Microsoft Word 09 Drilling eia final az
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 9.4 Dəniz mühitinə təsirlər
- Qiymətləndirmə
- Şəkil 9.5 Audioloji xəsarət və davranışla bağlı son hədd göstəricilərinə nisbətən sualtı qazma və gəmilərin səs-küy təsirinin xülasəsi
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi, azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il 9/14
Yekun variant
Hesab olunur ki, təsirlər mövcud nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsi vasitəsilə praktiki baxımdan mümkün və zəruri olduğu qədər minimuma endirilir və əlavə heç bir təsirazaldıcı tədbir tələb olunmur.
Sualtı səs-küy Fəsil 5 Bölmə 5.4-də göstərilən qazma, tamamlama və müdaxilə fəaliyyətləri zamanı ŞD2 geotexniki lülələrin, quyuların qazılması və gəmilərin hərəkəti nəticəsində meydana çıxacaq və dəniz mühitindəki bioloji/ekoloji reseptorlara (xüsusən də, suitilərə və balıqlara) təsir göstərmək potensialına malikdir.
Dənizdə yaşayan növlərinə hansı məsafələrdə müxtəlif akustik təsirlər olacağını hesablamaq məqsədilə qazma və gəmi fəaliyyətlərinə görə sualtı səs-küyün yayılması modelləşdirilmiş və bir sıra akustik təsir meyarları tətbiq olunmuşdur. ETOPO1 məlumat bazasındakı batimetriya məlumatlarından istifadə etməklə, ŞD2 quyularının yaxınlığındakı dəniz dibinin batimetriyası qurulmuş və Əlavə 9C-də təqdim olunduğu kimi, modelləşdirilmənin aparılması üçün istifadə edilmişdir 4 . Modelləşdirmənin qiymətləndirilməsində (Əlavə 9C) təsvir olunduğu kimi, impulsiv səs təzyiqinin səviyyələrinə əsasən aparılan eksperiment vasitəsilə müxtəlif növlər üçün dəniz heyvanlarının ölümü və fiziki xəsarəti üzrə son hədd göstəriciləri işlənib hazırlanmışdır. Mövcud məlumatlara əsasən, qiymətləndirmədə konservativ yanaşmadan istifadə olunmaqla həm suitilər, həm də balıqlar üçün eyni son hədd göstəriciləri nəzərə alınmışdır.
Akustik təsirlə bağlı son hədd göstəriciləri səs-küy səviyyəsinin bir funksiyasıdır və müxtəlif növlər üçün fərqlidir. Nəzərə alaraq ki, bir çox növlərə, o cümlədən Xəzərə xas növlərə dair məlumatlar mövcud deyil, nümunəvi növlərə əsasən suitilər və balıqlar (geniş ərazidə yayılmış və ya xüsusi növ kimi tanınan balıqların eşitməsi, bioloji quruluşlarından asılı olaraq üzmə qovuğu olan və olmayan və üzmə qovuğu və daxili qulaq arasında fizioloji əlaqəsi olan və olmayan) üçün audioloji xəsarət və davranışla bağlı nümunəvi son hədd göstəricilərini hazırlamaq üçün ümumi audioqramma yanaşması qəbul edilmişdir 5 . ŞD Müqavilə Sahəsinin yaxınlığında və Xəzər dənizinə yaxın ərazilərdə mövcud olan və üzmə qovuğuna malik olan balıqlar Fəsil 6, Bölmə 6.7.2.4, Cədvəl 6.27-də göstərilir. Bunlara nərə, kilkə, siyənək və xulbalığının bəzi növləri daxildir. Kürəkayaqlılar üçün audioloji təsir üzrə ölüm; fiziki xəsarət o cümlədən karlıq; və davranışa təsirləri əhatə edən son hədd göstəriciləri mövcuddur, balıqlar üçün isə bu son hədd göstəriciləri yalnız ölüm və davranışa təsirləri əhatə edir.
Təhlillərin nəticələri Şəkil 9.5-də xülasə şəklində göstərilir.
4 Amante, C. və B. W. Eakins,(2009), ETOPO1 1 Arc-dəqiqə Qlobal Relyef Modeli: Prosedurlar, məlumat mənbələri və təhlillər DOA İ Texniki Memorandum NESDIS NGDC-24, 19 pp., mart 2009. 5 Harland E. J., "Sualtı səs-küyün ölçülməsi: Perils And Pitfalls", Akustika İnstitutunun apardığı tədqiqatlar, Cild 30, Pt 5, 2008. Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi, azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il 9/15
Yekun variant
Audioloji xəsarət və davranışla bağlı son hədd göstəricilərinə nisbətən sualtı qazma və gəmilərin səs-küy təsirinin xülasəsi
Qazma fəaliyyətləri ilə mənbə səviyyəsi ölümcül xəsarət, daimi karlıq, müvəqqəti karlıq və ya audioloji xəsarətin baş verə biləcəyi səviyyələrdən aşağıdır. Şəkil 9.5-də göstərildiyi kimi, davranış reaksiyalarını nəzərə alsaq (dBht təsir meyarına əsasən) üzmə qovuğuna malik olmayan geniş yayılmış balıqlar 16 m-dək məsafədə, üzmə qovuğuna malik olan xüsusi növ balıqlar 27 m-dək məsafədə qazma fəaliyyətlərinin səs-küyünə qarşı zəif uzaqlaşma nümayiş etdirə bilər. Kürəkayaqlıların bu son hədd göstəricisi səviyyəsinə davranış reaksiyaları nümayiş etdirməsi gözlənilmir.
Gəmilərin səs-küyü ilə bağlı təhlillər göstərdi ki, SDQQ-nun qazma fəaliyyətləri zamanı istifadə ediləcək gəmilərlə əlaqədar mənbə səviyyəsi həm ölümcül xəsarət, həm də birbaşa fiziki xəsarətin baş verə biləcəyi səviyyədən aşağıdır. Davranış təsirləri ilə əlaqədar nəticələr göstərir ki, üzmə qovuğuna malik olmayan geniş yayılmış balıqlar gəmidən 1,4m məsafədə güclü uzaqlaşma reaksiyaları göstərə bilərlər. Üzmə qovuğuna malik olan xüsusi növ balıqlar eyni reaksiyalara 11m məsafədə, kürəkayaqlılar isə 13m məsafədə məruz qalırlar. Üzmə qovuğuna malik olmayan geniş yayılmış balıqlar 8 m-dək məsafədə, üzmə qovuğuna malik xüsusi növ balıqlar mənbədən 59 m-dək məsafədə, kürəkayaqlılar isə 72 m-dək məsafədə gəminin səs-küyünə qarşı zəif uzaqlaşma nümayiş etdirə bilər.
Mövsümi dəyişkənliklərlə bağlı narahatlıq yaradan məsafələrdəki fərqlərə səbəb ondan ibarətdir ki, qış aylarında sualtı səs səthin bilavasitə altında dar qatda tutulmuş olur ki, bu da optimal yayılma şəraiti yaradır və ona görə də səs daha uzağa hərəkət edir. Yayda səs dəniz dibinə doğru istiqamətlənməyə meylli olur ki, burada səsin əhəmiyyətli dərəcədə itirilməsi baş verir. Təsir diapazonunun nisbətən qısa məsafələrə yayıldığını nəzərə alaraq, onlar mövsüm dəyişkənliyinə qarşı həssas deyillər.
Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|