Microsoft Word Kitab-Rofat 2-M. doc

Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində gömrük işi 
 
80
Cədvəl 1.4 
Azərbaycan SSR-in gömrük müəssisələrinin ştat cədvəli  
(aprel, 1924-cü il) 
 
s/s 1-ci 
dərəcəli Bakı gömrükxanası 
üzrə 
Sayı tarif 
dərəcəsi 
1. 
Gömrükxana rəisi 1 
17 
2. 
Rəis müavini 
1 
16 
3. 
İnspektorlar 2 
15 
4. 
Böyük nəzarətçilər 6 
14 
5. 
Gəmi nəzarəti şöbəsinin rəisi 1 
14 
6. 
Gəmi nəzarətçiləri 4 
13 
7. 
1-ci dərəcəli gəmi nəzarətçilərinin köməkçiləri 8  11 
8. 
2-ci dərəcəli gəmi nəzarətçilərinin köməkçiləri 4  10 
9. 
3-cü dərəcəli gəmi nəzarətçilərinin köməkçiləri 3 
9 
10.  Pakhauz şöbəsinin rəisi 1 
14 
11.  Anbar müdirləri 3 
13 
12.  Anbar müdirinin 1-ci dərəcəli köməkçiləri 7 
11 
13.  Anbar müdirinin 2-ci dərəcəli köməkçiləri 4 
10 
14.  Anbar müdirinin 3-cü dərəcəli köməkçiləri 2 
9 
15.  İşlər müdiri 
1 
14 
16.  Böyük kargüzarlar 
4 
12 
17.  1-ci dərəcəli kargüzarlar 
3 
11 
18.  2-ci dərəcəli kargüzarlar 
3 
10 
19.  Yazı makinaçıları 2 
10 
20.  Baş mühasib 
1 
15 
21.  2-ci dərəcəli mühasib 
2 
12 
22.  Hesabdarlar 2 
11 
23.  Xəzinədarlıq hissəsinin müdiri 
1 
14 
24.  Tərcüməçi 1 
14 
25.  Kuryerlər 3 
6 
  Gözətçi 1 
6 
26.  Texniki işçi 1 
6 
 
Cəmi 72 
 
 
 
 
 
 

---

Azərbaycan SSR sovet gömrük sistemi şəraitində (1920-1991) 
 
81
Cədvəl 1.4.1 
 
s/s 2-ci 
dərəcəli Lənkəran gömrükxanası sayı tarif 
dərəcsi 
1.  Gömrükxana rəisi 1 
15 
2.  Böyük nəzarətçi 1 
14 
3.  Gəmi nəzarəti və pakhauz xidmətinin rəisi 1 
14 
4.   Böyük kargüzar 
1 
12 
5.  Gözətçi 1 
6 
 
Cəmi 5 
 
 
Cədvəl 1.4.2 
 
s/s 2-ci 
dərəcəli Astara gömrükxanası Sayı tarif 
dərəcəsi 
1.  Gömrükxana rəisi 1 
15 
2.  Böyük nəzarətçi 1 
14 
3.  Gəmi nəzarəti və pakhauz xidmətinin rəisi 1 
14 
4.  1-ci dərəcəli gəmi nəzarətçilərinin köməkçiləri 1 11 
5.  2-ci dərəcəli gəmi nəzarətçilərinin köməkçiləri 1 10 
6.  Anbar müdirinin 1-ci dərəcəli köməkçisi 1 
11 
7.  Böyük kargüzar 
1 
12 
8.  2-ci dərəcəli mühasib 
1 
12 
9.  Gözətçi 1 
6 
 
Cəmi 9 
 
 
Cədvəl 1.4.3 
 
s/s 3-cü 
dərəcəli Biləsuvar gömrükxanası sayı tarif 
dərəcəsi 
1. 
Gömrükxana rəisi 1 
14 
2. 
Gömrükxana rəisinin köməkçisi 1 
13 
3. 
Anbar müdirinin 1-ci dərəcəli köməkçisi 1 10 
 
Cədvəl 1.4.4 
 
s/s 3-cü 
dərəcəli Bəhramtəpə gömrükxanası sayı tarif dərəcəsi 
1.  Gömrükxana rəisi 1 
14 
2.  Gömrükxana rəisinin köməkçisi 1 
13 
3.  Anbar müdirinin 1-ci dərəcəli köməkçisi 1 10 
 

---

Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində gömrük işi 
 
82
Cədvəl 1.4.5 
 
s/s 3-cü 
dərəcəli Kilvəz gömrükxanası sayı tarif dərəcəsi 
1.  Gömrükxana rəisi 1 
14 
2.  Gömrükxana rəisinin köməkçisi 1 
13 
 
Cədvəl 1.4.6 
 
s/s 3-cü 
dərəcəli Cəbrayıl gömrükxanası sayı tarif dərəcəsi 
1. 
Gömrükxana rəisi 1 
14 
2. 
Gömrükxana rəisinin köməkçisi 1 
13 
 
Növbəti ildə Azərbaycan  ərazisində yerləşən gömrük müəssisələrinin 
tərkibində yeni dəyişikliklər aparıldı. Bakı gömrükxanası üzrə 15 nəfər, 
Lənkəran gömrükxanası üzrə 4 nəfər, Astara gömrükxanası üzrə 5 nəfər, 
Kilvəz, Biləsuvar və  Cəbrayıl gömrükxanalarının hər biri üzrə 1 nəfər, 
gömrük postları üzrə  cəmi 5 nəfər ixtisar edildi. Beləliklə, Azərbaycan 
ərazisində 1 aprel 1924-cü ilin vəziyyətinə görə, 7 gömrükxana və  6 göm-
rük postu fəaliyyət göstərirdi. Tarif cədvəlinə  əsasən, gömrük müəssisələ-
rinin 108 əməkdaşından 1 nəfəri 17-ci, 2 nəfəri 16-cı, 5 nəfəri 15-ci, 24 
nəfəri 14-cü, 17 nəfəri isə 13-cü dərəcəli gömrük məmuru statusuna malik 
idi. Gömrük müəssisələrinin aylıq əmək haqqı fondu 23212 manat 80 qəpik 
həcmində nəzərdə tutulmuşdu [22, 7-8]. 
SSRİ  MİK Rəyasət Heyətinin 30 dekabr 1924-cü il tarixli qərarı ilə 
ittifaq  əhəmiyyətli ilk Gömrük Məcəlləsi təsdiq olundu. Sovet gömrük 
idarəçiliyini hüquqi cəhətdən təsbit edən Məcəllənin 1-ci maddəsinə əsasən 
yerlərdə gömrükxanaların fəaliyyətinə Xalq Xarici Ticarət Komissarlığının 
müttəfiq respublikalarda olan müvəkkilləri nəzarət edirdi. Müvəkkilin 
səlahiyyətlərinə müttəfiq respublikanın  ərazisində yerləşən gömrükxana-
larda ittifaq orqanlarının gömrük işinə aid qərar və göstərişlərinin yerinə 
yetirilməsinə  nəzarət etmək, gömrük müəssisələrində  təftiş aparmaq, yerli 
hakimiyyət orqanları ilə gömrük müəssisələri arasında yarana biləcək prob-
lemləri nəzərdən keçirilməsi və qaçaqmalçılığa qarşı mübarizə tədbirlərinin 
hazırlanması daxil idi.  
Həmin ildə respublikanın bütün gömrükxanaları, habelə Naxçıvan 
MSSR ərazisindəki gömrükxanalar da daxil olmaqla 5542000 pud həcmində 
idxal, 2333100 pud həcmində ixrac malları gömrük baxışından keçirilmişdi. 
Lakin bu göstəricilər 1913-cü il səviyyəsindən idxal üzrə 6 dəfə, ixrac üzrə 
5 dəfə geri qalırdı. Əgər 1924-cü ildə Azərbaycan SSR ərazisində yerləşən 
bütün gömrükxanalarda (Naxçıvan və Şahtaxtı gömrükxanaları daxil olmaq-
la) 35399,6 min ton (13,3 mln. manat) həcmində ixrac malları qeydə 

---