Mavzu: Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi davrida bank kapitali va uning samaradorligini oshirish yo’llari

4. O‘z-o‘zidan yonib ketish.
Ayrim yonuvchi qattiq moddalar noto‘g‘ri saqlansa 
o‘z-o‘zidan yonib ketishi mumkin. Masalan, nam holda g‘aramlangan poxol, paxta, 
toshko‘mir, moy artilgan latta va boshqalar. O‘z-o‘zidan yonish jarayoni ma’lum 
haroratdagina ro‘y berishi mumkin. 
6. Ishlab chiqarishdagi alanga olish manbalari.
Yonuvchi ashyolarning alanga 
olishiga va yonuvchi aralashmalarning portlashiga sabab bo‘luvi issiqlik manbalari 
o‘zining issiqlik jamg‘armalari va ularning yuzaga kelish sabablariga ko‘ra turli-tuman 
bo‘lsa-da, ammo ularning barchasi qandaydir enregiya yoki kimyoviy reaksiyalarda 
issiqlik chiqishi yoki yutilishining natijasidir. 
 Yong‘in davrida qilinadigan ishlar va uni o‘chirish 
Yonish jarayoni to‘xtashi uchun oksidlanish-tiklanish ekzotermik zanjir 
reaksiyasi tuzilishi kerak. Bu reaksiyada to‘xtashning fizik hamda kimyoviy usullari 
qo‘llaniladi. 
Fizik usullari:
alangani yonuvchi modda yuzasidan uzib tashlash, yonuvchi 
modda yuzasi haroratini alangalanish haroratidan pasaytirish, oksidlovchi modda 
(kislorod) 
konsentratsiyasini 
kamaytirish 
(ko‘pincha 
yonmaydigan 
gazlar 
konsentratsiyasini oshirish hisobiga) va yonuvchi modda bilan oksidlovchini bir-biridan 
ihotalash. 
Kimyoviy usullar:
yonish reaksiyasini tormozlash hisobiga amalga oshiriladi. 
O‘t o‘chirish vositalari asosan uch turga bo‘linadi: 
1) yonishni tugatish usuli bo‘yicha – sovituvchi, aralashtiruvchi ixotalovchi, 
ingibiritlashtiruvchi; 
2) elektr o‘tkazuvchanligi bo‘yicha – elektr tokini o‘tkazuvchi (suv, bug‘, 
ko‘pik), elektr tokini o‘tkazmaydigan (gazlar, kukunli birikmalar); 
3) zaharliligi bo‘yicha – zaharli (freon, brometil), kam zaharli (karbonat angidrid, 
azot), zaharsiz (suv, ko‘pik, kukunli birikmalar). 
Suv
o‘tni o‘chirishda eng keng tarqalgan moddadir. O‘zining quyidagi 
xususiyatlari tufayli o‘tni o‘chirishda eng afzal hisoblanadi. Issiqlik sig‘imi katta, 
yonayotgan yuzaga tushganda uning issiqligini yutib oldi. Yuqori haroratli yuzalarga 
tushgan suv tezda bug‘lanadi. Bug‘lanish natijasida uning hajmi 1700 marta ortadi va 
vaqtincha yonayotgan yuzani qamrab olib, havodagi kislorod miqdorini kamaytiradi. 
Suvning yuzalarini ho‘llash xususiyati yong‘inning tarqalmasligida katta rol o‘ynaydi. 
Uning sirt tarangligi kichik (0,073 n/m) bo‘lganligi uchun yonayotgan moddalarning 
tirqish va teshiklariga tezda kirib, ularni sovitadi. 
Surhondaryo viloyati OATB Agro bankda ham xavfsizlik choralari ko‘rilgan bo‘lib,