Kommerciyaliq banklerdin’ finans bazarindagi xizmeti ham operatsiyalari mazmuni

Juwmaqlaw
Kommerciya bankleri resurslariniń túsinigi hám olardıń dáreklerin teoriyalıq táreplerin úyreniw nátiyjesinde tómendegi juwmaqlardı qáliplestirdik:
- kommerciya bankleri resursları finanslıq resurslarǵa salıstırǵanda ekilemshi bolıp, onıń mánisi ekonomist ilimpazlar hám qánigeler tárepinen keń kólemde izertlew etilmegen;
- kommerciya bankleri resursları banktiń passiv operatsiyaları tiykarında qáliplestirilip, olardıń tiykarǵı tórtew forması ámeldegi;
- bank resurslarini qosıwda banktiń depozit operatsiyaları zárúrli áhmiyetke iye. Bazar ekonomikası banklerdiń depozit operatsiyaları kólemin, ásirese, múddetli depozitlari kólemin keskin asırıwdı talap etpekte;
- banklardin’ resursların qáliplestiriwde banklararo pul resursları bazarınan etarli túrde paydalanmayapti, olar ortasındaǵı pitimlerdiń tiykarǵı bólegi óz-ara kelisimler formasında ámelge asırılıp atır.
Juwmaq etip aytqanda, zamanagóy basqıshda bank resurslariniń dárekleri júdá kópqirrali bolıp, mámlekette finans bazarlarınıń keń kólemde islewiniń támiyinleniwi olardan nátiyjeli paydalanıw múmkinshiligin beredi.
Bank resurslarini qáliplestiriw menen baylanıslı bolǵan operatsiyalar banklerdiń passiv operatsiyaları dep ataladı. Passiv operatsiyalar járdeminde kommerciya banklerdiń passiv hám aktiv - passiv schetidagi pul qarjlarınıń úlesi asıp baradı. Banklerdiń passiv operatsiyaları olardıń iskerligin shólkemlestiriwde úlken rol oynaydı. Passiv operatsiyalar járdeminde kommerciya bankleri kreditlash ushın zárúr bolǵan kredit resurslarini quraydı.
Mobilizatsiyalashgan pul qarjların bankler klientlerdi kreditlash ushın hám isbilermenlik iskerligin ámelge asırıwdı qollap-quwatlaw ushın paydalanıladı.
Dáramat alıw maqsetinde bank resurslarini jaylastırıw menen baylanıslı bolǵan operatsiyalar banklerdiń aktiv operatsiyaları dep ataladı. Banktiń aktiv operatsiyalarında tiykarǵı orındı olardıń kredit yamasa ssuda operatsiyaları iyeleydi.
Akseptli operatsiyada bank ózi akseptlashtirayotgan vekselni isenimli klientke shıǵarıw huqıqın beredi. Yaǵnıy berilgen veksel boyınsha óz esabınan tólewin kepillikleydi. Sonday aksept kreditdan paydalanıp atırǵan klient veksel haqini tólew ushın tiyisli summanı bankke tólew minnetlemein aladı.
Shubhalı kreditler. Bul kreditler joqarıda keltirilgen gruppalar daǵı kreditlerdiń barlıq unamsız táreplerin ózinde ańlatpa etiwi menen birgelikte tolıq támiyinlengenlikke iye bolmaǵan, tolıqnıw múmkinshiligı kem bolǵan kreditler kiredi.
Isenimsiz kreditler. Bul kreditler boyınsha qarızlardıń tolıqnıw múmkinshiligı derlik joq. Eger kredit tolıq támiyinlamagan bolsa, eń keminde bir mashqalalı xarakteristikaǵa iye bolsa, tólew múddeti 360 kúnden asqan sonda dada kreditni " shubhalı" dep klassifikatsiyalap bolmasa bunday aktivler " isenimsiz" dep esaplanadı. Bul aktivler júdá tómen mániske iye bolıp, olardı aktivler retinde esapqa aparıw kerek.