Microsoft Word disserta isi docx
Yüklə 471,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
21
Göründüyü kimi, inkişaf etmiş ölkələrin maliyyə sisteminin idarə edilməsi bir və ya bir neçə orqan tərəfindən həyata keçirilir. Yəni, maliyyənin idarə edilməsi işində səlahiyyətlər bir neçə orqan arasında bölüşdürülür. Azərbaycan Respublikasında da, ümumilikdə maliyyə siyasətinin idarə edil- məsi və koordinasiyası ilə Maliyyə Nazirliyi məşğul olur. Bu nazirlik respublika hö- kumətinə tabedir və yerlərdə müvafiq orqanlara (strukturlara) malikdir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında Maliyyə Nazirliyi, şəhər və rayonlarda isə maliyyə idarələri və ya şöbələri fəaliyyət göstərir. Onlar, ümumilikdə ölkə üzrə maliyyənin idarə olun- masında böyük rolu vardır və ikili tabeliyə malikdirlər. Bir tərəfdən, onlar respublika Maliyyə Nazirliyinə, digər tərəfdən isə yeli icra hakimiyyəti orqanlarına tabedir. Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi ölkədə vahid dövlət maliyyə siyasətini həyata keçirir, büdcənin tərtibi və icrasını, həmçinin nəzarət funksiyasını təmin edir, respublikanın maliyyə vəziyyətini öyrənərək və təhlil edərək, Pezident və parlamentə vaxtaşırı məlumatlar verir, həmçinin maliyyə üzrə metodik rəhbərlik, pul tədavülünə və vergiqoymaya nəzarət edir, ölkə üzrə dövlət gəlirlərini proqnozlaş- dırır. Maliyyə Nazirliyinə ölkə Prezidentinin təyin etdiyi nazir rəhbərlik edir. Nazir- liyin kollegiyası var və əksər məsələlər bu kollegiyada həll olunur. Kollegiya üzvləri isə Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə təyin olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikasında maliyyənin idarə edil- məsinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində mütəmadi işlər aparılır. Bazar iqtisadiyyatı özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Məhz bu xüsusiyyətlərə və bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə uyğun olaraq, maliyyənin düzgün idarə edilməsi həyata keçirilməlidir. Bazar iqtisadiyyatı, hər şeydən əvvəl, azad və demokratik iqtisadiyyatdır. Burada hər bir fiziki və hüquqi şəxsin müəyyən qanunvericilik aktları çərçivəsində azadlığı nəzərdə tutulur. Məhz buna görə də maliyyə münasibətlərinin, pul fondlarının idarə edilməsi də demokratik prinsiplər ə sasında qurulmalı, bu prosesdə hər bir subyektin müstəqilliyi təmin edilməlidir. Ümumiyyətlə, bazar iqtisadiyyatı şəraitində maliyyənin idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində aşağıdakılar həyata keçirilməlidir: 22
1) Maliyyənin idarə edilməsinin qəbul edilmiş qanunvericilik aktlarına uyğun aparılması. Bu qanunvericilik aktları cəmiyyətin, iqtisadiyyatın və maliyyənin idarə edilməsinin əsasını təşkil etməlidir. Bütün subyektlər yalnız bu qanunlara tabe edil- məli və onlar qarşısında cavabdehlik daşımalıdırlar. Bu normalara əməl edilməsi, ölkənin maliyyə sisteminin tam sabit fəaliyyət göstərməsi üçün əsas amillərdən biridir. darəetmədə spesifik xüsusiyyətlərin nəzərə alınması üçün isə hər şeydən əv- vəl, bu qanunların hazırlanması zamanı daxili inkişaf qanunauyğunluqlarına və xüsusiyyətlərinə əsaslanmaq lazımdır. 2) Maliyyənin idarəetmə orqanları arasında funksiyalarının yenidən bölüşdü- rülməsi, yuxarı təşkilatların funksiyalarının məhdudlaşdırılması və aşağı maliyyə orqanlarının səlahiyyətlərinin genişləndirilməsi. nzibati - amirlik dövründə əsas məsələlər yuxarı təşkilatlar tərəfindən həll edildiyi üçün yerli maliyyə orqanları, həmçinin müəsisələrin maliyyə qurumları sərbəst deyildilər. Lakin bazar iqti- sadiyyatı şəraitində bütün maliyyə orqanlarına müstəqillik verilməlidir. Qəbul edil- miş qanunlar və digər qanunverici aktlar çərçivəsində, bütün maliyyə subyektləri ək- sər məsələləri müstəqil surətdə həll edirlər. Bu qanunlara uyğun olaraq, yuxarı ma- liyyə qurumlarına spesifik fuknksiyalar təyin edilir və onlar yalnız bu funksiyaların icrası ilə məşğul olurlar. Hər bir idarəedici subyektin öz funksiyalarını dəqiq və ay- dın bilməsi, onun müstəqil fəaliyyət göstərməsi, iqtisadiyyatın inkişafına müsbət təsir göstərir. 3) Maliyyənin idarəetmə orqanlarının strukturuna bazar prinsiplərinə uyğun surətdə yenidən baxılması və həmçinin yeni struktur vahidlərinin yaradılması. Azərbaycanda maliyyənin idarəetmə orqanlarının təkmilləşdirilməsi istiqamətində bir sıra vacib işlər görülmüşdür. Bu proses indi də davam edir. Çünki, bazar iqti- sadiyyatında maliyyə münasibətləri çox geniş əhatə dairəsinə malikdir. Qeyd edək ki, bu istiqamətlərdə xeyli işlər görülmüşdür. Vergi xidməti Maliyyə Nazirliyinin tərkibindən çıxarılmış, əvvəlcə Baş Dövlət Vergi Müfəttişliyi, sonra isə Vergilər Nazirliyi formasında müstəqil olaraq fəaliyyət göstərməyə
23
başlamışdır. Eyni zamanda maliyyə nəzarətinin həyata keçirilməsi istiqamətində yeni müstəqil orqan-Auditorlar Palatası yaradılmışdır. Xəzinədarlıq iqtisadi sistemin tərkib hissəsi olmaqla maliyyə sisteminin əsas funksiyalarını yerinə yetirir. Qeyd etdiyimiz kimi, bazar iqtisadiyyatı şəraitində maliyyə sistemi və o cümlədən xəzinədarlıq çoxsaylı funksiyalara əməl edir. Bu funksiyaların lazımi səviyyədə həyata keçirilməsi üçün heç şübhəsiz ki, xəzinədarlığın mükəmməl strukturu yaradılmalıdır. Çünki, xəzinədarlığın fəaliyyətində əsas şərt onun çevik struktura malik olmasıdır. Xəzinədarlıq sistemi çox
geniş struktura malikdir. Azərbaycan Respublikasında xəzinədarlığın Maliyyə Nazirliyinin tərkibində yaradılmasınabaxamayaraq, onun strukturu heç də Maliyyə Nazirliyinin mövcud strukturunu təkrar etmir. Ümumiyyətlə, Azərbaycan Respublikasında xəzinədarlıq strukturunun yaradılmasında beynəlxalq təşkilatların, ilk növbədə, Beynəlxalq Valyuta Fondunun təklifləri və dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin zəngin təcrübəsi nəzərə alınmışdır. Xəzinədarlığın strukturunda bir çox şöbələr və hər şöbənin müvafiq olaraq bölmələri vardır. Hər şöbə və bölmələrin hər birinin özünəməxsus funksiyaları vardır. Bu funksiyaların hər biri müvafiq şöbə və bölmələr tərəfindən həyata keçirilir. Bu funksiyalar bütövlükdə xəzinədarlığın həyata keçirdiyi funksiyaları təmsil edir.
Yüklə 471,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|