Korxonani moliyaviy natijalarini ifadalovchi ko’rsatgichlar Reja: 1

5. Korxona hisob foydasi (soliq to‘loviga qadar foyda) tahlili
Korxona hisob foydasi va uning tarkibiga kiritiladigan qatorlar to‘g‘risida yuqorida kengroq to‘xtalgan edik. Korxona hisob foydasi asosiy ishlab chiqarish faoliyatidan olinadigan natija, moliyaviy faoliyatdan natija, favqulodda faoliyatdan yoki holatlardan natijasi jamlangan holda joriy davr bo‘yicha korxonaning hisob foydasi aniqlanadi.
Korxona hisob foydasi davlatning va axborot foydalanuvchilarining e’tibor shartidagi asosiy qator hisoblanadi. Daromad va xarajatlar ularning yuzaga chiqish vaqti va o‘rni bo‘yicha yuritilgan holda yakuniy natija ushbu qoida asosida tuziladi. 392 Korxona hisob foydasi yoki soliq to‘loviga qadar bo‘lgan foyda (zarar) summasidan foyda (daromad) solig‘i va foydadan boshqa soliqlar, to‘lovlar va ajratmalarni chegirish asosida korxonaning joriy davr bo‘yicha sof foyda (zarar) summasi aniqlanadi. Respublikamiz soliq qonunchiligiga muvofiq barcha xo‘jalik hisobidagi korxonalar foyda (daromad) solig‘i to‘lovchilari hisoblanadi va ularning ayrim guruhi bo‘yicha doimiy va vaqtinchalik imtiyozlar belgilangan.
Boshqa soliqli to‘lovlar qatoriga respublika va mahalliy budjetga tushadigan ayrim tur soliqlar kiritiladi. Yagona soliq to‘loviga o‘tgan korxonalarda ushbu soliq turi olingan daromaddan qat’iy stavkalarda hisoblanadi va to‘lanadi.


6. Rentabellik va uning ko‘rsatkichlar tizimi
Korxona faoliyat natijaviyligiga baho berishning asosiy ko‘rsatkichlaridan biri rentabellik ko‘rsatkichi hisoblanadi.
Rentabellik – korxona foydalilik darajasini xarakterlaydi, odatda, uning bir necha turlari hisob-kitob qilinadi. Bu bevosita mulkning shakli bo‘yicha daromadlarning yuzaga chiqish o‘rni yoki bazasi bo‘yicha, foydaning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi birliklar bo‘yicha yoki mustaqil birliklar bo‘yicha aniqlanishi mumkin.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiyot tarmoqlarida rentabellikning quyidagi turlari aniqlanadi:

1.