Mənim dünyaya öyrədəcək yeni bir sözüm yoxdur
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tolstoy un “ Tanrının sənin içindəki səltənət bölgəsi
251 verə bilər. Çünkü insan varlıqları qonusunda müdax ilə edən bütün amilləri doğruca və tam olaraq kontrol etmək mümkün deyildir. Bütün amillər içində bir tək amil əksik və ya yanlış olursa, yanlış sonuclar ortaya çıxa bilər. Bu üzdən də tam və nəhai həqiqətə varmaq olmaz. Yalnız davranışlarımızda yüksək düzeydə dəqiq olursaq, təxmini olaraq ona yaxınlaşmaq olur. • Başqalarının düşüncələrini kötü özümüzünkünü yaxşıgörmə çox çirkin alışqanlıqdır. Bizim düşüncəmizi qəbul etməyəni ölkə düşməni adlandırmaq xəstəlikdən başqa bir şey deyildir. Müxaliflərimizin də öz görüşlərində bizim qədər şərafətli olduqlarını qəbul etməliyik. İddiasında bulunduğumuz vətənsevərlik duyqusunun onlarda da olduğunu qəbul etməliyik. • Bir çox adamların məni ümidsiz etdikləri doğrudur. Bir çoxları məni aldatmış və çoxlarının da yetərincə ləyaqətləri olmamış. Ancaq onlarla tanışlığımdan və ilişkilərimdən dolayı peşman deyiləm. Çünkü qeyri— əməkdaşlıq yolunu bildiyim kimi, əməkdaşlıq yolunu da yaxşı bilirəm. İnsanların sözlərinə inanmamaq üçün bir səbəb olmadıqca, onlara inanmaq bu dünyada ən uyqun yaşam yoludur. • Gəlişmək istəyirsək, tarixi təkrarlamağa çalışmamalıyıq, yeni tarix yaratmalıyıq. Əcdadımızdan bizə miras qalanlara yeni şeylər artırmalıyıq. Maddi dünyadakı gəlişmələr və kəşflər ruhi dünyada yenilgə anlamına gəlməməlidir. Təkrarların və istisnaların artımı ilə yeni qanunlar oluşdura bilməzmiyik? İnsanın öncə yırtıcı heyvan olub, daha sonra insanlaşmasımı gərəkir? 252 • Böyük hədəflər yolunda mücadilə aparanların sayılarının bir o qədər də önəmi yoxdur. Önəmli olan onların qətiyətli və təyinedici xasiyətləridir. Dünyanın ən böyük insanları yalnız olmuşlar. Budda, İsa, Mohəmməd kimi böyük peyqəmbərləri düşünün! Onlar təkbaşına hərəkətə başlamışlar. Onlar, yalnız kəndilərinə və Tanrılarına inanmışlar. Tanrının sürəkli onlarla olduğunu düşündükləri üçün yalnızlıq hiss etməmişlər. • Mitinqlər və kollektiv örgütlər düzənləmək çox yararlı işlərdi. Hədəfə çatmaq üçün yararlı ola bilərlər. Ancaq çox qısıtlıca. Bunların hamısı keçici işlərdi. Gerçəkliyi oluşduran yenilməz inancdır. İnancın qığılcımları heç bir zaman sönməz. • Hər hansı bir işi dəyərsiz sansanız da, onu ən yaxşı biçimdə etməlisiniz. ən dəyərli işləri yapdığınız kimi, dəyərsiz sandığınız işləri də yapmalısınız. Çünkü kiçik işlərə görə insanlar sizə dəyər verərlər. • Bütün həyatım mənə aydınlıq gətirməmişsə, Batıya baxışım da mənə aydınlıq gətirməyəcək. Genəldə aydınlıq Doğudan parlamışdır. Doğunun aydınlıq birikimi tükənmiş, sönmüşsə, Batıdan aydınlıq ala bilər. Ancaq aydınlıq çürüklüyün buxarları deyil, gerçək aydınlığın sönüb tükənəcəyini sanmıram sanmıram. Çocuq olduğumda aydınlığın aydınlıq bağışlamaqla artdığını öyrəndim. Hər halda mən bu inanca görə davranmış dədələrimin mənəvi sərmayələri ilə işə başlamışam. Batıda da aydınlıq var isə, onu almama heç bir şey əngəl olmamalıdır. Yaln ız Batının yalançı parlaqlığının etkisinə qapılmamalıyam. Parlaqlıqla aydınlığı bir-birinə qarışdırmamalıyam. 253 • Hər şey əski isə, daha yaxşıdır kimi xürafi bir inancın tərəfdarı deyiləm. Öyləcə də hindəməxsus olan hər şeyin yaxşı olduğuna inanmıram. • Doğruluğunu sezmədən hər əski olanın pərəstişkarı deyiləm. Ən əski olsa bilə, əxlaqa qarşı olan hər şeyi kökündən uçarmağa qərarlıyam. Yalnız bu işi çox ehtiyatla edərəm. Əski yaxşı təsisləri və yadigarları sevdiyimi etiraf etməliyəm. İnsanların m odern həyata tələsərək əski olan hər şeyi aşağılamaları məni rahatsız edir. • Gerçək əxlaq başqalarının açdığı yolla getmək deyildir. Gerçək əxlaq öz yolumuzu taparaq qorxmadan irəliləməkdir. • Könüllü anlaşılmayan heç bir əməl əxlaqi ola bilməz. Davranışlarımız makina sayağı və anlamsız olduqca, əxlaqlılıq söz qonusu ola bilməz. Bilincli olaraq yapılan və bir görəvin ürünü olan əməl əxlaqi sayıla bilər. Qorxu və ya basqı dolayısıyla edilən əməl əxlaq özəlliklərindən yoxsun olur. • Tənqid ediləcək şəxsi və ya şəxsləri içdən sevə bilmək şərti ilə insan tənqidetmə haqqını və yetkisini əldə etmiş olur. Ayrıca, tənqidin qəbul edilməyəcəyi təqdirdə tənqidçi əsla üzülməyəcəyinə əmin olmalıdır. Hər mövzunun idrak edilməsi və aydınlanması üçün məhəbbətin gücündən yararlanmaq lazım. Böyük dözüm və məhəbbət olmazkən, başqasını tənqidetmə yetkisi əldə edilə bilməz. • Ya “cinayət” sözü sözlüklərdən silinməlidir, ya da hamımımız cinayətkar tanınmalıyıq. Fahişə bir qadının daş-qalaq edilməsi üçün “ilk daşı günahı olmayan adam atsın” söylənildiyində kimsə, fahişə qadına cürət edib daş ata bilmədi. Bir gün bir 254 məhbus “bütün insanlar gizlincə günahkar və cinayətkardırlar” demişdi. Bu söz yarı zarafata deyilsə də, öz içində dərin bir həqiqət daşımaqdadır. O zaman “cinayətkar” olaraq tanımlananların yaxşı insan kimi görülmələrinə imkan sağlamaq lazımdır. B u sözü söyləmənin çox asan və ona əməl etmənin çox çətin olduğunu bilirəm. Ancaq “Qita”da söylənilən əmrdir. Əslində bütün dinlər də bunu tövsiyə etmişlər. • İnsan azad olduğu və azadlıqdan istifadəetmə yolunu bildiyi üçün öz yazqısını yaratmaqda azaddır. Ancaq işlərinin nəticəsini heç bir zaman kontrol altına ala bilməz. • Yaxşılıq bilinc və bilgi ilə bir yerdə olmalıdır. Bilincsiz və bilgisiz yaxşılığın heç bir anlamı yoxdur. İnsan sezgi özəlliyini ruhi cəsarətlə bir yerdə özündə qorumalıdır. Həssas qonularda insan harda susub harda danışacağını, harda əməl edib etməyəcəyini bilməlidir. Böylə durumlarda əməl etmək və ya etməmək bir-birinə zidd olmaq yerinə bir-birini tamamlarlar. • Tanrının yaratdığı canlı və cansız nə varsa, hamısının yaxşı və kötü olan yönləri var. Əfsanəvi bir quş süt qabına düşər. Boğulmamaq üçün sürəkli çabalayıb durar. Onun bu çabalamaları hesabına süt kərə yağına dönüşər və quş boğulmaqdan qurtular. Ağıllı bir insan da hər sahədə yaxşılıqları öyrənib, kötülükləri buraxacaqdır. • Qırx il öncə idi. Çox ağır ruhi gərginlik içində idim. Şübhələr canımı yandırıb-yaxmaqda idi. O zaman Tolstoyun “ Tanrının sənin içindəki səltənət bölgəsi” adlı kitabını oxudum. Bu kitab ruhumu sakitləşdirirdi. O zamana qədər mən də Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|