Microsoft Word kitab-end-perenos
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
8 Əsasnaməsi”ndə də məktəbin vəzifəsi belə müəyyənləşdirilmişdir: “Ümumtəhsil məktəbinin əsas vəzifəsi fərdin təbii imkanlarını inkişaf etdirmək, ona elmin əsaslarını öyrətmək, fiziki, əqli, intellektual imkanlarını, meyl, maraq və idrak qabiliyyətlərini nəzərə alaraq, onun şəxsiyyətini formalaşdırmaq, həyatda və cəmiy- yətdə səmərəli fəaliyyətə hazırlanmasına, müstəqil, yaradıcı düşünən, ümumi mədəniyyətə malik milli mənəviyyatlı şəxsiyyətin yetişdirilməsinə xidmət etmək, şüurlu olaraq peşə seçməyə hazırlamaq, Azərbaycanın inkişafı naminə fədаkarcasına çalışan vətəndaş tərbiyə etməkdən ibarətdir.” (Azərbaycan Respublikası Orta Ümumtəhsil Məktəblərinin Nümunəvi Əsasnaməsi. 12 mart, 1994-cü il, Nazirlər Kabinetinin 109 saylı qərarı) Bu nöqsanlı cəhət Təhsil naziri M.Mərdanovun Qax rayo- nunda təhsil işçiləri ilə keçirdiyi müşavirə zаmаnı məruzəsində xüsusi vurğulanmışdır. Qeyd olunmuşdur ki, PİZA adlı qurumun nümayəndələri 63 ölkədə, o cümlədən Azərbaycanda 15 yaşlı şagirdlər arasında riyaziyyatdan və ana dilindən imtahan götürmüşdür. Şagirdlərimiz bilik üzrə 4-cü, bacarıq üzrə isə 30-cu yeri tutmuşlar. Təsadüfi deyil ki, nazir bunu məktəblərin şagirdlərə yalnız bilik öyrətməyə çalışması ilə izah etdi. Halbuki müasur həyatda, böyük uğur qazanmaq üçün bacarıq daha vacibdir. Ona gö- rə də təhsil sistemində şagirdlərə biliklə yanaşı bacarıq və vərdişlər də öyrədilməlidir. («Azərbaycan müəllimi» qəzeti, № 4, 9 noyabr, 2007-ci il) Elm inkişaf etdikcə, təcrübə artdıqca təhsil anlayışı geniş məna kəsb edir, həyatın onun qarşısında qoyduğu yeni tələblər nəticəsində vəzifələr optimallaşır. XXI əsrin təhsil prosesi qarşısında qoyduğu mühüm yenilik- lərdən biri də təhsil prosesinin subyekt – obyekt münasibətlərinin subyektlər münasibətinə çevrilməsidir. Təsadüfi deyil ki, hələ 1999- cu ildə “Təhsil sahəsində İslahat Proqramında “təhsil alanın şəx- siyyət kimi formalaşdırılmasını, onun təlim-tərbiyə prosesinin əsas subyektinə çevrilməsini başlıca vəzifə hesab edən yeni təhsil sisteminin yaradılması”qeyd edilirdi. (Təhsil sahəsində İslahat Proqramı, səh 7). Bu çağırış – şagirdlərin prosesin subyektlərinə çevrilməsi – təhsil prosesinin idarə olunmasına yeni münasibət 9 formalaşdırır. Təhsil müəssisəsi rəhbərləri ardıcıl olaraq bu tələbin həyata keçirilməsinə diqqəti artırmalıdırlar, çünki şagirdin subyekt funksiyası təhsildə keyfiyyətin əldə edilməsi ilə əlaqədardır. Bu həqiqəti təhsil müəssisəsi rəhbərlərinə, ümumiyyətlə, oxucularımıza izah etmək üçün şagirdin subyektlik funksiyasının təhsilin keyfiy- yəti ilə bağlı olmasının elmi əsaslarının ardıcıllıqla açıqlanması yerinə düşər. Bu gün təhsil işçilərinin bu problemə münasibətləri – şagird şəxsiyyətinə, onun əxlaqına və fəaliyyətinə münasibət kimi məktə- bin mövqeyindən açıqlanır. Müxtəlif səviyyələrdə təhsili idarə edənlər yeni konsepsiyalar, standartlar, kurikulumla dərslik və proqramlar, təlim vasitələri və s. yaratmağa çalışırlar. Təhsili idarə edənlər, müəllimlər və valideynlər uşaqların əvəzinə onların gələcək həyatlarının istiqamətlərini layihələşdirməyə çalışırlar. Belədirsə, biz düşünməliyik: - Uşaqlar yaşlılar tərəfindən arzu və istəkləri nəzərə alınmadan layihələşdirilmiş təhsil müəssisələrində özlərini nə dərəcədə komfort şəraitdə hiss edirlər. - Uşaqları təhsil məkanında yaşlılar tərəfindən təklif edilən fəaliyyət istiqamətləri təmin edirmi? - Proqramlar, dərsliklər uşaqların xoşuna gəlirmi, axı onları bu vasitələrlə tərbiyə edir, həyata hazırlayırlar? - Nəhayət, dövlət təhsil standartları bütün məktəbliləri təmin edirmi? (Mənə belə gəlir ki, təhsil müəssisələrinin rəhbərləri bu məsələləri müəllimlərlə, tərbiyəçilərlə, hətta şagirdlərlə belə müza- kirə etsələr, onlarda təhsilə yeni münasibət formalaşar). İllər keçdikcə aydın olur ki, xarici mühit böyüməkdə olan nəslə qarşı nə qədər diqtəedici mövqe tutacaqsa, böyüyən şəхs bir o qədər subyektə çevrilməyəcək. Bunun nəticəsidir ki, müəllim, şagird və psixoloqların əlaqəli fəaliyyəti nəticəsiz qalır. Çünki yüksək təhsil nəticələri o zaman əldə olunur ki, uşaqların öz təhsilləri sahəsində maraqları müəllim, tərbiyəçi və bütövlükdə məktəbin maraqları ilə üst-üstə düşsün. Buradan belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, XXI əsr məktəbində, keçmişdən fərqli olaraq, təhsilin anlanılması məntiqi tam dəyişəcək. 10 Bu, uşağa xarici təsirin yox, uşağın özünün fəaliyyətinin nəticəsinə, mürəkkəb bir prosesə çevriləcəkdir. Bu zaman təhsil anlayışı, şəxsiyyətin təhsili anlayışı ilə əvəz olunacaqdır. Belə olduqda təhsil bir proses kimi şəxsin qayğısının nəticəsi olacaq. Ona görə də bu zaman şəxsi məsuliyyət, həm şəxsi müvəffəqiyyət, həm də müvəffəqiyyətsizlik kimi qəbul ediləcəkdir. Belə münasibət, anlam şəxsiyyətin fərdi inkişafının nəticəsi olacaq, onun əxlaqını müəyyənləşdirəcək. Bir nəticə kimi qeyd etmək yerinə düşər ki, uşaq inkişaf et- dikcə təhsil özünütəhsilləndirməyə keçəcəkdir. Belə olarsa, yaxşı müəllim sadəcə olaraq uşaq şəxsiyyətini formalaşdıran, bu proses üçün şərait yaradan mütəxəssisə çevrilməlidir. Bir sözlə, insan öz gələcəyinin yaradıcısı olmalıdır. Belə izahatdan aşağıdakı anlayışlar formalaşır: - Şəxsiyyətin təhsili məktəbə qədər başlayır, məktəbdə və məktəbdən kənarda davam edir, təhsil ömür boyu onu müşayiət edir (Fasiləsiz təhsil, yaşlıların təhsili). - Orta təhsil üçün lazımi şərait yaradılmayıbsa, (maddi-texniki baza, yüksək səviyyəli və öz peşəsini sevən müəllimlər və s. məktəblilərin fərdi özünütəhsili həyata keçirilməyirsə, təhsildə yüksək nəticə əldə etmək qeyri-mümkündür. - Məktəbin başlıca vəzifəsi şagird şəxsiyyətinin özünütəhsili, şəxsiyyətinin inkişafı üçün maksimum xoş şəraitin yaradılmasıdır. - Məktəb ictimaiyyəti tərəfindən çox mühüm, ancaq yeganə olmayan, inkişafda olan uşaq və gənclərin gələcəyinin təminatçısı olmalıdır. (Əlbəttə, burada ailənin və uşaqların özlərinin fəaliyyəti unudulmamalıdır. Məktəb ümumxalq işi olmalıdır. Belə olmazsa, bir çox ümumi məsələlər, təsərrüfat, maddi-texniki baza, gənclərin məktəbə cəlbi, bəzən hətta küçələrin yığışdırılması, təsərrüfat işlərinə kömək və s. məktəb kollektivini əsas vəzifələrin həyata ke- çirilməsindən uzaqlaşdırar). - Təhsilin nəticələrindən danışdıqda isə məktəb təhsilinin nəticələri ilə şəxsiyyətin həyatda aldığı təhsilin nəticələri fərqlən Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|