Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri Vüsalə Musalı
Yüklə 2,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Vüsalə Musalı. Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri
10 təmin edirdi. Bazar iqtisadiyyatına keçid dövründə bu sistem iflasa uğradı. "Azərkitab"ın mağazalarının əksəriyyəti özəlləĢdirildi və öz profilini dəyiĢdi. Hazırda kitab yayımı ilə ya nəĢriyyatlar, ya da kitab müəllif- ləri özləri məĢğul olurlar. NəĢriyyatların, çox az qisminin öz ma- ğazası var. Hal-hazrda marketinq və reklam iĢi ilə “Kitab Klubu” məĢ- ğul olur. “Kitab Klubu” 2003-cü ildə yaradılmıĢdır. Klubun məq- sədi Azərbaycanda nəĢriyyat iĢinin səmərəli qurulması və kitab bazarının normal qaydalar üzrə iĢləməsinə yardım göstərməkdir. Birinci növbədə kitab bazarının vəziyyəti öyrənilməli, bu barədə məlumatları naĢirlərə və müəlliflərə, yeni nəĢr olunmuĢ və oluna- caq kitablar haqqında informasiyanı isə potensial oxuculara çatdı- rılmalıdır. Bunu həyata keçirmək üçün kitab bazarının öyrənilməsi məqsədilə sorğular aparılmalı, yeni kitab kataloqları buraxılmalı və yayılmalı, kitab sərgiləri təĢkil edilməli, yeni kitabların təqdi- matı, müzakirəsi, müəlliflərlə görüĢlər keçirilməli, müəlliflərə ki- tabın tərtibatı və çapında yardım göstərilməli, yeni kitabların satıĢı üçün sifariĢlər toplanılmalı, kitab iĢi üzrə mütəxəssislərin və müəl- liflərin iĢtirakı ilə vaxtaĢırı görüĢlər, seminarlar, konfranslar keçi- rilməli, ölkələrin kitab klubları və kitabxanaları ilə kitab mübadi- ləsi, kitabxana və oxu zalı xidməti göstərilməlidir 15 . Azərbaycanda oxucu kütləsini Ģərti olaraq üç qrupa ayırmaq olar: Həm kiril, həm də latın qrafikasında sərbəst oxuya bilən- lər. Bunların xüsusi çəkisi azdır və buraya hər cür yaĢ qrupundan oxucu daxildir; Yalnız kiril əlifbasında sərbəst oxuyanlar. Bu qrupa nisbə- tən yaĢlı nəslin nümayəndələri aiddir. 15 http://www.kitabklubu.org/ Vüsalə Musalı. Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri 11 Yalnız latın qrafikasında sərbəst oxuyanlar. Bu qrupa isə bu gün müxtəlif təhsil müəssisələrində təhsil alan bütün gənc oxucular daxildir 16 . Müstəqillik dövründə Azərbaycanda kitab nəĢri sahəsində inkiĢaf və müəyyən nailiyyətlər müĢahidə edilir. Belə ki, nəĢriy- yat-poliqrafiya fəaliyyəti sahəsində özəl sektor xeyli möhkəmlə- nib və onun iĢində hiss ediləcək canlanma yaranıb. 90-cı illərin əvvəllərində fəaliyyətə baĢlayan özəl mətbəələrin çoxu bu gün xeyli təkmilləĢdirilmiĢ poliqrafiya bazasına malikdirlər. Belə ki, özəl mətbəələr, bəzi hallarda öz məhsuldarlığına, maddi-texniki və kadr bazasına görə dövlət nəĢriyyatlarını üstələyirlər 17 . Hazırda Azərbaycanda özünün kiçik poliqrafiya bazası olan yüzdən çox müəssisə vardır. Poliqrafiya avadanlıqlarının keyfiyyəti nəĢriyyat- lar arasında rəqabətin mühüm amilinə çevrilir, bu səbəbdən yerli nəĢriyyatlar tez-tez xarici mətbəələrə müraciət edirlər 18 . Redaktə nəĢriyyat iĢinin ən mühüm mərhələlərindəndir. Re- daktə latın sözü olub, «düzəldilmiĢ, qaydaya salınmıĢ» mənasını ifadə edir. Müxtəlif növ nəĢrlərin redaktor hazırlığı çətin, çoxas- pektli prosesdir. Belə ki, hər Ģeydən öncə redaktor kitab bazarını öyrənir, oxucu tələbatını və sorğuları araĢdırır, nəĢrin repertuarını, problem-tematik və növ-tipoloji tərkibini müəyyən edir, təkrar nəĢr üçün əsas ola biləcək kitabları üzə çıxarır. Bundan baĢqa, re- daktor gələcək kitabın konsepsiyasını tərtib edir, gələcək nəĢrin modelini iĢləyir, nəĢrin aparatının və onun ayrı-ayrı elementlərinin hazırlanmasını təmin edir, bədii redaktorla birlikdə kitabın tərtiba- tına və illüstrasiyaların verilməsinə ümumi yanaĢmanı müəyyən edir. 16 http://mct.gov.az/?/az/culturehistory/693/211 17 bax: http://www.indigo.az/az; http://www.eastwest.az/; http://altun-kitab.com/ 18 http://mct.gov.az/?/az/culturehistory/693/211 |