Microsoft Word BÄ°LÄ°msel eksen 20++

Bilimsel Eksen-Sicientific Axis-Научный Меридиан/Yıl-Year-Год 2017/Sayı-Number-Число 20
 
 
118
yorsun,  yoksa,  öyle  gətirmisən  den  bana?  ")  aslında,  gurbet  duygularının  hakim 
olduğunu görüyoruz. 
M.Araz  yaratıcılığında  vatandaşlık  lirikasının  felsefesine  "anahtar  kelimeler" 
kaya,  taş,  Araz  (sınır)  idiyse,  S.Tahirdə  bu  işlevi  daha  çok  dil,  özgürlük,  Vatan, 
sınır (Araz), M.İsmayıl ise gurbet, Vatan, Araz (sınır ) məhfumları yerine getirir; 
her üç sanatçının ortak yönü (Araz, Vatan) ortadadır. Vatandaşlık lirikasının özgü 
örnekleri  sayılmaya  hak  olan  "Ayağa  dur,  Azerbaycan",  "Taş  Çığlığı",  "Profesör 
Gül'e  mektup",  "Bizi  Vatan  çağırır",  "İnsan  kayalar",  "Benden  otdu  kardeşime 
çarptı",  "Ana  yurdum,  her  taşına  yüz  koyayım  ","  Vatan  ödülü  ","  Bu  millete  ne 
verdik  ","  Azerbaycan-dünyam  benim  ","  Vatan  bana  oğul  dese  "vb.  (M.Araz); 
"Azərbaycanım",  "Benim",  "Konuşuyor  Vatan",  "Ben  ateş  oğlu  Azeriyem",  "Va-
tan",  "Tebrizi  geziyorum",  "Savalan"  vb.  (S.Tahir);  "Böyle  mi  oldu",  "Merhaba, 
Bakü", "ulaşacağıma bir arzu var", "Bir ikiye bölünmez" ve b. (M.İsmayıl) şiirlerin 
felsefi gücü bu şiirsel metinlerin sosyal içerik taşıyıcısı olmasını gösteriyor. 
Yaradıcılıqlarının  mihenk  taşı  özgür  vatandaşlık  lirikası  sayılan  M.Araz, 
S.Tahir ve M.İsmayıl Azerbaycan şiirinde bütün Azerbaycan idealine hizmet eden, 
Azerbaycan'ın bütünlüğü için şiirin geçerli "cephe hattı" ni çekmiş mübariz şairler-
dir.  Özellikle,  90'lı  yıllarda  Vatanın  bölünmezliği,  bütünlüğü  uğruna  mücadeleye 
şiirsel çağırışların dönemin edebi, sosyal-siyasi talepleri seviyesine kaldırılmasında 
onların  aktif  katılımı  inkar  edilemez.  M.Araz  "İstiklal  Marşı",  "Asker  yemini", 
"Bizi  Vatan  çağırır",  "Asker  oğlum",  "Ata  millet,  ana  millet,  ağlama",  "Düşman 
önünden kaçan" erkekler "," Kelbecer qaçqınlarına "vb .; S.Tahir AzərAzər "Ana 
yurdum",  "Söz  veriyorum",  "dönmüştür  səngərimə",  "Bir  avuç  toprak"  ve  i.a  .; 
M.İsmayıl  "Odlar  diyarı"  silsile  şiirlerinde  bağımsız  Azerbaycan'ın  bütünlüğü  ve 
bölünmezliği görüşünün, bağımsızlık ve topraklarımız uğruna düşmana karşı ölüm 
kalım  mücadelesinin,  hayatta  birinci  olmak  demek  olan  "Vatan  yolunda  birinci 
ölmek" (M.Araz) düşüncesinin ve Vatanın ağır günlerinde milleti ayağa kaldırmak-
ta birinciliği üstlenmek misyonunun üstünlüğünü ön plana çıkarır. 
Bu şairlerin eserlerindeki sosyal güç lirik kahramanın şiirsel "ben" inin arzu ve 
isteklerini  okuyucunun  kendisinde  görmesi  ve  kendini  yeniden  tapmasındadır. 
M.Araz kaleminin ürünü olan "Nişancı özümüz, hedef özümüz", "Tarihçi alime", 
"Vatan desin", "Bu milletin derdi-seri", "Nobel Ödülü", "ilhamım" ve başka şiirle-
rin  Azerbaycan'da  sosyal  düşüncenin  dirçəlişinə  önemli  etki  gösterdiği  bilimsel 
filoloji tahlile (ve onaya) ihtiyacı olan şiirsel olgudur. Bahsettiğimiz şairlerin şiirsel 
deyim tarzlarındaki sosyal çalarlar da onların topluma, yaşam olaylarına azerbay-
cançılıq kavramından hareket ederek yaklaşımların ileri gelmiştir. Dünyaya Azer-
baycan  dünyasandan,  azerbaycançılıq prizmasından bakan  her  üç şairin sanatında 
lirik  "ben"  in  sosyo-politik  ortamın  ədalətsizliklərinə  itirazı  ve  milli  düşünceye, 
azerbaycançı  davaya  sahip  olması,  Sovyet  döneminde  imparatorluk  politikasına 
karşı şiirsel sembollerle şu veya bu derecede çıkması, tayfabazlıq, yerlibazlıq gibi 
negatif  durumlara  karşı  ulusal  birliğe  çağrıları  onların  şiirsel  mirasının  toplumsal 
ağırlığını daha da artırmış olur. 

---

Bilimsel Eksen-Sicientific Axis-Научный Меридиан/Yıl-Year-Год 2017/Sayı-Number-Число 20
 
 
119
Böylece, yirminci yüzyılın ikinci yarısında edebiyata gelen şairlerin, özellikle, 
ulusal  mefkurenin  şekillenmesinde  önemli  katkıları  olan  M.Araz,  S.Tahir, 
M.İsmayıl  gibi  sanatçıların  vatandaşlık  lirikası  "parçala,  yönet"  siyasetine  karşı 
bedelsiz  silah  olmuş,  imparatorluk  adamlarının  yürüttüğü  siyaset  aleyhine  halkın 
manevi  deqradasiyasının  önlenmesinde  eşsiz  pol  oynamıştır.  Bu  şairlerin  eserleri 
toplumun gen temizliğinin ve kan hafızasının korunmasına önemli katkıda bulun-
muştur. Azerbaycan'ın bağımsızlığa gittiği yolda M.Araz, S.Tahir ve M. İsmail'in 
şiirleri az iş görmemiştir. Bu şiirler uzun yıllar vatansever insanları daima ayakta 
tutmuş, halkın özgürlügü uğrunda son kritik mücadeleye hazırlamıştır. Bu söz usta-
ları  kendi  yaradıcılıqları  ile  vatan  tarihindeki  coğrafi-siyasi  parçalanmanın,  tüm 
ulusal-fiziksel ayrılıkların doğurduğu vahim komplikasyonlar halkımızın kaderinde 
daha  ağır  sonuçlara  yol  açmaması  için  milli-manevi  birliğimizin  saklanmasına 
yardımcı olmuşlardır. 
Duyduk, duymadık demeyin 
Türk'ün toyu başlamıştır. 
Herkese haber eyleyin 
Türkmen toyu başlamıştır. 
Vatanımız servetlidir 
Ulusumuz gayretlidir 
Bütün dünya davetlidir 
Türk'ün toyu başlamıştır. 
Töremiz,dinimiz ulu, 
Ulu babaların yolu 
Gözün aydın Mahtumkulu 
Türkmen toyu başlamıştır. 
Türkmen cigitler atlanır 
Düşmanlar kaçıp saklanır 
Axaltekeler şahlanır 
Türkmen toyu başlamıştır. 
Burda zaman olmaz heder 
Gelen dostlar memnun gider 
Zeynel hoca ilan eder 
Türk'ün toyu başlamıştır. 
 
Ana yurttan ata yurdum Türkmen'e 
Yetmiş dokuz milyon candan selam var. 
Deryada balıkdan, meşede şirdin 
Semada kartaşahandan selam var. 
Sevinç sedalerı yükselsin göye 
Bu duygular çağalara hediye. 
Başkanının Berdi Muhammed Beye 
Liderimiz Edoğan'dan selam var. 
Yaşa ey ulusum, hep azad yaşa! 
Birlik ol, fermanın işlesin taşa. 

---