Microsoft Word S. Ferziyeva Azerbaycan Cenub-Sherq verstka sixilmamish doc
Yüklə 15,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tı tolış, mı tolış, çiki pəvəndi, beheşde Şağlase, həmən Sepoədi
- Bacım səni yola salım, mən bacısız necə qalım
- Ay şəvi lampəye kinə
- Anam ağla, qəm saxlama
110 II Sepodi ağır daşdır (ay çal belə) 3+4 Sevgilim qara daşdır (ay çal belə) 3+4 Mən bir oğlan sevmişəm (ay çal belə) 4+3 Oğlanlardan o başdır (ay çal belə) 4+3 III Simavarim ağ olsun (ay çal belə) 4+3 İçi dolu yağ olsun (ay çal belə) 4+3 Neynirəm dünya malın (ay çal belə) 3+4 Balamın canı sağ olsun (çal belə) 3+5 IV Simavarim ağ cani (ay çal belə) 4+3 Qolumda var mərcani (ay çal belə) 4+3 Eşitdim yar evlənib (ay çal belə) 3+4 İnanmadım yar cani (ay çal belə) 4+3 V Simavarın bəndiyəm (ay çal belə) 4+3 Acı çayın qəndiyəm (ay çal belə) 4+3 Mənim burda nəyim var (ay çal belə) 4+3 Şirin dilin bəndiyəm (ay çal belə) 4+3 Birinci bənddə ananın balasını oxşaması, onun toyuna görə sevinməsi, ikinci bənddə sevgili yarın öz yarını tərifləməsi, üçüncü bənddə ananın balaya olan məhəbbəti, dördüncü və beşinci bənd- lərdə isə yenə sevgi mövzusu, bir-birinə inam hissi öz əksini tapır. « Tı tolış, mı tolış, çiki pəvəndi, beheşde Şağlase, həmən Sepoədi » halaybaşlığ ilə başlanan «Halay» rəqs mahnısı 11 hecalı qoşma prinsipini daşıyır. Bu halaybaşlığ hər bəndin sonunda təkrar olunması mahnıya çərçivəli quruluş verir. 111 Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcümə Tı tolış, mı tolış, çiki pəvəndi Sən talış, mən talış, kimin yarısan Beheşde Şağlase, həmən Sepodi, Behiştdir Şağlaser həm də Sepodi I Ba Lankon bebəşem dılım dı naxşe, Lənkarana çıxdım qəlbim cüt naxış Cifədəm dastəmol miyonəş naxşe, Cibimdə dəsmalın ortası naxış Bə cifim dast məjən çi balə baxşe. Cibimə əl vurma balama paydır II Bə Lankon bebəşem dı vılə çangə, Lənkərana çıxdım bir dəstə qönçə Vindıme Lankondə kələğəye boxçə, Gördüm Lənkəranda kələğayi boxça Bü kardıme boxçə be vılə xonçə. İylədim boxçanı o güllü xonça III Kinəlim-kinəlim ğəndiş bomıno Gözəlim, gözəlim şəkərsən mənə Bəsə Maşğoni roy mandiş bomıno, Maşxan yolunda göz dikərsən mənə Mını vinde iştə rubəndi edoy, Məni gördün örtdün üzə rübəndi IV Kinəlim-kinəlim təşime həni Gözəlim tutubdur susuzluq məni Şedəbim bə honi vindıme tıni, Gedirdim bulağa gördüm mən səni Honi roysə ceyran, bəmi bə heyran Bulaqda ceyran mənə olub heyran Buradakı bənd hecalarının yarımmisraları 6+5 prinsipi üzrə bölünür. «Halay» rəqs mahnısının poetik məzmunu, « Kinəlim, kinəlim, çiki pəvəndi » halay rəqs mahnısının məzmunu ilə uyğun olur. Lakin onları fərqləndirən cəhət onların halaybaşlığının ayrı olmasıdır. Məzmun cəhətdən burda eynilik baş verirsə də forma cəhətdən nisbi fərqlilik özünü göstərir. « Bacım səni yola salım, mən bacısız necə qalım » halay rəqs mahnısında nəqarət halaybaşlığ 4+4 qruplaşma şəklində əks olunur. Burada əsasən gəraylı tipli şeir növünə rast gəlinir. Bacım səni yola salım 4+4 Mən bacısız necə qalım 4+4 112 I Evlərinə getdim gecə 4+4 Bişirdilər bir cüt cücə 4+4 Oğlan sənin halın necə 4+4 II Evlərinin yanı yonca 4+4 Yonca gəlib yar boyunca 4+4 Üç bacıdan biri xonça 4+4 III Evlərinin yanın keçdim 4+4 Əyildim suların içdim 3+5 Mən bu yerə gərib köçdüm 4+4 «Bacım səni yola salım, mən bacısız necə qalım» halaybaşlığı hər üç həmqafiyəli misralardan bir təkrar olunur. Bu mahnıda əsasən məhəbbət mövzusu mühüm yer tutur. Burada bir bacının digər bacıya yar evindən gətirdiyi xəbər onun ailə quracağı oğlanın lovğa, təkəbbürlü xarakterli olması bəyan edilir. « Ay şəvi lampəye kinə » halay rəqs mahnısında dörd bəndlik bayatıya rast gəlinir. Burada birinci bənd halaybaşlığ kimi əks olunur. Halaybaşlığının birinci mirası hər bənd misrasından sonra və hər bəndin sonunda isə halaybaşlığ bütünlükdə təkrar olunur. Bu bayatıda halaybaşlığ bənd misraları 5+2, birinci bəndin birinci misrası və üçüncü bəndin ikinci misrası 4+3, birinci bəndin ikinci və dördüncü, üçüncü bəndin birinci misrası 3+4, birinci bəndin üçüncü, ikinci bəndin üçüncü, üçüncü bəndin üçüncü və dördüncü misraları 2+5, ikinci bəndin birinci, ikinci və dördüncü misraları isə 5+2 yarımmisra heca birləşmələri şəklində əks olunur. Burada misraların əvvəlində istifadə olunan « ay » tərkib sözü aşıq musiqisində olduğu kimi müraciət xarakterini ifadə edir. Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcümə (Ay) şəvi lampəye kinə 5+2 Ay gecənin çırağı qız Nənə ğonəğə kinə 5+2 Nənənin qonağı qız Roi-rəvuşi ğibon 5+2 Ağlına qurban olum Vılə çanqəye kinə. 5+2 Bir dəstə gül tağı qız 113 I Bandi sədə işığe, 4+3 Dağ başında işıqdır Çı bandi tarə şığe, 3+4 Dağa tər şehli-şığdır Nənə bə balə ğıbon, 2+5 Nənə balaya qurban Çi hovon yaraşığe 3+4 Bacılara yaraşıqdır II Tolışon vişəş xose, 5+2 Talış meşəsi gözəl Əcəb vənəşəş xose, 5+2 Tər bənövşəsi gözəl Nənə bə balə ğıbon 2+5 Nənə balaya qurban Aşığə dastəş xose 5+2 Aşıq dəstəsi gözəl III (Ay) sıə vılım dastəbande, 3+4 Qırmızı gül bağladım Bəştə boylim viğande, 4+3 Qardaşıma yolladım Boylim bebəfo beşe, 2+5 Qardaş vəfasız çıxdı Mınış osə nığande 2+5 Məni yada salmadı Şeirdə əsasən ananın gəlin köçən qıza öyüd və nəsihəti öz əksini tapır. Bu haqda Mahmudavar kəndindən əldə etdiymiz « Im vəyə mubarək » halay rəqs mahnısının təhlilində geniş şəkildə göstərilmişdir. « Anam ağla, qəm saxlama » halay mahnısında 8 hecalı gəraylıdan istifadə olunur. Gəraylının 8 hecalı birləşməsi 4+4 prinsipi üzrə verilir. «Halay» mahnısında beş bəndli gəraylıya rast gəlinir. Bəndlərin birinci üç misraları həmqafiyəli, dördüncü misraları isə sərbəst şəkildə verilir. Sərbəst şəkildə verilən sonuncu misra bütün bəndlərin dördüncü misrası kimi çıxış edir. Bu prinsipin meydana çıxması dördüncü misranı həm də halaybaşlığ kimi təzahür etdirir. I Getdim gördüm obasına 4+4 Salam verdim babasına 4+4 Kiçik qızın havasına 4+4 Anam ağla qəm saxlama 4+4 Yüklə 15,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|