“Lİder tv və radio-azərbaycan” mmc

yaz
ılması  xüsusi önəm kəsb edir. Ssenari,  süjet hazırlığında sanki xəritə  rolunu 
oynay
ır. Lakin materialın hazırlıq prosesində  ssenarinin dəyişmə  ehtimalı  da 
kifay
ət qədər böyükdür. Bununla belə, təcrübə göstərir ki, ssenarinin əvvəllcədən 
yaz
ılması  jurnalistə  daha böyük imkanlar verir və  ən azından hansısa detalın 
yaddan ç
ıxmasının qarşısını alır. 
İşlərinizin ssenari üzrə  getməsi üçün yazdığınız və  baş  redaktor,  həmçinin 
prodüser t
ərəfindən bəyənilmiş ssenarini teleoperatora göstərin. Mövzunu, süjetin 
ideya x
əttini teleoperatora izah etməklə  daha  peşəkar  material  ortaya  qoymuş 
olars
ınız. Yadda saxlayın ki, sizin dediyiniz sözlər və  ya süjetin ideya xətti 
görüntül
ərlə paralellik təşkil etməli, həmahəng olmalıdır.  
 
9.7. Materialda h
ərəkətlilik 
 
Süjetinizin daha maraql
ı olması üçün hərəkətliliyə xüsusi önəm verməlisiniz. 
Burda müsahib
ə  götürərkən müsahiblərin,  kadrların, stəndapın, arxa fonun 
h
ərəkətli olması  nəzərdə  tutulur. Ümumiyyətlə,  çəkiliş  prosesində  kadrların 
dinamik olmas
ı  xüsusi  əhəmiyyət kəsb edir. Teleoperator imkan daxilində 
ştativdən az istifadə etməli və kameranı hadisənin inkişaf tempinə, müsahibin və  
st
əndap edən jurnalistin jest və  mimikalarına  uyğun  hərəkət etdirməlidir. Yadda 
saxlay
ın ki, süjetdə  nə  qədər çox hərəkət olarsa bir o qədər material maraqlı  və 
bax
ımlı olacaq. 
İstər stəndap  zamanı,  istərsə  də  müsahibə  alarkən arxa fon mütləq nəzərə 
al
ınmalıdır.  Hətta müsahibə  alarkən  teleoperator  ştativdən imkan daxilində  az 
istifad
ə  etməli, kameranı  çiyninə  alıb,  hərəkətdə  olmalıdır.  Unutmayın,  material 
kollektiv 
əməyin məhsuludur. Süjetin müvəffəqiyyətli  alınması  isə  ikinəfərlik 
komandanın  (jurnalist  və  teleoperator) hadisə  yerində  uğurlu  fəaliyyətindən  
asılıdır.  
Lakin bir mühüm m
əqamı da yadda saxlayın. Hərəkət əsaslı olmalıdır. Başqa 
sözl
ə, siz müsahiblə söhbət edərkən və stəndap zamanı  nə ücün həkərət etdiyinizi 
əsaslandırmalı  və  bunu  öz sözlərinizlə, görüntülərlə  izah etməlisiniz. Jurnalist 

---

hadis
ə  yerində  gəzərək stəndap edir və  müsahibə  alırsa: “siz nəyə  görə  bunu 
g
əzərək edirsiniz?” sualına da cavab verməlidir. Sadəcə  dinamika üçünmü? – 
əlbəttə  ki, yox. Və  ya,  iki  kamera  effekti  yaratmağa  çalışan  jurnalist  uzun 
əziyyətdən sonra buna nail olur. Lakin “bunun mənası  nədir?”  sualına cavab 
verm
əkdə  acizdir. Bir daha təkrar edirik –  hər bir hərəkət  əsaslı  olmalıdır.  İstər 
müsahib
ə  alanda, istər stəndap zamanı, istərsə  də həmin hərəkətləri icra edən an  
atd
ığınız hər bir addımı əsaslandırmalısınız.  
H
ərəkətli çəkilişlərə hansı hallarda yol verilir? 
-
 
Jurnalist v
ə  teleoperator  müsahibin danışdığı  mövzu ilə  bağlı  hər 
hans
ı obyekti və ya əşyanı göstərmək istəyirsə; 
-
 
Jurnalist v
ə teleoperator məkanın genişliyini göstərmək istəyirsə; 
-
 
Jurnalist v
ə  teleoperator  tamaşaçının diqqətini konkret olaraq hər 
hans
ı detala (iri, yaxud xırda) yönəltmək istəyirsə;    
-
 
Jurnalist v
ə  teleoperator  deyilən fikirləri görüntü ilə  təsdiqləmək 
ist
əyirsə; 
Yadda saxlay
ın, hərəkətli müsahibə  və  stəndap yalnız  jurnalistin, ya da 
teleoperatorun h
ərəkətdə  olmasını  tələb etmir. Bu prosesdə  jurnalist və  
teleoperator sad
əcə yerində dayana da bilər. Əsas olan kadrda hərəkətin olmasıdır. 
M
əsələn, bağban yer belləyərək danışır. Sürücü maşını idarə edərək müsahibə verir 
v
ə s. Göstərilən hər iki halda jurnalist və teleoperator yerində dayanıb. Hərəkətdə 
olan müsahibdir. Lakin bu halda bel
ə, kadrların daha hərəkətli olması, müsahibənin 
daha s
əmimi alınması üçün jurnalist və teleoperatordan hərəkət tələb olunur. Başqa 
sözl
ə, jurnalist müsahibə  yaxınlaşmalı,  hətta  mövzuya  uyğun gəlirsə, ona kömək 
etm
əli, operator isə kameranı çiyninə alıb, obyektə yaxınlaşıb, uzaqlaşmalıdır. 
H
ərəkətlilik  prinsipinin  daha  uğurlu  alınması  xüsusən  operatordan  asılıdır. 
Axı görüntüyə məhz o, nəzarət edir. Odur ki, operatorun gözü kadrda, qulağı isə      
jurnalistd
ə  olmalıdır.  Əgər  müsahib və  jurnalist nəyisə  göstərirsə,  harasa  işarə 
edirs
ə, operator kameranın obyektini həmin an qeyd olunan istiqamətə yönəltməli, 
deyil
ən fikirlərin görüntü ilə  təsdiqlənməsini təmin etməlidir.  Əsl  həkətlilik də, 
m
əhz budur.  

---

 
9.8. TV-d
ə reklam 
 
R
eklam latın sözündən götürülüb mənası “iddia etmək”, “qışqırmaq”, “etiraz 
etm
ək” deməkdir. Reklam – informasiyanı müxtəlif yollar, formalar və üsullardan 
istifad
ə  etməklə  hər  hansı  bir  məhsul barədə  ictimaiyyəti məlumatlandırmaq, 
ictimaiyy
ətin diqqətini reklam olunan obyektə yönəltməkdir.  
İlk  baxışdan  hər  hansı  məhsulun  alınması,  yaxud  bazar  maraqlarının 
qorunması məqsədilə istifadə olunan reklam bu gün artıq həmin çərçivələri geridə 
qoyaraq, daha geniş mənaları özündə əks etdirir. Reklamın ən böyük missiyası və 
üz
ərinə  düşən məsuliyyət  qloballaşan  və  durmadan  inkişaf  edən dünyanın  ən 
böyük v
ə uğurlu nailiyyətləri, insanların uğurları ilə cəmiyyəti məlumatlandırmaq, 
z
əruri informasiyalarla təmin etməkdir. Reklam cəmiyyətin zamanla ayaqlaşması, 
dünyagörüşünün artması  və  seçim qabiliyyətinin  formalaşmasında önəmli 
vasit
ələrdən sayılır. Odur ki, müasir dövrdə reklamın bir sıra funksiyaları var: 
 
1.
 
İnformasiya vermək funksiyası; 
2.
 
Maarifl
əndirmək funksiyası; 
3.
 
T
ərbiyələndirmək funksiyası; 
4.
 
Əyləndirmək funksiyası; 
5.
 
İqtisadi balans funksiyası;   
6.
 
İstiqamətləndirmək funksiyası; 
7.
 
Estetik t
əsir funksiyası; 
 
Qarşıya qoyulan vəzifələr və  funksiyalar baxımından reklamın həmçinin 
müxt
əlif formaları var. Onlar aşağıdakılardır: 
 
1.
 
Kommersiya xarakterli reklamlar – 
Bu reklamların çəkilməsində məqsəd 
potensial al
ıcıları  cəlb etmək və  onlarda maraq oyatmaqdır. Bununla da 
reklam sat
ılması  tələb olunan məhsulun qiymətdən  düşməməsi və  həmin 

---