Kurikulum 2013- №3 Kur qxd
Yüklə 5,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İBTİDAİ SİNİF ŞAGİRDLƏRİNDƏ TƏLİMƏ MARAĞIN YARADILMASI ŞƏFA KAZIMOVA Tәhsil Problemlәri İnstitutunun böyük elmi işçisi shefa.kazimova@mail.ru
51 Kurikulum. 2013. №3 İKT-nin sürәtlә inişaf edәrәk insanların hәyatının bütün sahәlәrinә nüfuz etdiyi bir vaxtda şagirdlәrdә mә ktәb mühitindә tәlimә ma raq yaratmaq ol duq ca çәtin bir prosesә çev rilmişdir. Şa gird lәri sinif daxilindә bir nә - fәr tәrәfindәn ve ri lәn informasiyalarla qane et mәk olduqca çә tin vә mәsuliyyәtli bir işdir. Bun dan başqa, şa girdlәrin özlәrinin dә tәlim mühitinә marağı ar tıq arzu olunan sәviyyәdә deyil. Şagirdlәrin, xüsusilә dә ibtidai sinif şa - gird lәrinin tәlimә marağını necә yüksәltmәk olar? Bu sual bu gün tәdris fәaliyyәti ilә mәş ğul olan hәr bir müәllimi düşündürür. Müәl limlәr öz yetirmәlәrini müxtәlif yollarla vә vasitәlәrlә tәlimә cәlb etmәyә vә onlara müa sir cәmiy - yәtin tәlәblәrinә uyğun tәhsil vermә yә çalışırlar. İbtidai sinif şagirdlәrinin yaş sә viy - yәsi (6-11 yaş) elә bir dövrdür ki, bu dövr dә uşaqları daha çox rәngarәnglik vә daxilin dә fәallıq olan şeylәr maraqlandırır. İbtidai si nif şagirdlәrinin tәlim marağını artırmağın bir neçә şәrtlәri vardır. Onları tә limә cәlb etmәk üçün müәllim mütlәq hәmin şәrtlәri bilmәli dir. Bundan әlavә, müәllim şa gird lәrin yaş vә fәrdi xüsusiyyәtlәrinә dәrin dәn bәlәd olmalı dır. Tәlimә әksәrәn ailә hәyatından başlayan ibtidai sinif şagirdlәri üçün tәlim mühitinә, ta ma milә fәrqli insan kollektivinә, öz müәl - lim lә rinә alışmaq müәyyәn qәdәr çәtinliklәr tö rә dir vә uşaqda müәyyәn psixoloji gәrgin - liyin yaranması ilә müşahidә olunur. Kiçik yaşlı mәktәblilәr öz müәllimlәrini valideyn qәdәr sevirlәr. İbtidai sinif müәl liminin xa - rakteri uşağın formalaşmasında çox önәmli mahiyyәt kәsb edir. Bu baxımdan ibtidai sinif müәl li mi nin peşә etikasına dәrindәn yiyәlәn - mәsi vә şәx si müsbәt keyfiyyәtlәrә malik olması ibti dai sinif şagirdlәrindә tәlimә әsaslı maraq ya rada bilәr [1]. İbtidai sinif müәllimi hәr şeydәn öncә hu - ma nist olmalıdır. Humanizm Tәhsil Qa nu - nun da әsas prinsiplәrdәn biri kimi öz әksini tapır. Humanizm şagirdlәrin tәlim mühitini sevmәsi üçün әn әsas şәrtlәrdәn biridir. Belә ki, ailә mühitindәn tәzәcә ayrılmış uşaq üçün onu sevәn, şәfqәt göstәrәn bir müәllimin olması çox böyük әhәmiyyәtә malikdir. Əgәr uşaq ailәdә gördüyü şәfqәti vә sevgini müәl - limindәn görmürsә, onun müәllimә olan dәrin inamı, tәhsilә olan marağı vә eyni zamanda öyrәnmәyә olan hәvәsi itir. Müәl li mi ni sevәn şagird ona olan sevgisini sanki sübut etmәk üçün dәrslәrinә xüsusi bir qayğı ilә yanaşır. Humanist müәllim öz şagird lә rin dә tәlim ma - rağını lazımi dәrәcәdә formalaşdırma ba ca rı - ğına malik olur. Uşaq qәlbi ol duq ca hәs sas dır İBTİDAİ SİNİF ŞAGİRDLƏRİNDƏ TƏLİMƏ MARAĞIN YARADILMASI ŞƏFA KAZIMOVA Tәhsil Problemlәri İnstitutunun böyük elmi işçisi shefa.kazimova@mail.ru Mәqalәdә ibtidai sinif şagirdlәrinin tәlimә marağının artırılması yolları araşdırılır. Qeyd edilir ki, müәllimin pedaqoji ustalığı, innovativ yanaşmalardan sәmәrәli istifadә etmәsi, şagirdlәrin yaş vә fәrdi xüsusiyyәtlәrini nәzәrә alması tәlimә marağın yaradılmasında xüsusi әhәmiyyәt daşıyır. 52 Kurikulum. 2013. №3 Şәfa Kazımova vә özünә qarşı olan hәr bir mü nasibәtә dәrhal reaksiya verir. İbtidai sinif müәlliminin öz peşәsinә olan sevgisi dә şagirdlәrdә tәlim marağını artıran ün sürlәrdәn biridir. Peşәsinә rәğbәtlә yanaşan müәl lim onun bütün incәliklәrinә vә şa gird - lәr lә davranış vә ünsiyyәt formalarına dә rin - dәn bәlәd olur. Bu da onun hansı situasiyada ne cә hәrәkәt etmәsini vә şagirdlәrdә tәlim ma rağı yaratmasını istiqamәtlәndirir. Pe şә si - ni sevmәyәn müәlim isә bir müddәt sonra uşaq lar tәrәfindәn «ifşa» olunur vә bu özünü öyrәnmә sәviyyәsinin enmәsindә vә tәlim marağının itmәsindә büruzә verir. Şagirdlәrin tәlim marağının azalmasına sәbәb olan digәr bir mәsәlә dә onların müasir şәraitdә tәlim mühitindәn yetәrincә infor ma - si ya ala bilmәmәsidir. İbtidai sinif müәl lim lә - ri daim yeniliklәri öyrәnmәli vә onu şa gird lә - rin yaş vә fәrdi sәviyyәsinә uyğunlaşdıraraq on lara çatdırmalıdırlar. Müәllimdәn hәr gün ye ni bir informasiya ala bilmәyәn şagird tә - limә maraq göstәrә bilmәz. Kiçik yaşlı mәktәblilәrdә tәlimә maraq yaratmağın yollarından biri dә mәntiqi mәsә - lә lәrin hәll olunmasıdır. Mәntiqi mә sә lә lәr şa girdi darıxdırıcı tәlim mühitindәn ayı raraq dü şünmәyә sövq edir. Şagirdlәrә mü әy yәn tip li sadә mәntiqi mәsәlәlәr vermәk onların zehni yorğunluğunu aradan qaldırır, dәrsә ma raq oyadır. Müәllim şagird üçün bir sehr - ba zı xatırlatmalıdır. Müәllimin dәrsin hansı mәqamında hansı yeniliyi edәcәyi şagird üçün müәmmalı qaldıqda, o, bütövlükdә tәlim mü hi ti ni nәzәratdә saxlayır. Şagirdlәri problem situasiyaya salmaqla da onlarda tәlimә maraq yaratmaq olar. Tә - fәkkürün inkişafına xidmәt edәn tapşırıqlar dәr si daha da canlandırır vә şagirdlәri fәal laş - dı rır, tәlimi sevdirir. Mәntiqi, tәnqidi vә yara - dı cı tәfәkkürә aid tapşırıqlar şagirdlәrdә müs - tә qil liyi, fikrini sәrbәst ifadә etmәk bacarığı formalaşdırır. Kiçik yaşlı mәktәblilәr rәngarәngliyә çox önәm verdiklәri üçün dәrsin motivasiya mәr - hә lәsinin düzgün qurulması, düşündürücü ol - ma sı da onlarda tәlimә maraq yaradan sәbәb - lәrdәn biri kimi özünü göstәrir. Dәrsin moti - va si yasının әlvanlığı, düşündürücülüyü, eyni zamanda aparılan tәdqiqatın maraqlı nәticәyә gәtirib çıxarması şagirdlәri dәrs boyu axtarışa sövq edir, tәlimә olan marağın itmәsinә imkan vermir. Ona görә dә çalışmaq lazımdır ki, şagirdlәr dәrsdә la zı mın ca düşünә bilsinlәr vә bu düşüncә onları real nәticәyә gәtirib çıxarsın. Şagird apardığı tәdqiqat zamanı öz fikrinin önәmli rol oy na dı ğının şahidi olarsa, onda tәlimә maraq ya ra nar. Zәif şagirdlәrin dә dәrs zamanı bu cür tәdqiqata cәlb olun - ması vә onlara fikirlәrini demәyә şәrait yaradılma sı onların da tәlimә olan hәvәs vә marağının artmasına sәbәb olur. Şagirdlәrdә koqnitiv qa biliyyәt lә rin inkişafı üçün düşün - dürücü mo tivasiya şәrt dir. Dәrslәrdә innovasiyaların mәqsәdәuyğun istifadә olunması da şagirdlәrdә tәlim marağı yaradan başlıca xüsusiyyәtlәrdәndir. Müәllimin tәlim üsullarını dәrindәn bil - mә si vә dәrsin müxtәlif mәrhәlәlәrindә onlar - dan yerindә istifadә etmәsi şagirdlәrin tәlim marağının artmasında mühüm әhәmiyyәt kәsb edir. Şagirdlәr qrupda vә cütlüklәrdә işlәyәn zaman fәrqli tәlim üsullarının tәtbiqi onları hәrtәrәfli stimullaşdıra vә tәlim marağı yarada bilir. Mәsәlәn, qrupların işi zamanı fәrqli tapşırıqlar yerinә yetirmәk. Bu zaman qrupların hәr biri eyni mövzuya aid tәdqiqatı esse, Venn diaqramları, krossvord, test, şifahi tәqdimat, bütün siniflә iş zamanı karusel tәlim üsulunun tәtbiqi vә s. formada tәqdim edirsә, bu bir dәrs daxilindә çoxsaylı tәlim üsul ların dan istifadә olunmasına gәtirib çı - xarır [2]. Belә olan halda, dәrs şagird üçün sıxıcı olmur vә tәlim marağının azalmasının qarşısı alınır. Müәl limin pedaqoji ustalığı vә dәrs zamanı bu üsullardan istifadә edә bilmәsi bu ba xım dan çox әhәmiyyәtlidir. Hәr zaman eyni vә ya ox şar üsul vә vasitәlәrdәn istifadә edilmәsi şa girddә zehni yorğunluq yaratmaqla yanaşı, tә limә olan marağın da azlamasına gәtirib çı xarır. Tәlim zamanı yarışların tәşkili dә kiçik yaşlı mәktәblilәr arasında maraq yaradan va - sitәlәrdәndir. Hәr hansı bir dәrs zamanı şa - gird lәr arasında münaqişәsiz yarış tәşkil et - mәk şagirdlәrin tәlim marağını artıra bilәr. Yüklə 5,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|