və tövsiyələrdən milli iqtisadiyyatın
innovasiyalı inkişaf tipinə keçməsi və real sektorun davamlı dinamik inkişafının
təmin edilməsində vençur kapitalından istifadənin genişləndirilməsi haqqında
proqramların və innovasiya layihələrinin hazırlanmasında istifadə edilə bilər.
6
FƏS L I. VENÇUR B ZNES N N TƏŞƏKKÜLÜ VƏ NK ŞAFININ
NƏ ZƏ R -METODOLOJ Ə SASLARI
1.1. Vençur biznesinin əsas anlayışları və subyektləri
Dünyanın əksər ölkələrində kreditlərin bank dərəcəsinin həcmi azalır,
maliyyə-bank sferasında spekulyativ mənfəət isə aztəminatlı və gəlirli olur və ona
görə də çoxlu maliyyə institutları və kapital sahibləri iqtisadiyyatın real sektoruna
birbaşa investisiya qoymağa üstünlük vermək məcburiyyətində qalırlar.
XX əsrin ortalarına qədər biznesin bütün növləri arasında daha yüksək
mənfəət gətirən neft, silah və narkotiv ticarəti sayılırdı, hansıki kriminal qruplarla
bağlı qeyri-leqal və anti-humanist xarakter daşıyır. Keçən əsrin ikinci yarısından
etibarən daha mütərəqqi maliyyələşdirmə mənbəyi kimi vençur kapitalında istifadə
geniş vüsət almışdır. Bu vençur biznesi adlanır, hansıki yüksək texnologiyaya
ə
saslanan elmtutumlu məhsullar və xidmətlər istehsal edən kiçik və orta firmalara
birbaşa investisiya ayırmaqdan ibarətdir.
Vençur biznesinin mahiyyəti yeni, heç kimə məlum olmayan yüksək riskli
innovasiya layihələrinə, kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinə sərmayə
yatırmaqdan ibarətdir. Bu zaman yeni firmanın maliyyələşdirilməsinə vəsait dövlət
büdcəsindən deyil, fərdi vençur kapitalisti tərəfindən ayrılır.
Vençur maliyyələşdirməsinin başlıca məqsədi bir sahibkarın maliyyə kapitalı
və digər sahibkarın intellektual imkanları iqtisadiyyatın real sektorunda birləşərək
yeni firmaya və digər sahibkara mənfəət gətirməkdən ibarətdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu günə kimi «vençur biznesi» termini haqqında
yekdil fikir yoxdur. Biznesin bu növünə aid ən ümumi terminləri nəzərdən
keçirək.
Vençur biznesi – əsasən elmtutumlu yüksəktexnoloji istehsal sahələrinə
vençur maliyyələşdirilməsi prinsiplərində həyata keçirilən riskli biznesdir, hansıki
iki sahibkar: biri kapitalı, digəri isə ideyası və enerjisi ilə müəyyən elmi-texniki
tərəqqinin reallaşdırılması və mənfəətin alınması üçün qarşılıqlı şəkildə fəaliyyət
göstərirlər.
Dostları ilə paylaş: |