Mavzu: Oilaviy satsializatsiya bosqichlari institutlar tasiri va imkoniyatlari

. Uz navbatida oʻqituvchi va sinf rahbari ham bolaning oʻqishi, odobi, xulqi, maktabda oʻzini tuta bilishi haqidagi maʼlumotlarni ota-onaga yetkazishi, zarurat tugʻilganda paydo boʻlgan muam-molarni birgalikda hal qilishi zarur. Farzandi maktabga borgan ota-ona maktab jamoasining aʼzosi boʻlib qolishi kerak.

Oila tarbiyasida har bir oila oʻziga xos xususiyatlarni namoyon qiladi. Insonning tashqi dunyo bilan o'zaro ta'sirida rivojlanish jarayoni sotsializatsiya deb ataladi. Amerikalik sotsiolog N.Smelser sotsializatsiyani "individlarning ijtimoiy rollariga mos keladigan malakalari va ijtimoiy munosabatlarini shakllantirish jarayoni" deb ta'riflaydi. Polsha sotsiologi Y.Shchepanski sotsializatsiyani “shaxsni jamiyat hayotida ishtirok etishga bog‘laydigan, madaniyatni tushunishga, o‘zini guruhlarda tutishga, o‘zini namoyon qilishga va turli ijtimoiy rollarni bajarishga o‘rgatuvchi butun muhitning ta’siri” deb tushunadi.

Bola rivojlanishida metakommunikatsiyaga ijtimoiy-madaniy konstruktivistik yondashuv. Valsiner, inson rivojlanishidagi metakommunikatsiya. Labirintlarning ma'nosi: bola va madaniyat bir-birini qanday yaratadi. Miller, "Bolalarni ijtimoiylashtirishga sharhlovchi yondashuvlar". Bola rivojlanishining yangi yo'nalishlari. Maktabdagi muvaffaqiyatsizlik: ijtimoiy muammo. Karlos Chagas fondining ilmiy maqolalari, 45, 3. Rivojlanayotgan madaniyat. Rivojlanish psixologiyasi: kengaytirilgan darslik. J: Lawrence Erlbaum Associates. Nyu-York: Kembrij universiteti nashriyoti. Chikago: Chikago universiteti matbuoti.

Oilada ota yoki onaning yoʻqligi yoki ulardan birining ketib qolishi Oila tarbiyasiga katta zarar yetkazadi. Ularning bolaga beradigan tarbiyaviy taʼsir kuchi yoʻqoladi, Oila tarbiyasidagi muvozanat buziladi. Bunday sharoitda bola qalbi qat-tiq jarohatlanadi, u tajang, serjaxl, qoʻpol, dagʻal boʻlib qoladi, kattalarga ishonmay qoʻyadi, oʻqishi pasayib ketadi. Oila tarbiyasida otaning obroʻsi katta ahamiyatga ega. Bolalarni barkamol inson qilib yetishtirishda maktabni oila bilan bogʻlamasdan muvaffaqiyatga erishib boʻlmaydi. Shuning uchun Oila tarbiyasida maktab va ota-onalar oʻrtasidagi taʼlimtarbiyaga oid birgalikdagi ishlari katta ahamiyatga ega. Otaonalarning oʻqituvchilar bilan boʻlgan uchrashuvlarida aytilgan fikrlar, ayniqsa qimmatlidir. Chunki ular oʻz farzandlari toʻgʻrisida koʻproq narsalarni bilib oladilar. Shuning uchun bola tarbiyasining tub mohiyatini tushungan har bir ota-ona oila bilan maktab oʻrtasidagi hamkorlikni mustahkamlashga intiladi. Bola maktabni tamomlagunga qadar otaona maktab bilan yaqin aloqa oʻrnatishi, farzandining darslarini oʻzlashtirishi, xulq-atvoridan xa-bardor boʻlib turishi, tarbiya masalalarida oʻqituvchi, sinf rahbari bilan maslahatlashib turishi, bolaning darsdan soʻng nima bilan mashgʻulligi haqida oʻqituvchi va sinf rahbarini xabardor qilib turishi lozim. Uz navbatida oʻqituvchi va sinf rahbari ham bolaning oʻqishi, odobi, xulqi, maktabda oʻzini tuta bilishi haqidagi maʼlumotlarni ota-onaga yetkazishi, zarurat tugʻilganda paydo boʻlgan muam-molarni birgalikda hal qilishi zarur.