39
2015-ci ildə Mərkəzi Bank iqtisadiyyatın şaxələnməsində bank-maliyyə
sektorunun rolunun yüksəldilməsi istiqamətində fəaliyyətini davam etdirəcəkdir. Maliyyə
resurslarını iqtisadiyyatın şaxələnməsinə yönəldən, iqtisadi artıma effektiv dəstək
verməklə gəlirlərin daha səmərəli bölüşdürülməsinə və sosial rifahın daha da
yaxşılaşmasına xidmət edən maliyyə sisteminin formalaşması təşviq olunacaqdır.
Biznesin uzunmüddətli kredit əldə etməsi imkanlarını artırmaq üçün yeni
maliyyələşmə mexanizmlərin yaradılması imkanları araşdırılacaq, bankların real sektora
yeni məhsul və xidmətlər təklif etməsi təşviq olunacaqdır. Biznes kreditləşməsinin
genişlənməsində real sektor tərəfindən effektiv biznes layihələrinin təqdim edilməsi
mühüm amil olacaqdır. Real sektor müəssisələrinin maliyyə hesabatlığının beynəlxalq
standartlara tam uyğunlaşması, kreditorların hüquqlarının qorunması mexanizminin
gücləndirilməsi biznes kreditlərinə çıxış imkanlarını artıran mühüm amildir.
Faiz dərəcələrinin aşağı salınması istiqamətində tədbirlər davam etdiriləcəkdir. Bu
istiqamətdə bank sektorunun resurs bazasının artırılması üçün əhalinin, korporativ
sektorun və institusional investorların uzunmüddətli yığımlarının bank sektoruna cəlbinin
stimullaşdırılması diqqətdə saxlanacaqdır. Habelə, nağdsız ödənişlərin stimullaşdırılması
və nəticədə kreditləşmənin resurs mənbələrinin genişləndirilməsi istiqamətində fəaliyyət
gücləndiriləcəkdir. Əmanətlərin sığortalanması mexanizminin təkmilləşdirilməsi
çərçivəsində qorunan əmanət və əmanətçilərin əhatəsinin genişləndirilməsi imkanlarına
baxılacaqdır. Bank sektorunda restrukturizasiyanın davam etdirilməsi, banklararası
bazarın inkişaf etdirilməsi, banklarda daxili potensialın gücləndirilməsi və əməliyyat
effektivliyinin yüksəldilməsi, habelə bank xidmətlərinin elektronlaşdırılması və distant
bank xidmətləri faiz dərəcələrinə azaldıcı təsir edən amillər olacaqdır.
Regional bankçılığın inkişafı 2015-ci ildə də diqqətdə saxlanılacaq, kredit
institutlarının regional şəbəkəsinin genişləndirilməsi təşviq olunacaqdır. Fiziki filial
şə
bəkəsi ilə yanaşı distansion bankçılıq mexanizmlərinin, o cümlədən, elektron bankçılıq
alətlərinin inkişaf etdirilməsi mühüm prioritetlərdən olacaqdır. Regionlarda sosial rifahın
yüksəlməsində mikromaliyyənin rolunu nəzərə alaraq bank olmayan kredit təşkilatlarının
inkişafına diqqət artırılacaqdır. Mikromaliyyə institutları, o cümlədən “Azərpoçt” MMC-
40
nin regional xidmət şəbəkəsi vasitəsilə bank xidmətlərinə çıxışın artırılması üzrə əlavə
tədbirlər görüləcəkdir.
poteka kreditləşdirilməsi sisteminin inkişafı istiqamətində fəaliyyət 2015-ci ildə
də davam etdiriləcəkdir. Bu istiqamətdə öyrənilmiş dünya təcrübələri əsasında hökumətlə
birlikdə yeni təşəbbüslərin həyata keçirilməsi imkanlarına baxılacaqdır. Sosial ipotekanın
ə
hatəsinin genişləndirilməsi də mühüm prioritetdir. poteka kreditləşməsi prosesinin
sadələşdirilməsi məqsədilə “Elektron ipoteka” sisteminin imkanlarından istifadə
ediləcəkdir. Vətəndaşların ipoteka kreditlərinə elektron müraciət imkanı yaradılacaqdır.
Adi ipoteka kreditləşməsinin genişləndirilməsi üçün əlavə bazar mənbələrinin cəlbi, yeni
ipoteka məhsullarının yaradılması, ipoteka kreditləri üzrə zəmanət mexanizminin
formalaşdırılması istiqamətində tədbirlər görüləcəkdir.
Beləliklə, 2014-cü ildə milli iqtisadiyyatda dinamik inkişaf və şaxələnmə
prosesləri davam etmiş, müxtəlif sosial-iqtisadi göstəricilər üzrə ölkənin beynəlxalq
reytinqləri daha da yaxşılaşmışdır. Milli iqtisadiyyat qlobal gərginliyə və risklərə qarşı
daha yüksək dayanıqlıq nümayiş etdirmiş, iqtisadi artım davam etmişdir. 2014-cü ildə
makroiqtisadi sabitlik qorunmuş, inflyasiya aşağı təkrəqəmli səviyyədə saxlanmış və
manatın məzənnəsinin sabitliyi təmin olunmuşdur. Bank sektorunun maliyyə vasitəçiliyi
və maliyyə xidmətlərinə çıxış inkanları daha da genişlənmişdir. Bank sektorunda
risklərin qabaqlayıcı rejimdə idarə edilməsi nəticəsində bankların maliyyə dayanıqlığı
daha da yaxşılaşmışdır.
2015-ci ildə də Mərkəzi Bankın fəaliyyətində makroiqtisadi və maliyyə
sabitliyinin qorunması əsas hədəflərdir. Aşağı təkrəqəmli inflyasiya səviyyəsinin
qorunması və manatın məzənnəsinin sabitliyi növbəti ildə də mühüm prioritetlərdir. Eyni
zamanda iqtisadi artım çevik pul siyasəti ilə dəstəkləklənəcəkdir. Mərkəzi Bank bank
sektorunda
maliyyə
dayanıqlığının
qorunmasını,
o
cümlədən
risklərin
minimallaşdırılmasını təmin edəcəkdir. Bank sektorunun maliyyə dərinliyinin artırılması
və onun iqtisadi artımda daha effektiv iştirakının stimullaşdırılması istiqamətində də
fəaliyyət gücləndiriləcəkdir.
41
Fəsil 2 Milli valyuta strategiyasının formalaşmasına təsir edən əsas amillər
2.1. Tədiyyə balansı və onun valyuta siyasətinin formalaşmasına təsiri.
Tədiyə balansı müəyyən zaman dövründə hər hansı bir ölkənin dünyanın digər
ölkələri və beynəlxalq maliyyə institutları ilə xarici iqtisadi əməliyyatlarının mövcud
vəziyyətini əks etdirən sistemləşdirilmiş göstəricilərdən ibarət hesabatdır. Buradakı
göstəricilər real resurslarla (mallar, xidmətlər və gəlirlər) DTS-nə inteqrasiya üzrə cari
ə
məliyyatları və maliyyə resursları ilə (aktivlər və öhdəliklər) DTS-nə inteqrasiyanı, yəni
BKB-na inteqrasiyanı əks etdirir. Milli iqtisadiyyatnın DTS-nə inteqrasiyası ilə bağlı
TB-da ölkəyə daxilolmalar üzrə aşağıdakı əməliyyatlar göstərilir:
1) real resurs maddələri üzrə - ixracat;
2) maliyyə resursları maddələri üzrə - həmin ölkənin rezidentlərinə məxsus olan
xarici aktivlərin azalmasına, yaxud bu ölkənin xarici öhdəliklərinin artmasına səbəb
olan əməliyyatlar.
Əksinə, ölkədən ödənişlər üzrə aşağıdakı əməliyyatlar göstərilir:
1) real resurs maddələri üzrə - idxalat;
2) maliyyə resursları maddələri üzrə - həmin ölkənin rezidentlərinə məxsus olan
xarici aktivlərin artmasına, yaxud bu ölkənin xarici öhdəliklərinin azalmasına səbəb olan
ə
məliyyatlar.
Dünya təcrübəsində TB-nı müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edirlər. Eyni
zamanda, qeyd etməliyik ki, milli iqtisadiiyyatın DTS-nə inteqrasiyasının mövcud
vəziyyətinin təhlilində və onun iqtisadi inkişafa təsirinin qiymətləndirilməsində tədiyə
balansının məlumatlarından hələ ki, tam və sistemli şəkildə istifadə olunmur. Fikrimizcə,
hər bir ölkənin BKB-na inteqrasiya imkanlarının gücləndirilməsi və bu prosesin onların
milli iqtisadi inkişaflarına təsirinin düzgün müəyyənləşdirilməsi baxımından tədiyə
balansının götəricilərindən aşağıdakı istiqamətlərdə istifadə oluna bilər:
ölkənin xarici iqtisadi əlaqələrinin əmtəə ticsrəti, beynəlxalq ximətlər və gəlirlər
üzrə göstəricilərinin milli iqtisadiyyatın DTS-də mövqeyinin gücləndirilməsi
kontekstində tədqiq edilməsində;
Dostları ilə paylaş: |