“Lİder tv və radio-azərbaycan” mmc

Redaktor – 
televiziyada baş redaktordan sonra əsas strateji işçi sayılır. Gün 
ərzində  redaksiyaya  daxil  olan  materialları  diqqətlə  nəzərdən keçirən redaktor, 
yazılan xəbərin yalnız cümlə quruluşu və dilin qrammatik tələblərinə nə dərəcədə 
cavab verm
əsini müəyyən etmir. Redaktor  həmçinin  jurnalistin  öz materialında 
yararlandığı faktları, informasiya mənbələrini, reportyorun məsələyə münasibətini 
ciddi şəkildə yoxlayır. Azacıq uyğunsuzluq və ya şübhə yaranan zaman redaktor 
materialı jurnalistə qaytara və materialın yenidən işlənməsini tələb edə bilər. Qeyd 
olunanla
rla yanaşı, redaktor efirə təqdim olunacaq materialın televiziyanın tutduğu 
v
ə önəm verdiyi strateji xəttə, yaradıcılıq prinsiplərinə nə dərəcədə uyğun gəldiyini 
mü
əyyənləşdirməli, ictimai qınağa səbəb ola və televiziyanın nüfuzuna xələl gətirə 
bil
əcək fikirləri redaktə etməlidir. Televiziyada adətən üç, dörd, yaxud beş redaktor 
çalışır.  Bu    xəbər  buraxılışlarının  sayından, gündəlik  iş  rejimindən  asılıdır. 
Redaktorun h
ər  hansı  materialda  faktı,  müsahibəni,  ya  da stəndapı  çıxartmaq, 
yaxud 
əlavə etmək hüququ var.  
Prodüser - daha çox jurnalistin dostudur des
ək, yəqin ki, yanılmarıq. İngilis 
dilind
ən  (producer) götürülüb, mənası  “mütəxəssis” və  ya “idarəedici” (yaxud 
idar
əetməyə kömək edən şəxs) deməkdir.   
Prodüser redaksiyada sanki katalizator rolunu oynay
ır. Jurnalistlərin 
vaxt
ında hadisə  yerinə  çıxması,  çəkilişdən vaxtında qayıtması, materialın tez bir 
zamanda yaz
ılaraq, redaktora təqdim edilməsi və  montaj olunmasına  birbaşa 
n
əzarət edən prodüser,  işin  ümumi  gedişini  daim  diqqət mərkəzində  saxlayır. 
Bundan 
əlavə, prodüserin  işi  jurnalistləri mövzu ilə  daha yaxından tanış  etmək, 
müsahibl
ər tapmaq və ya müsahiblərin seçilməsində  onlara  kömək göstərməkdir. 
Televiziyada haz
ırlanan mövzuların əksəriyyətini məhz prodüser irəli sürür. Hətta 
h
ər bir jurnalistin yaradıcılıq qabiliyyətinə  bələd olan prodüser hansı  mövzunun 
kim t
ərəfindən hazırlanacağını da əksər hallarda özü müəyyən edir.  
Prodüser h
əmçinin jurnalistlərlə baş redaktor arasında körpü rolunu oynayır. 
Hadis
ə  yerində  hər  hansı  sürpriz və  ya  xoşagəlməz hallarla  rastlaşan,  yaxud 
ç
əkilişdə yaranmış vəziyyətlə bağlı rəhbərliyin fikrini öyrənməyə çalışan reportyor 
baş  redaktora  deyil,  məhz prodüserə  müraciət edir və  sualını  da  birbaşa  ona 

---

ünvanlayır. Prodüser bu zaman ya özü məsələyə münasibət bildirir, yaxud da baş 
redaktorun q
ərarını reportyora çatdırır.  
Bel
əliklə, reportyor hansı hallarda prodüserlə əlaqə saxlamalıdır? 
 
- 
Material
ın VMY, yaxud nemoy formasında tələb  olunduğunu 
mü
əyyən etmək üçün; 
 
- 
Materialda qabard
ılacaq əsas ideyanın və ya faktın müəyyən edilməsi 
üçün; 
- 
Süjetl
ə  bağlı  müsahiblərin seçilməsi və  onlarla  əlaqələrin qurulması 
üçün;  
 
- 
Hadis
ə yerinə gələn gözlənilməz qonaqlar və ya dövlət rəsmilərindən 
müsahib
ə almazdan öncə həmin müsahibənin lazım olub – olmadığını 
bilm
ək üçün; 
 
- 
Hadis
ə yerində olan önəmli şəxsdən müsahibə almazdan öncə sualları 
d
əqiqləşdirmək və  ya redaksiya əməkdaşlarının da həmin  şəxsə  aid 
suallar
ını öyrənmək üçün; 
 
- 
Ç
əkiliş  prosesinin  uzun  çəkməsi, nəqliyyat vasitəsinin gecikməsi, 
yaxud t
ıxaclar  üzündən materialı  vaxtında efirə  çatdırmaq mümkün 
olmad
ıqda;  
Apar
ıcı - televiziyanın simasıdır. Buraxılışın nə dərəcədə uğurlu alınması ilk 
növb
ədə  aparıcıdan asılıdır.  Belə  ki,  aparıcı  yüksək  peşəkarlıqla  tərtib  olunmuş 
ist
ənilən buraxılışı korlaya, yaxud əksinə, maraqlı materiallardan ibarət olan bloku 
gözl
ənildiyindən də  artıq  uğurla    efirə  təqdim edə  bilər.  Peşəkar  aparıcılar 
aşağıdakı keyfiyyətlərə malik olmalıdır: 
 
- 
X
əbəri duymaq və hadisələrin inkişaf tempi ilə ayaqlaşmaq; 
 
- 
T
əmiz və səlis danışıq qabiliyyətinə malik olmaq; 
 
- 
Jest v
ə  mimikalardan yerində  və  ən  əsası  təbiiliyi  qorumaq  şərti ilə 
istifad
ə etmək, süni pafos və gülüşlərdən qaçmaq; 
 
- 
Suflyordan peşəkar istifadə bacarığı;       
 
- 
Bloka daxil olan x
əbərlərlə tanışlıq və xəbərlərin maraqlı təqdimatını 
yazma bac
arığı; 

---

 
-  
Bloka daxil olan x
əbərləri istər operativlik, istər ictimai önəm, istərsə 
d
ə məntiqi ardıcıllıq baxımından düzgün qruplaşdırmaq; 
 
- 
Aktyorluq keyfiyy
ətlərinə malik olmaq; 
T
eleviziyada işləmək arzusunda olan gənclər əksər hallarda aparıcılığa daha 
çox can atır və bu vəzifəni ecazkar, hətta əlçatmaz, qeyri-adi, həmçinin məşhurluğa 
aparan 
ən  qısa  yol  kimi  qəbul edirlər. Deyilən fikirlərin hər  biri  ayrı–ayrılıqda 
doğrudur. Lakin bu arzu ilə yaşayanlar nəzərə almalıdırlar ki, aparıcılıq nə qədər 
c
əlbedici olsa da, bir o qədər çətin və  mürəkkəb vəzifədir. Məhz buna görə  də, 
aparıcı olmaq istəyən gənc jurnalistlər məsələnin məsuliyyətini və çətinliyini dərk 
etdikd
ən sonra efirə can atsalar daha məqsədyönlü olar. Jurnalist aparıcılığa qədər 
mütl
əq jurnalistikanın və ümumiyyətlə, yaradıcılığın sirlərini öyrənməli, dəfələrlə 
ç
əkiliş  meydançalarında  olmalı  və  öz  materiallarını  sərbəst, dilin qrammatik 
t
ələblərinə  uyğun  yazmağı  bacarmalı,  fikrini  sərbəst ifadə  etməlidir.  Əks  halda 
peşəkar  aparıcılıqdan  söhbət  gedə  bilməz. Hətta  peşəkar  aparıcılar  da    operativ 
yazma v
ə düşünmə keyfiyyətləri, jurnalist bacarığı və reportyor duyumunu yaddan 
ç
ıxarmamaq  üçün  imkan  düşən kimi çəkilişə  gedir və  öz  bacarıqlarını  ortaya 
qoyurlar.  
Peşəkar  aparıcı  həmçinin  peşəkar psixoloq  olmalıdır.  O,  təqdim etdiyi 
hadis
əni yaşamalı və onu tamaşaçıya da yaşatmalıdır. Aparıcının bütün diqqəti, jest 
v
ə  mimikaları,  daxili  ailəmi,  duyğuları,  hiss  və  həyəcanı  dediyi  sözlərlə  üst-üstə 
düşməli, bir növ paralellik yaranmalıdır. “Efirdə necə görünürəm?” sualı üzərində 
baş  sındıran  və  yalnız  özünü  nümayiş  etdirmək üçün efirə  çıxan  aparıcı  heç  bir 
halda peşəkar sayıla bilməz.  
Əlbəttə, aparıcı da insandır və onun da şəxsi həyatı və ya problemləri var. 
Lakin unutmaq olmaz ki, h
əmin problemlərin tamaşaçılara heç bir aidiyyəti yoxdur 
v
ə ekran qarşısında əyləşənlər aparıcıya baxmaqla mənfi deyil, müsbət impulslar 
almalı, imkan daxilində yüksək əhval–ruhiyyə əldə etməlidirlər. Hətta efir qabağı 
yaxınları ilə bağlı ağır xəbər eşidən aparıcı ya ümumiyyətlə efirə çıxmamalı, ya da 
h
əmin xəbəri unutmaqla aktyorluq keyfiyyətlərini  ortaya  qoyub,  tamaşaçıları 

---