etdi. Ərizəçinin iddia etdiyinə görə, müdafiə tərəfi bu müraciəti 26 və 27 iyul 1999-cu
il tarixlərində təkrarən etdi. Hökumət iddia etdi ki, 27 iyul 1999-cu il tarixli vəsatəti
məhkəmə yalnız 2 avqust 1999-cu ildə alıb.
16. 27 iyul 1999-cu ildə məhkəmə qərara aldı ki, ərizəçinin ruhi sağlamlığının
təkrar müayinəsinə ehtiyac var. O, işi təxirə saldı və eyni zamanda qərara aldı ki,
ərizəçi həbsdə qalmalıdır. Bu qərar üçün heç bir əsas gətirilmədi.
17. 30 iyul 1999-cu ildə ərizəçinin vəkili birinci instansiya məhkəməsinin
qərarından apellyasiya şikayəti verdi. O, birinci instansiya məhkəməsinin işin təxirə
salınması və ərizəçinin ruhi sağlamlığının təkrar müayinəsi barədə qərarına etiraz
etdi, həmin qərar ərizəçinin ağır həbsxana şəraitində saxlanma müddətinin uzanması
ilə nəticələnmişdi. O, məhkəmədən aşağıdakıları xahiş etdi:
“Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 331-ci maddəsinə əsasən mən Moskva şəhər
məhkəməsindən xahiş edirəm ki, Butırski rayon məhkəməsinin V.V.Xudobinə qarşı
işin təxirə salınması, ərizəçinin əlavə psixiatriya müayinəsinin təyin olunması və
onun azad olunmaq barədə vəsatətinin rədd edilməsi ilə bağlı qərarını ləğv etsin”.
Şikayət Moskva şəhər məhkəməsinə ünvanlanmışdı və daxili qanunvericiliyin
tələb etdiyi kimi, birinci instansiya məhkəməsinin dəftərxanası vasitəsilə göndərilməli
idi. Dəftərxana şikayəti 4 avqust 1999-cu ildə almışdı. Amma belə görünür ki, o,
baxılmaq üçün apellyasiya məhkəməsinə heç vaxt göndərilməmişdi.
18. 17 avqust 1999-cu ildə ərizəçinin nümayəndələri analoji şikayət verdilər,
ertəsi gün dəftərxana onu aldı. 1 sentyabr 1999-cu ildə ərizəçinin vəkili birinci
instansiya məhkəməsinə məktub göndərərək orada 30 iyul 1999-cu il tarixli
apellyasiya şikayətinin taleyi barədə izahat istədi. O, bu məktuba heç bir cavab
almadı.
19. 15 sentyabr 1999-cu ildə ərizəçinin valideynləri ərizəçinin həbsdə
saxlanmaqda davam etməsi ilə bağlı Moskva şəhər məhkəməsi sədrinin müavininə və
Rusiya Federasiyasının Ali Məhkəməsinə şikayət etdilər. İşin materialları arasında bu
şikayətlərə heç bir cavab yoxdur.
20. 17 sentyabr 1999-cu ildə ərizəçinin nümayəndəsi birinci instansiya
məhkəməsindən ərizəçinin azad olunmasını xahiş etdi. Müdafiə tərəfi yenidən
ərizəçinin sağlamlıq durumunun ağır olduğuna, xüsusən son üç ayda ərizəçinin düçar
olduğu mütəmadi pnevmoniya xəstəliyinə istinad etdi.
21. Ərizəçi 11 noyabr 1999-cu ilədək həbsdə saxlanıldı, həmin tarixdə məhkəmə
cinayət işinin icraatına xitam verdi (aşağıya bax) və onu azad etdi.
C. Həbsdə olduğu müddətdə ərizəçinin sağlamlıq problemləri
22. 1995-1997-ci illərdən ərizəçi bir çox xroniki xəstəliklərdən, məsələn,
epilepsiya, pankreatit, xroniki B və C hepatitindən, habelə müxtəlif ruhi
çatışmazlıqlardan əziyyət çəkirdi. 1995-ci ildə ərizəçini müayinə etmiş həkimlər onun
ambulator psixiatriya nəzarəti altında olmasını və qıcolma hallarına qarşı müalicə
olunmasını tövsiyə etmişdilər. Görünür, 1998-ci ilin oktyabrında həbsə alındığı ana
qədər ərizəçinin narkotik maddələrdən istifadə ilə, o, cümlədən heroini damara vurma
ilə bağlı müəyyən xəstəlik tarixçəsi vardı.
23. 30 oktyabr 1998-ci ildə həbsdə saxlanma mərkəzinə göndərildikdən dərhal
sonra ərizəçi hərtərəfli tibbi müayinədən, o cümlədən HIV testindən, narkomaniya
testindən və psixiatriya müayinəsindən keçirildi. Narkomaniya testi aşkara çıxardı ki,
ərizəçinin bədəni morfinlə zəhərlənib. Psixiatrlar şurası əvvəlki diaqnozları təsdiq
etsə də hesab etdi ki, o, iddia edilən cinayətlərə görə məsuliyyət daşımaq
iqtidarındadır. 10 noyabr 1998-ci ildə ərizəçinin qan testinin ilk nəticələri alındı.
Məhkəmə ekspertizası laboratoriyasının rəyinə əsasən, ərizəçinin HIV testi müsbət
çıxdı.
24. 30 noyabr 1998-ci ildə psixiatr ərizəçini yenidən müayinədən keçirdi və
müəyyən etdi ki, o, cinayətə görə məsuliyyət daşımaq iqtidarındadır. 1998-ci ilin
dekabrında tarixi müəyyən olunmayan gündə ibtidai həbs yerinin müdiriyyəti
ərizəçinin həbsindən əvvəlki dövrlə bağlı tibbi sənədlərini aldı, orada müalicənin
zəruriliyi qeyd olunmuşdu. Ərizəçi üçün xüsusən qıcolmalara qarşı (finlepsin,
konvuleks) və hepatitə qarşı (riboksin, parsil) vasitələr tövsiyə olunmuşdu.
25. 23 dekabr 1998-ci ildə ərizəçi yeni tibbi müayinədən keçdi, bu müayinə
əvvəlki diaqnozları təsdiq etdi və qeyd edildi ki, ərizəçi “məhkəmə araşdırmasında və
istintaq hərəkətlərində iştirak etmək iqtidarındadır”.
26. Həbsdə olduğu müddətdə ərizəçi kəskin pnevmoniyadan, epilepsiya
tutmalarından, bronxitdən, hepatitdən, pankreatitdən və digər ciddi xəstəliklərdən
əziyyət çəkirdi. Xəstəliyi ucbatından ərizəçi dəfələrlə həbsdə saxlanma yerinin
xəstəxanasının infeksion xəstələr bölməsinə yerləşdirilmişdi. Həbsdə saxlanma
yerinin müdiriyyətinin verdiyi məlumata görə, ərizəçi 1998-ci il dekabrın 24-dən
1999-cu il martın 22-dək, 1999-cu il aprelin 20-dən mayın 18-dək, 1999-cu il iyulun
19-dan avqustun 12-dək və 1999-cu il sentyabrın 17-dən 28-dək həbsdə saxlanma
yerinin xəstəxanasında qalmışdı.
27. Müdafiə tərəfi ərizəçinin ciddi sağlamlıq problemləri barədə dəfələrlə
məhkəməyə, həbsdə saxlanma yerinin müdiriyyətinə və digər dövlət orqanlarına
məlumat vermişdi. Belə ki, 18 yanvar 1999-cu ildə müdafiə tərəfi ərizəçinin hərtərəfli
müayinə olunmasını xahiş etmişdi. 22 yanvar 1999-cu ildə ərizəçinin atası həbsdə
saxlanma yerinin müdiriyyətindən xahiş etmişdi ki, müdafiə tərəfinin dəvət edəcəyi
müstəqil həkim tərəfindən ərizəçinin yenidən müayinə olunması barədə sərəncam
versin. Lakin həbsdə saxlanma yerinin müdiriyyəti bu xahişi rədd etdi.
28. Məhkəmə araşdırması müddətində ərizəçinin ruhi sağlamlığı üç dəfə
müayinədən keçirilmişdi. 15 iyun 1999-cu ildə həkimlər bu qənaətə gəldilər ki,
ərizəçi təqsirləndirildiyi cinayət hərəkətlərini törədərkən hüquqi cəhətdən anlaqsız
olmuşdur. Rəydə deyilirdi ki, ərizəçi “epilepsiya formasında xroniki ruhi xəstəlikdən,
polimorfin tutmalarından və bu kimi ruhi xəstəliklərdən əziyyət çəkir və narkotik
maddələrdən istifadəyə meylli olmaqla açıq-aydın əqli qüsurları var”. 19 oktyabr
1999-cu il tarixli rəydə təsdiq edildi ki, ərizəçi hüquqi cəhətdən anlaqsızdır və
məcburi müalicəyə ehtiyacı var.
1. Ərizəçinin arqumentləri
29. 26 aprel 1999-cu ildə təxminən saat 22.40-da ərizəçidə epilepsiya tutması
oldu. Onun kamera yoldaşlarının imzaladığı ifadədən məlum olur ki, onlar ərizəçinin
boğulmasının qarşısını almaq üçün onun kiplənmiş dişlərini taxta qaşıqla bir-birindən
ayırmalı olmuşdular. Sonra növbətçi tibb işçisi gəldi və ərizəçinin kamera
yoldaşlarına içərisində naməlum maddə olan iynə verdi, onlar iynəni ərizəçinin
yanına vurdular. Ərizəçinin atası bu fakt barədə həbsdə saxlanma yerinin
müdiriyyətinə şikayət etdi, müdiriyyət isə cavab verdi ki, ərizəçi “tibbi prosedurlar
üçün otaqda” tibbi yardım alıb.
30. 1999-cu ilin mayında ərizəçi qızılca və pnevmoniya ilə xəstələndi. 26 iyun
1999-cu ildə ərizəçidə daha bir epilepsiya tutması oldu. O, həbsdə saxlanma
mərkəzinin psixiatriya bölməsinə köçürüldü və bir müddət ambulator nəzarət altında
saxlandı və qıcolmalara qarşı dərmanlar qəbul etdi. Ərizəçinin atası Ombudsmana 2