tərəfinin sözlərinə görə Rusiya qanunvericiliyi hər hansı formada təhrikçiliyi və ya
provokasiyanı qadağan edir; yalnız konkret cinayət hazırlandıqda hər hansı gizli
əməliyyat həyata keçirilə bilər. Lakin bu işdə polis “şərti alışı” planlaşdırarkən
ərizəçinin narkotik maddə alverində iştirakına dair heç bir sübuta malik deyildi.
48. Müdafiə tərəfi daha sonra vurğuladı ki, ərizəçinin etirafı narkotik maddənin
təsiri altında və hüquqi yardım olmadan baş verib. Nəhayət, müdafiə tərəfi müsadirə
olunan və ərizəçi tərəfindən xanım T.-yə satıldığı iddia edilən maddənin heroin
olduğunu bildirən məhkəmə ekspertizası müayinəsinin rəyinin etibarlılığını şübhə
altına aldı. Müdafiə tərəfi ərizəçinin 15 oktyabr 1999-cu ildə imzaladığı ərizəyə
istinad etdi, orada ərizəçi bildirirdi ki, onun etirafı zor gücünə alınıb.
49. 11 noyabr 1999-cu il tarixli iclasda xanım T. ərizəçiyə qarşı sübutlar təqdim
etdi. O, ifadə verdi ki, polisə könüllü yardım edib. O, izah etdi ki, “ruhən mərhəmətli
olduğuna görə” ərizəçini polisə təhvil verib. O, həmçinin aşağıdakıları bildirdi:
“Həmin vaxt mən bilmirdim ki, haradan heroin tapım, buna görə də ərizəçiyə zəng
vurdum, çünki o, vaxtı ilə mənim üçün heroin tapmışdı”.
50. Məhkəmə eyni zamanda ərizəçi həbs olunan anda onun yanında olmuş cənab
M.-i də dinlədi və o, xanım T.-nin faktlara dair dediklərini prinsipcə təsdiq etdi. Lakin
o dedi ki, araşdırılan hadisələrdən əvvəl özü başqa bir mənbədən narkotik maddələr
alıb. Nəhayət, məhkəmə ərizəçinin anasını dindirdi, o, ərizəçinin xarakterini təsvir
etdi. O, ifadə verdi ki, oğlunun nə vaxt narkotik maddələr qəbul etməyə
başlamasından xəbərsiz olub.
51. Rayon məhkəməsi işin materialları arasındakı sənədləri, maddi sübutları və
ekspert rəylərini yoxladı. O, xüsusən “şərti alışın” təsvir edildiyi polis hesabatını və
psixiatriya müayinəsinin nəticələrini yoxladı.
52. Elə həmin gün Butırski rayon məhkəməsi ərizəçini 28 oktyabr 1998-ci ildə
xanım T.-yə heroin satmaqda təqsirkar hesab etdi. Eyni zamanda, o, 19 oktyabr 1999-
cu il tarixli psixiatr rəyinə istinadən qərara aldı ki, ərizəçi cinayəti anlaqsız vəziyyətdə
törədib və buna görə də cinayətə məsuliyyətinə cəlb oluna bilməz. Məhkəmə cinayət
prosesini dayandırdı və ərizəçinin evdə məcburi tibbi müalicəsi barədə qərar çıxardı.
Ərizəçi həbsdən azad edildi.
53. Ərizəçinin nümayəndəsi qərardan apellyasiya şikayəti verərək bildirdi ki,
ərizəçi təqsirkar deyil və digər məsələlərlə yanaşı iddia etdi ki, cinayəti polis
quraşdırıb. Konkret olaraq, heç bir mötəbər sübut yoxdur ki, ərizəçi həbs olunduğu
anda polis onun narkotik maddələrin alveri ilə məşğul olmasından şübhələnirdi.
Üstəlik, ərizəçi bu əqddən heç bir maliyyə mənfəəti qazanmamışdı, belə ki, o,
bağlamaya görə xanım T.-dən aldığı bütün pulu cənab G.-yə vermişdi. Bundan başqa,
məhkəmə bir neçə əsas şahidi, o cümlədən ərizəçini həbs etmiş iki polis əməkdaşını
onun həbsinin iki hal şahidini və narkotik maddəni ərizəçiyə satmış cənab G.-ni
dindirməmişdi. Nəhayət, ərizəçinin nümayəndələri iddia etdilər ki, ərizəçinin etirafı
ondan zor gücünə alınıb.
54. 11 yanvar 2000-ci ildə Moskva şəhər məhkəməsi şikayəti rədd etdi.
Apellyasiya prosesində ərizəçi iştirak etmirdi, amma onun vəkili və nümayəndələri
iştirak edirdilər.
55. 12 aprel 2004-cü ildə Moskvanın Butırski rayon məhkəməsi Moskva şəhər 19
saylı psixonevroloji xəstəxanasının vəsatəti ilə ərizəçinin məcburi tibbi müalicəsinin
dayandırılması barədə qərar çıxardı.
II. AVROPA ŞURASININ MÜVAFİQ SƏNƏDLƏRİ
56. İşgəncələrin, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftarın və ya cəzanın
qarşısının alınması üzrə Avropa Komitəsinin (İşgəncələrə qarşı Komitə – İQK) 3-cü
Ümumi Məruzəsinin [CPT/Inf (93) 12] müvafiq hissələrində deyilir:
“a. Həkimə müraciət imkanı
...35. Həbsxananın tibbi yardım xidməti ən azı mütəmadi ambulator məsləhətləri və
təxirəsalınmaz müalicəni təmin edə bilməlidir (əlbəttə, bundan əlavə, orada çox vaxt
çarpayıları olan xəstəxana tipli bölmə ola bilər). ... Bundan başqa, həbsxana həkimləri
mütəxəssis xidmətlərinə müraciət etmək imkanına malik olmalıdırlar. ...
Ambulator müalicəyə lazımi hallarda tibbi personal tərəfindən nəzarət edilməlidir,
bir çox hallarda məhbusun təşəbbüsündən asılı olaraq tibbi yardımın göstərilməsi kifayət
deyil.
36. Ya mülki xəstəxanada, ya da həbsxana xəstəxanasında tam təchiz edilmiş
xəstəxana xidməti tərəfindən birbaşa yardımın göstərilməsi mümkün olmalıdır. ...
37. Məhbusların xəstəxanada müalicə olunmasına və ya mütəxəssis tərəfindən
xəstəxanada müayinə olunmasına ehtiyac duyulan bütün hallarda onlar səhhətlərinin
imkan verdiyi üsulla dərhal xəstəxanaya aparılmalıdırlar”.
“b. Ekvivalent tibbi yardım
38. Həbsxananın tibbi yardım xidməti həbsxanadan kənardakı cəmiyyətdə
pasiyentlərin istifadə etdikləri ilə müqayisə oluna bilən tibbi müalicəni və sanitar
qulluğu, habelə müvafiq pəhrizləri, fizioterapiyanı, reabilitasiyanı və ya hər hansı digər
zəruri vasitələri təmin edə bilməlidir. Tibbi, sanitar və texniki personalla, habelə binalar,
qurğular və avadanlıqlarla təchizat müvafiq qaydada təmin olunmalıdır.
Əczaxanaya və dərmanların paylanmasına müvafiq qaydada nəzarət olunmalıdır.
Bundan əlavə, dərmanların hazırlanması həmişə ixtisaslı personala (əczaçıya, tibb
bacısına və s.) həvalə olunmalıdır.
39. Hər bir pasiyent üçün xəstəlik tarixçəsi tərtib olunmalı, orada diaqnostika
məlumatları, habelə xəstənin vəziyyətindəki dəyişikliklər və onun məruz qaldığı hər
hansı xüsusi müayinələr barədə məlumatlar olmalıdır. Məhbus başqa yerə köçürüldükdə
həmin tarixçə onu qəbul edən qurumun həkimlərinə göndərilməlidir.
Bundan başqa, tibbi personal tərəfindən gündəlik qeydiyyat kitabları aparılmalı,
orada pasiyentlərlə bağlı konkret insidentlər qeyd olunmalıdır. Belə kitablar ona görə
faydalıdır ki, onlar həbsxanada tibbi yardımla bağlı vəziyyəti ümumən
qiymətləndirməyə imkan verir, eyni zamanda baş verə biləcək konkret problemləri
diqqətə çatdırır.
40. Tibbi yardım xidmətinin sabit fəaliyyəti tibbi xidmətə görə cavabdeh olan baş
həkimin rəhbərliyi altında həkimlərin və sanitar personalın mütəmadi görüşə və işçi
kollektivi formalaşdıra bilməsini nəzərdə tutur”.
III. MÜVAFİQ DAXİLİ QANUNVERİCİLİK
A. Narkotik maddələrin alverinə görə cinayət məsuliyyəti
57. Cinayət Məcəlləsinin 228-ci maddəsinin 1-ci bəndi narkotik maddələrin satış
niyyəti olmadan qanunsuz əldə edilməsini cəzalandırır. 228-ci maddənin 4-cü bəndi
narkotik maddələrin külli miqdarda qanunsuz satışını cəzalandırır.
58. Cinayət Məcəlləsinin 21-ci maddəsinə (“Anlaqsızlıq”) əsasən, ictimai
təhlükəli əməl törədərkən xroniki və ya müvəqqəti ruhi pozuntunun, ruhi
çatışmazlığın və ya hər hansı digər ruhi vəziyyətin nəticəsində anlaqsız vəziyyətdə
olan şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmur. Bu halda məhkəmə qərardad vasitəsilə
icraatı dayandırır, müttəhimi cinayət məsuliyyətindən və ya cəzadan azad edir və