Madaniyatshunoslik
Temur va temuriylar davri madaniyati va iktisodieti
Yüklə 3,2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XVI-XIX asr birinchi yarmida mintaqa xalqlari madaniyati.
- Mustaqillik va madaniy taraqqiyot.
- Madaniyatshunoslik ”fani bo‘yicha maruza mashg‘ulotining
- Madaniyatshunoslik fanining predmeti va vazifalari Madaniy tarakkietning konuniyatlari
- Qadimgi davr madaniyati.
- Markaziy Osiyo xalqlarining qadimgi madaniyati.
- Temur va temuriylar davri madaniyati va iktisodieti (XIV asrning ikkinchi yarmi-XV asr)
- Amaliy (seminar) mashg’ulotlarining calendar tematik rejasi
Temur va temuriylar davri madaniyati va iktisodieti (XIV asrning ikkinchi yarmi-XV asr) Amir Temur barpo etgan markazlashgan davlatda madaniy-maishiy hayotni rivojlantirish shart-sharoitlari. Madaniyatni rivojlantirishga Temurning davlatchilik nuqtai nazaridan e'tibor berishi. Samarqand va Xirotdagi madaniy muhit. XIV asr oxiri XV asrda Movarunnahrda qurilgan me'moriy obidalar. Me'moriy dekorda rangli sopol qoplamalarning qo‘llanilishi. Go‘ri Mir, Oq-saroy, Bibixonim, Shoxi Zindadagi me'moriy qurilishlar, bog‘ va ko‘shk, saroylar, Registon ansambli, Buxoro va g‘ijduvondagi masjid ga madrasalar. Ulugbek rasadxonasi. Ulug‘bek akademiyasi faoliyati. Temuriylar davridagi ilm-fan va adabiyot ahli. Tasviriy san'at rivoji. Samarqand va Xirot maktablari. Xattotlik va kitobat. Madaniy muxitga naqshbandiylik tariqati suluklarining ta'siri. Xo‘ja Axror Valiy, Jomiy, Navoiy, tarixchilar: Sharafidsin Ali Yazdiy, Nizomidsin Shomiy, g‘iyosiddin Xondamirning tarixiy asarlari. Temur va temuriylar madaniyatining Markaziy Osiyo va jahondagi tutgan o‘rni va ahamiyati. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Adabiyotlar A1,A2,Q1,Q2,Q3,Q4, XVI-XIX asr birinchi yarmida mintaqa xalqlari madaniyati. XVI-XIX asrning birinchi yarmida Markaziy Osiyoning ijtimoiy-madaniy holati. Temur va temuriylar davrida erishilgan madaniy-ma'naviy yutuqlarning qo‘ldan boy berilishi. Uning sabablari. Ma'naviy madaniyat va diniy mutaassiblik. Dunyoviy bilimlarni qadrsizlanishi. Ilmiy dunyoqarashning cheklanganligi. qo‘qon adabiy muhiti. Moddiy madaniyat. Xonliklardagi o‘ziga xoslik. Rossiya istilosi o‘lka ma'naviy hayotiga ta'siri. Milliy-madaniy meros va mustamlakachilik mafkurasi. Mustamlakachilikning og‘ir qiyinchi-liklariga qaramasdan milliy madaniyatning rivoj topishi. Ma'rifat-parvarlik harakati. Jadidchilik va ijtimoiy madaniy ko‘tarilish. Milliy madaniy merosga ma'muriy buyruqbozlik tizimining ta'siri. "Proletkultchilik" va madaniyatga nigilistik munosabat. Madaniy va ma'naviy qadriyatlarning siyosiylashuvi. Madniyatda sinfiylik, g‘oyaviylik, partiyaviylik. Sotsialistik "realizm" va uning moxiyati. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Mustamlaka va mustabid tizim sharoiti madaniyati. (4 soat) Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Mustaqillik va madaniy taraqqiyot.Milliy istiqlol va ma'naviyat. Milliy uygonish va mil liy ong. Madaniy mussasalar faoliyatining yangicha tashkil etilishi va milliy madaniy vorislik muammolari. Madaniyat jabhasidagi islohotlar va unda davlatning tutgan o‘rni va vazifalari. "Ma'naviyat va ma'rifat" jamoatchilik markazi. "Oltin meros" jamg‘armasining milliy madaniyat ravnaqi millatlararo madaniyatlar muloqotini rivojlantirish, komil insonni shakllantirishdagi roli. Bozor munosabatlariga o‘tish davrida madaniy muassasalar faoliyati, madaniy xizmat ko‘rsatish shakllari va yo‘llari. Hozirgi sharoitda adabiyot, tasviriy san'at, me'morchilik, teatr, kino va televidenie rivojlanishida o‘ziga xoslik. Ularning milliy qadriyatlarni tiklash, milliy g‘oya va milliy mafkurani shakllantirishdagi roli. Ta'lim qonuni, Kadrlar tayyorlash milliy dasturining mohiyati va ma'naviy-ma'rifiy islohotlar tizimini amalga oshirishdagi roli. Milliy madaniyat ravnakida milliy-madaniy markazlar va xalqaro madaniy aloqalarning o‘rni va ahamiyati. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Modernizm va postmadernizm madaniyati. (4 soat) Texnogen madaniyat. Zamonaviy madaniyatni texnikaviy, texnika xukumdorligi, dunyoviy – elektkron yoki axborot madaniyati deb ataydilar. Bunday munosabat hozirgi madaniyatda fan va texnikani muhimligini ko’rsatadi. Texnika madaniyatning favqulotda hodisasi sifatida jamiyat va tabiat o’rtasidagi munosabatni ta’minlaydi. Madaniyatda texnikaning o’rni hususida turlicha qarashlar mavjud. “Madaniyatshunoslik ”fani bo‘yicha ma'ruza mashg‘ulotining
Amaliy mashg‘ulotlarning tavsiya etiladigan mavzulari Madaniyatshunoslik fanining predmeti va vazifalari Madaniy tarakkietning konuniyatlari Shaxs va jamiyat hayotida madaniy taraqqiyot masalalarini o‘rga-nishning zarurligi, kursning maqsadi, tadqiqot predmeti va vazifasi. Madaniyatshunoslik kursining ijtimoiy fanlar tizimida tutgan o‘rni, o‘ziga xosligi va amaliy ahamiyati. Madaniyatshunoslik tarixida "Madaniyat" tushunchasining talqini. "Madaniyat" tushunchasining kelib chiqishi va uning ma'no tizimi. qadimgi va o‘rta asrlar fanida "Madaniyat" tu shunchasining ta'rifi. Yangi davr falsafasida "Madaniyat" tushunchasi. "Madaniyat" tushunchasini ta'riflashga gnoseologik, akseologik, onotologik va semiotik jihatdan yondashish. Hozirigi zamon ilmi nazarida "Madaniyat"ning talqini. Ma daniyat ijtimoiy hodisa sifatida. Moddiy va ma'naviy madaniyat. Ma'naviy madaniyatn ing tarkibiy tuzilishi. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Milliy madaniyatlarning rivojlanishining nazariy masalalari (4 soat) Jahon madaniyati bosqichlari (4 soat) Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Qadimgi davr madaniyati. Qadimgi Sharq madaniyatining tarixiy va davriy chegaralari. Qadimgi Sharq sivilizatsiyasi rivojidagi umumiylik va o‘ziga xos hususiyatlar, ularning jahon madaniyati tarixidagi o‘rni. Qadimgi Sharq madaniyatida an'analarning o‘rni va ahamiyati. Qadimgi Sharq dunyoqarashining o‘ziga xosligi. Ma daniyatning eng qadimgi o‘chog‘i - qadimgi Messopotamiya jamiyatlari madaniyati. Yozma ilmiy va san'atga oid yodgorliklar (mixxat, zikkurat, matematika va astronomiya, "Gilgamish" haqidagi doston). Jahon madaniyatida Messopotamiya madaniya tining o‘rni va ahamiyati. Qadimgi Misr madaniyatining shakllanish davri. Misr madaniyatida din, unga e'tiqodning belgilovchi o‘rni. Misrliklarning narigi dunyodagi hayot haqida tasavvurlari. Qadimgi Misr yozuvi, fani va san'ati: ehromlar, ibodatxonalar, rassomchilik, tibbiyot, ieroglif bitiklar, adabiy asarlar. Jahon madaniyati rivojlanishida qadimgi Misr madaniyatining o‘rni. Qadimgi Hindiston madaniyati. Qadimgi xindlarda diniy dunyoqarash va ta'limotning o‘ziga xosligi. Braxmanizm-jamoani tabaqalashtirish. Birinchi jahon dini - Buddizmning shakllanishi. Moxinjo-Daro va Xarappa sivilizatsiyasi. Hind falsafasi va fanining hususiyatlari. San'at va adabiy asarlar (zinapoyasimon tosh ibodatxona, tasviriy san'at va xaykaltaroshlik, "Vedalar", "Mahobhorat", "Ramayana", "Panchatantra", dramaturgiya). Hindiston sivilizatsiyasining "oshkoraligi" va boshqa xalklar madaniyatlariga ta'siri. Qadimgi Xitoy sivilizatsiyasi vujudga kelishining shart-sharoitlari va o‘ziga xos xususiyatlari. Xitoy madaniy dunyosining biqiqligi. Konfutsiychilik, daosizm, moizm va legizm kabi falsafiy ta'limotlarining paydo bulishi. Xitoy madaniyatining ijtimoiy-ahloqiy mazmuni. Yozuv, adabiyot, san'at yodgorliklari. Buyuk Xitoy devori. Buyuk ipak yo‘li. Xitoy madaniyatining qo‘shni xalqlarga ta'siri. Qadimgi madaniyatni cho‘qqisi bo‘lmish Antik madaniyatning jahon madaniyatidagi o‘rni. qadimgi Yunon sivilizatsiyasi ning shakllanish va rivojlanish bosqichlari. Antik madaniyatda yangi shakldagi (ilmiy mantiq) fikrlashning vujudga kelishida siyosiy tuzumdagi demokratik jarayonning ta'siri. Antik davr falsafasi va dinining qadimgi Sharqqa nisbatan o‘ziga xosligi. Yunon afsonalari, Yunon madaniyatining pla stik (nafis) xususiyatlari. Tasviriy san'at, me'morchilik, te atr, sportning antik madaniyatdagi o‘rni. Qadimgi Lotin madaniyati. Qadimgi rimliklarni dunyoni idrok etish xususiyatlari. Respublika va Imperiya davri madaniyati. Tamoshalar va diniy e'tiqodlar. Qadimgi rimliklarning harbiy san'ati. Rim huquqi. Rimliklarning muhandislik inshootlari. Xaykaltaroshlik, me'morlik. Ellinistik madaniyatning Qadimgi Lotin madaniyatga ta'siri. Sharqdagi ellinistik markazlar. An tik madaniyat inqirozi va xristianlikni vujudga kelishi. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Markaziy Osiyo xalqlarining qadimgi madaniyati. Markaziy Osiyoda ibtidoiy jamoa tuzumi. Tosh davri yodgorliklari. Markaziy Osiyo madaniyati shakllanishining tabiiy-iqlimiy va etnik shart-sharoitlari. Markaziy Osiyo madaniyati tarkibida turli xil madaniy jarayonlarning vujudga kelishi. (Ziroatkor va kuchmanchi chorvador xalkdar). Milodsan avvalgi III-II ming yilliklarda madaniy jarayonlarni o‘z davriga xos shakllanishi. Bronza davrida qadimgi dehkrnchilik va chorvador kuchmanchilar madaniyatining aloxida hududlarda ajralib rivojlanishi. Ilk davr shahar madaniyatining vujudga kelishi. Ol-tintepa. Sopollitepa. qadimgi qabilalar madaniy aloqalarning yunatishlari, madaniy hayotni afsona va rivoyatlarda ifodalanishi. Diniy etiqodlar, Zardushtiylik va "Avesto". Ellin madaniyatining Sharqqa kirib kelishi. Yunon-Baqtriya podsholigi madaniy yodgorliklari. Eski va Yangi NISO. Monumental me'morchilik. Parfiya davlatining qo‘shni mamlakatlar bilan madaniy aloqalari. Qushonlar davrida Baqtriya madaniyati. Buddizm yodgorlik lari. Amaliy san'at. “Buyuk ipak yo‘li" - g‘arb va Sharq xalqlari o‘rtasida madaniy ko‘prik. Qadimgi Xorazm madaniya ti. Me'morchilik va tasviriy san'at. Xalq og‘zaki ijodi va yozuvning paydo bo‘lishi. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Markaziy Osie xalklarining V-VIII asrlardagi madaniy va iktisodiy xaeti (2 soat) Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Dunyoviy va diniy madaniyat. Markaziy Osiyo Rennessansi va uni davrlashtirish muammolari. IX-XI asrlarda ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va mada niy hayotda yuz bergan o‘zgarishlar. Xalifalik tasarrufida bo‘lgan Movarunnaxrda Islom madaniyatining shakllanishi. Bovdod va boshqa madaniyat markazlari bilan Movarunnaxr shaharlarining aloqalari. Ma'mun akademiyasi. Markazlashgan davlatlar-somoniylar, qoraxoniylar, g‘aznaviylar va xorazm-shohlar davrida shaharlarning madaniy markazga aylanishi. Markaziy Osiyo san'atida arab xalifaligi va mahalliy madaniy oqimlarning o‘zaro sintezi-jarayonining kuchayishi. Tabiiy, falsafiy-axloqiy va diniy-tasavvufiy fanlarning taraqqiy qilishi. Al-Xorazmiy, Farobiy, Ahmad Farg‘oniy, Beruniy, Ibn Sino, Rudakiy, Daqiqiy, Firdavsiy, Maxmud Koshgariy, Yusuf Xos Xojib, Ismoil Buxoriy, Iso Termiziy, Boyazid Bistomiy, Mansur Xalloj, Ahmad Yassaviy, Najmiddin Kubro kabi allomalarning qarashlari va ularning jahon ilm-fanida tutgan o‘rni. Me'morchilik va tasviriy san'atdagi uslubiy o‘zgarishlar: Madrasa, masjid, maqbara xonaqoxlar, karvonsaroy, rabot, tim kabi maishiy savdo hamda muhofaza qurilishlari va ularning uslublari. Gumbazli-qubbali usulning yaratilishi, me'morchilikda geometrik uyg‘unlik va matematik mutanosiblik qonuniyatlarining amal qilishi. Monumental tasviriy san'atning rivojlanishida yogoch va ganch o‘imakorligi. Geometrik, o‘simliksimon va epigrafik-arabcha bitiklarning naqshiy dekor sifatida qo‘llanilishi IX-XII asrlar me'moriy yodgorliklari. Buxorodagi samoniylar maqbarasi. Timdagi Arab Ota maqbarasi, Karmana shahri yaqinidagi Raboti Malik, Termizdagi Hakim at-Termiziy, Sulton Saodat, Samarqanddagi Shoxi Zinda an sambli. Amaliy san'atning kulolchilik, to‘quvchilik singari shakllarini rivojlanishi. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Yevropa xalqlari madaniyati (4 soat) Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Temur va temuriylar davri madaniyati va iktisodieti (XIV asrning ikkinchi yarmi-XV asr) Amir Temur barpo etgan markazlashgan davlatda madaniy-maishiy hayotni rivojlantirish shart-sharoitlari. Madaniyatni rivojlantirishga Temurning davlatchilik nuqtai nazaridan e'tibor berishi. Samarqand va Xirotdagi madaniy muhit. XIV asr oxiri XV asrda Movarunnahrda qurilgan me'moriy obidalar. Me'moriy dekorda rangli sopol qoplamalarning qo‘llanilishi. Go‘ri Mir, Oq-saroy, Bibixonim, Shoxi Zindadagi me'moriy qurilishlar, bog‘ va ko‘shk, saroylar, Registon ansambli, Buxoro va g‘ijduvondagi masjid ga madrasalar. Ulugbek rasadxonasi. Ulug‘bek akademiyasi faoliyati. Temuriylar davridagi ilm-fan va adabiyot ahli. Tasviriy san'at rivoji. Samarqand va Xirot maktablari. Xattotlik va kitobat. Madaniy muxitga naqshbandiylik tariqati suluklarining ta'siri. Xo‘ja Axror Valiy, Jomiy, Navoiy, tarixchilar: Sharafidsin Ali Yazdiy, Nizomidsin Shomiy, g‘iyosiddin Xondamirning tarixiy asarlari. Temur va temuriylar madaniyatining Markaziy Osiyo va jahondagi tutgan o‘rni va ahamiyati. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Adabiyotlar A1,A2,Q1,Q2,Q3,Q4, XVI-XIX asr birinchi yarmida mintaqa xalqlari madaniyati. XVI-XIX asrning birinchi yarmida Markaziy Osiyoning ijtimoiy-madaniy holati. Temur va temuriylar davrida erishilgan madaniy-ma'naviy yutuqlarning qo‘ldan boy berilishi. Uning sabablari. Ma'naviy madaniyat va diniy mutaassiblik. Dunyoviy bilimlarni qadrsizlanishi. Ilmiy dunyoqarashning cheklanganligi. qo‘qon adabiy muhiti. Moddiy madaniyat. Xonliklardagi o‘ziga xoslik. Rossiya istilosi o‘lka ma'naviy hayotiga ta'siri. Milliy-madaniy meros va mustamlakachilik mafkurasi. Mustamlakachilikning og‘ir qiyinchi-liklariga qaramasdan milliy madaniyatning rivoj topishi. Ma'rifat-parvarlik harakati. Jadidchilik va ijtimoiy madaniy ko‘tarilish. Milliy madaniy merosga ma'muriy buyruqbozlik tizimining ta'siri. "Proletkultchilik" va madaniyatga nigilistik munosabat. Madaniy va ma'naviy qadriyatlarning siyosiylashuvi. Madniyatda sinfiylik, g‘oyaviylik, partiyaviylik. Sotsialistik "realizm" va uning moxiyati. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Mustamlaka va mustabid tizim sharoiti madaniyati. (4 soat) Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Mustaqillik va madaniy taraqqiyot.Milliy istiqlol va ma'naviyat. Milliy uygonish va mil liy ong. Madaniy mussasalar faoliyatining yangicha tashkil etilishi va milliy madaniy vorislik muammolari. Madaniyat jabhasidagi islohotlar va unda davlatning tutgan o‘rni va vazifalari. "Ma'naviyat va ma'rifat" jamoatchilik markazi. "Oltin meros" jamg‘armasining milliy madaniyat ravnaqi millatlararo madaniyatlar muloqotini rivojlantirish, komil insonni shakllantirishdagi roli. Bozor munosabatlariga o‘tish davrida madaniy muassasalar faoliyati, madaniy xizmat ko‘rsatish shakllari va yo‘llari. Hozirgi sharoitda adabiyot, tasviriy san'at, me'morchilik, teatr, kino va televidenie rivojlanishida o‘ziga xoslik. Ularning milliy qadriyatlarni tiklash, milliy g‘oya va milliy mafkurani shakllantirishdagi roli. Ta'lim qonuni, Kadrlar tayyorlash milliy dasturining mohiyati va ma'naviy-ma'rifiy islohotlar tizimini amalga oshirishdagi roli. Milliy madaniyat ravnakida milliy-madaniy markazlar va xalqaro madaniy aloqalarning o‘rni va ahamiyati. Qo'llaniladigan ta'lim texnalogiyalari: diologik yondashuv muammoli ta'lim, aqliy hujum, T-sxemasi, o'z-o'zini nazorat. Adabiyotlar A1,A2,A3,A4, Modernizm va postmadernizm madaniyati. (4 soat) Texnogen madaniyat. Zamonaviy madaniyatni texnikaviy, texnika xukumdorligi, dunyoviy – elektkron yoki axborot madaniyati deb ataydilar. Bunday munosabat hozirgi madaniyatda fan va texnikani muhimligini ko’rsatadi. Texnika madaniyatning favqulotda hodisasi sifatida jamiyat va tabiat o’rtasidagi munosabatni ta’minlaydi. Madaniyatda texnikaning o’rni hususida turlicha qarashlar mavjud.
Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|