Microsoft Word mitelov ravan doc

 

26

Daxili audit xidmətinin vəzifələri aşağıdakılardır:  

1.

  təsərrüfat  subyektində  müntəzəm  və  səmərəli  fəaliyyətin  təmin  edilməsi, 

məqsədlərə  nail  olmaq  üçün  risklərin  idarə  edilməsi,  istənilən  dəyişikliyə  qısa 

müddət  ərzində  münasibət  bildirilməsi  məqsədi  ilə  yaradılan  daxili  nəzarət 

sisteminin səmərəliliyini və adekvatlığını müəyyən etmək;  

2.

   mühasibat  uçotu  və  maliyyə  hesabatlarının  düzgünlüyünü  və  etibarlılığını 

yoxlamaq;  

3.

   təsərrüfat subyektinin xərclərinin səmərəliliyini qiymətləndirmək; 

4.

  təsərrüfat  subyektinin,  ona  tabe  olan  müəssisə  və  təşkilatların  (onun  törəmə 

təsərrüfat  cəmiyyətlərinin)  struktur  bölmələrinin  fəaliyyətinin  normativ  hüquqi 

aktlara və təsdiq edilmiş fəaliyyət planına uyğunluğunu yoxlamaq;  

5.

   ehtiyatlardan  istifadənin  səmərəliliyi,  düzgünlüyü,  onlardan  istifadəyə  nəzarəti 

və zərərdən mühafizə olunmanın yetərliliyini qiymətləndirmək. 

Bazar  iqtisadiyyatı  şəraitində  maliyyə  nəzarətinin    mühüm  formalarından  olan 

audit  nəzarətinin  müasir  mexanizmlərinin  təşkili  və  fəaliyyət  göstərməsi,  onun    təsir 

gücünün  artırılması  və sair məsələlər vacib bir vəzifə kimi qarşıda durmaqdadır.   

 Təəssüflə  qeyd  olunmalıdır  ki,  respublikada  auditin  təşkili  və  aparılması 

sahəsində  əsaslı  işlər  aparılmasına  və  bir  sıra  problemlərin  həll  olunmasına  ehtiyac 

vardır.  

Yüksək səviyyədə inkişaf etmiş dünya ölkələrinin təcrübəsi də göstərir ki, burada  

icra olunan bütün layihələr auditor nəzarətindən keçməklə həyata vəsiqə alır. Bir qayda 

olaraq qeyd olunan ölkələrdə icrası nəzərdə tutulan dövlət proqramları üzrə layihələrdə 

bu  məqsədlə  ayrılmış  vəsaitin  1-2  faizi  nəzarət  tədbirlərinin  icra  olunmasına  sərf 

olunur. 

Respublikamızın idarə və müəssisələrində icra olunan təsərrüfat əməliyyatlarının 

qanunvericilik tələblərinə uyğun olmasını, onların şəffaflığını və dəqiqliyini təmin edən 

müstəqil nəzarət forması olan auditin geniş tətbiq olunması vacib şərtdir. Ümumiyyətlə 

bunu normal hal hesab etmək olmaz ki, Azərbaycan Respublikasının «Audit xidmətinin 

təşkili»  haqqında  qanununda  belə  respublikada  fəaliyyət  göstərən  şirkət  və  birliklərin 

illik  auditor  yoxlamasından  keçməsinə    dair  qayda  müəyyən  olunmamışdır.  Eləcə  də 

---

 

27

həmin qanunda daxili auditin təşkili prinsipləri və onun mühüm müəssisədaxili iqtisadi 

nəzarət forması olduğu müəyyən olunmamışdır. 

Göstərilənləri nəzərə alaraq hesab edirik ki, respublikamızda bazar iqtisadiyyatı 

münasibətlərinin  əsaslı  şəkildə  genişlənməsi  və  iqtisadi  islahatların  həyata  keçirildiyi 

şə

raitdə  iqtisadi  nəzarətin  və  bu  əsasda  audit  nəzarətinin  hərtərəfli  inkişafı  və 

genişlənməsi çox vacib amildir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

28

FƏS L 2. Azərbaycan Respublikasında dövlət maliyyə nəzarətinin müasir vəziyyəti 

2.1. Respublikada büdcə-vergi nəzarəti və onun müasir vəziyyəti 

 

Maliyyə-büdcə  nəzarəti,  əsasən,  bilavasitə  büdcə  prosesi  çərçivəsində  müxtəlif 

cür  nəzarət  tədbirlərindən - büdcə  təsnifatının  gəlir  və  xərc  maddələrinin  əsaslılığının 

qiymətləndirilməsi, 

bütün 

səviyyələrdən 

olan 

büdcələrin 

icrasının vaxtamüvafiqliyinin və  tamlığının  yoxlanılması,  büdcədənkənar  dövlət 

fondlarının xərclənməsinə nəzarət və sairədən ibarət olur.  

 Büdcə  nəzarəti  iqtisadiyyatın  inkişafına  və  dövlət  büdcəsinə  daxil  olan 

vəsaitlərin  maksimum  artırılmasına  və  optimal  maliyyə-büdcə  siyasətinin  işlənib 

hazırlanmasına şərait yaradır. 

Büdcə nəzarəti – hüquqi normalarda müəyyən edilmiş ictimai orqanlar tərəfindən 

həyata keçirilən nəzarət tədbirləri sistemidir. Bu tədbirlər Azərbaycan Respublikasında 

həyata  keçirilən  büdcə  fəaliyyətinin  qanuniliyini  və  məqsədəuyğunluğunu  yoxlamağa 

istiqamətlənir. 

Büdcə nəzarətinin başlıca məqsədi kimi büdcə fəaliyyətinin qanuniliyinin təmin 

edilməsi,  daha  doğrusu  büdcə  münasibətlərinin  bütün  iştirakçıları  tərəfindən  büdcə 

qanunvericiliyinə riayət olunmasına nəzarət edilməsi çıxış edir. Bu məqsədə  aşağıdakı 

vəzifələrin həlli ilə nail olmaq mümkündür: 

a)

  Maliyyə qanunvericiliyinə riayət olunması, 

b)

  Dövlət  gəlirlərinin formalaşdırılması  və  məqsədəmüvafiq istifadəsi üzərində 

effektiv nəzarətin təmin olunması, 

c)

  Büdcə prosesinin gözlənilməsi, 

d)

  Büdcələrarası münasibətlər sistemi üzərində nəzarət, 

e)

  Büdcə sferasında hüquqpozuntularının qarşısının alınması, 

f)

  Nəzarət orqanlarının fəaliyyətlərinin koordinasiyası və s. 

Büdcə 

nəzarətinin 

subyektləri 

qismində 

aşağıdakı 

orqanlar 

çıxış                 

edirlər: 

•  Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti,  

•  Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi, 

•  Azərbaycan Respublikasının  Hesablama Palatası, 

---