Kursun məqsədi. Qgt – fiziki üsulların məcmuyu olub, quyu ətrafı və quyular arası fəzanın tədqiqinə əsaslanır. Qgt-nin predmeti

Fotoeffekt. -kvant elementin atomu ilə qarşılıqlı əlaqəda tam udulur və öz növbəsində atomun elektron təbəqəsindən bir elektron vurub çıxarır:
(1.15)
E_ə.e.-elektronun atomla əlaqə enerjisi; E_k –elektronun kinetik enerjisi. E_ə.e nə qədər böyük olarsa, fotoeffektin yaranması bir o qədər real olur. Bu o zaman mümkün olur ki, -kvantın enerjisi elektronun əlaqə enerjisindən böyük olsun. Qeyd etmək lazımdır ki, fotoefekt bütün elektron təbəqəsində baş verə bilər, ancaq K təbəqəsində bu baş vermir və bu zaman E_{ə.e.Lə.e.K.} şərti ödəlinir. Əgər, E_ə.e.K olduqda fotoeffekt K təbəqəsində də baş verir. Fotoeffekt hadisəsi -kvantın enerjisinin azalması ilə əlaqədar olaraq kəskin azalır.
K

ompton effekti. Bu zaman -kvant atomun kənar təbəqəsindəki elektronla toqquşaraq onu orbitindən çıxarır, özü isə enerjisinin bir hissəsini itirərək hərəkət istiqamətini dəyişir. Bu toqquşmanı kütlələri m_e və m_ olan iki kürənin toqquşması kimi təsəvür etmək olar:

m _e və (1.16)
burada -kvantın enerjisi həm -kvantın səpələnməsi ( ) və elektron çıxarma enerjilərinin (E_e) cəminə bərabər olur. Kompton effekti -kvantın enerjisi MeV olan aralıq qiymətlərində baş verir. Səpələnən -kvant enerjisi səpələnmə bucağındanda asılı olur və aşağıdakı düsturla hesablanır:
(1.17)
Elektron-pozitron buxarı. Bu proses o vaxt baş verir ki, -kvantın enerjisi elektronun və pozitronun birlikdə ətalətdə saxlayan enerjilərinin cəmindən böyük olsun ( MeV). Bu zaman -kvant atomla toqquşduqda ondan bir pozitron (e⁺) vurub çıxardır, atomun kütləsi azaldığından elektron təbəqələrinin birində yerləşən elektronun ətrafında saxlamağa qadir olmur və nəticədə elektron çıxır. Bu iki hissəciyin şüalanması elektron-pozitron buxarı adlanır.