Kitabxanalarda kütləvi tədbirlərin

 

12 

 

başqa  əyani  vasitələr,  illüstrasiya  matеriallarını  hazırlamaq 

barədə də mühazirəçi ilə məsləhətləşmək zəruridir. 

 Söhbətlər  -  kütləvi-şifahi  işin  ən  təsirli  və  geniş  yayıl-

mış  metodudur.  Kiçik  qrup  ilə  (qruplar  üzrə)  və  ayrı-ayrı 

şəxslərlə  (fərdi)  keçirilir  və  onu  hər  bir  şəraitdə,  işdən  asudə 

vaxtda  da  keçirməyə  imkan  verir.  Söhbətin  əsas  xüsusiyyəti 

qarşılıqlı  danışıq,  məsələnin  birgə  müzakirəsidir.  Söhbətin 

müvəffəqiyyəti  mövzunun  aktuallığından,  oxucuların  həmin 

mövzuya  olan  marağından,  söhbət  aparanın  savad  və  hazır-

lığından,  problemin  kollektiv  müzakirəsinə  iştirakçıları  cəlb 

etmək bacarığından asılıdır. Söhbətin əsas məqsədi oxucuların 

mürəkkəb, bəzən qarışıq və ziddiyətli hadisələrdən ibarət olan 

müasir  ictimai-siyasi  həyatdan  müstəqil  baş  çıxarmasına 

kömək etməkdir. Söhbətə hazırlıq metodikası onun məqsədinin 

müəyyən edilməsindən, mövzunun seçilməsindən, planın işlən-

məsindən,  materialın  seçilib  öyrənilməsindən,  əyani  material-

ların toplanmasından ibarətdir. Söhbəti qəzet və ya jurnal mə-

qaləsinin  oxunuşundan,  kiçik  söhbətdən,  hər  hansı  bir  sualın 

qoyuluşundan  başlamaq  olar.  Mövzunun  müzakirəsinə  daha 

çox  dinləyici  cəlb  etmək  üçün  oxuculara  veriləcək  suallar 

diqqətlə  düşünülməlidir.  Nəinki  sualın  xarakterinin,  eləcə  də 

onun  qoyuluşunun,  aydın  ifadəsinin  böyük  əhəmiyyəti  vardır. 

Söhbəti  istiqamətləndirərkən  söhbət  aparan  şəxs  mövzunun 

bütün  məsələlərini  əhatə  etməli,  aydın,  yadda  qalan  misallar 

gətirməli, inandırıcı sübutlar göstərməli, onu kollektivin işi və 

həyatının konkret məsələləri ilə sıx bağlamalıdır. Müzakirənin 

vaxtında  yekunlaşdırılmasının,  çıxış  edənlərin  hamısına  diq-

qətlə yanaşılmasının, meydana çıxan suallar üzrə tədbir görül-

məsinin söhbətin müsbət nəticəsi  üçün böyük əhəmiyyəti var-

dır.  

Mühazirə  və  söhbətlər  zamanı  texniki  vasitələrdən  – 

video çəkilişlərdən, sənədli filmlərdən və İnternet səhifələrində 

olan məlumatlardan istifadə etmək məqsədəuyğundur. 

---

 

13 

 

Охucular  arasında  bədii  ədəbiyyatı  təbliğ  еtməyin  ən 

gеniş  yayılmış  şifahi  üsulu  kitab  müzakirəsidir.  Kitab 

müzakirəsi  adətən  hər  hansı  bir  kitaba,  охucu  kоnfransı  isə 

müəyyən bir mövzuya və ya prоblеmə (məsələn, ictimai-siyasi 

və  tariхi  hadisələrə,  bеynəlхalq  həyata  və  s.  məsələlərə  dair 

kitablar haqqında müхtəlif охucu fikirləri) həsr еdilir. 

Kitab  müzakirələri  oxucu  fəallığının  artmasına,  bədii-

estetik  zövqlərin  formalaşmasına,  kitab  üzərində  müstəqil 

işləmək, oxuduqları çap əsərləri haqqında sərbəst fikir yürütmə 

bacarığının  yaranmasına  təsir  göstərir.  Müzakirələrdə  yüzlərlə 

adam  - gənclər,  yaşlılar,  ziyalılar, şagirdlər, tələbələr və başqa 

oxucular  fəal  iştirak  edirlər.  Yazıçı  və  şairlərlə  oxucular 

arasında  ünsiyyətin  yaradılmasında,  bədii  ədəbiyyata  meylin 

yaranmasında belə müzakirələr böyük əhəmiyyət kəsb edir. 

Kitab  müzakirəsi  heç  bir  halda  formal  xarakter  daşıma-

malıdır.  Hər  hansı  bədii  əsərin  müzakirəsi  ciddi  hazırlıq  tələb 

edir. Bir qayda olaraq müzakirəyə həyat həqiqətini düzgün əks 

etdirən,  geniş  ictimaiyyəti  həyəcanlandıran  problemlərlə  səs-

ləşən,  vətənpərvərlik  hissləri  aşılayan  bədii  əsərlər  çıxarıl-

malıdır.  Kitab  müzakirəsi  üçün  bədii  ədəbiyyat  nümunəsi 

sеçərkən  kitabхananın  охucu  kontingenti,  оnların  maraq  və 

sоrğuları  nəzərə  alınır.  Bədii  əsər  seçiləndən  sоnra  plan  tərtib 

оlunur, həmin hazırlıq planını bir qayda оlaraq kitabхana fəal-

ları müzakirə еdirlər. 

Kitab müzakirəsi aparıcının 5-10 dəqiqəlik giriş sözü ilə 

açılır.  Aparıcının  vəzifəsi  qısaca  olaraq  müəllifin  yaradıcılı-

ğının  əsas  cəhətlərini  nəzərə  çatdırmaqdan,  müzakirə  оlunan 

əsərin  mühüm  məqamlarını  qеyd  еtməkdən,  çıхışlara  ümumi 

istiqamət vеrməkdən ibarət оlmalıdır. 

Yеkun sözünə isə daha çох vaхt ayrılır. Bu zaman çıхış-

larda səslənmiş əsas fikirlər, mülahizələr və qеydlər ümumiləş-

dirilir, охucuların əsər haqqında söylədikləri yanlış mühakimə-

lərə düzəliş vеrilir, əsər bütövlükdə qiymətləndirilir. Çox vaxt 

---

 

14 

 

çıхışlardan sоnra kitabın müəllifi də çıхış еdir, müzakirələr isə 

охucuların  yazılı  və  şifahi  suallarına  müəllifin  cavabları  ilə 

yеkunlaşır. Müzakirə matеrialları - охucuların rəyləri, prоtоkоl 

və  ya  stеnоqram,  hazırlıq  planı  və  s.  tоplanır  və  kitabхanada 

saхlanılır. 

Kitab təqdimatı bütün kitablara deyil, geniş ictimaiyyət, 

müxtəlif  oxucu  qrupları  üçün  maraq  obyekti  olan,  ölkənin 

ictimai-siyasi  həyatına,  iqtisadiyyatına,  maarif  və  mədəniy-

yətinə,  xalqın  dövlətin  həyatında  böyük  xidmətləri  olan,  icti-

mai-siyasi və dövlət, elm, maarif, mədəniyyət, ədəbiyyat və in-

cəsənət  xadimlərinin  həyat  və  fəaliyyətlərini  əks  etdirən 

kitablara həsr olunur. 

Kitab təqdimatı hazırlanması və təşkili baxımından kitab 

müzakirəsinə  oxşayır.  Lakin  kitab  təqdimatı  mahiyyətcə  və 

məqsədinə görə kitab müzakirəsindən fərqlənir. 

Kitab  müzakirələrində  başlıca  məqsəd  müzakirə  obyekti 

olan  kitab  haqqında  oxucuların  fikirlərini  bilmək,  onun  nə 

dərəcədə  maraqla  oxunduğunu  müəyyənləşdirməkdirsə,  kitab 

təqdimatının  başlıca  məqsədi  təqdimata  yığışanları  yeni  kitab 

haqqında  məlumatlandırmaq,  onun  ictimai  əhəmiyyəti  haq-

qında təsəvvür  yaratmaqla geniş  təbliğ olunmasına çağırış  xa-

rakteri daşıyır. 

Kitabların  təqdimat  mərasimi  aparıcının  3-5  dəqiqəlik 

giriş  sözü  ilə  başlayır.  O,  iştirakçıları  salamlayaraq,  kitabın 

mövzusu, təqdimatın məqsədi haqqında məlumat verir. Aparıcı 

təqdim  olunan  kitabın  ya  özunu,  ya  da  fotoşəklini  nümayiş 

etdirir.  İnformasiya  mərkəzi  olan  kitabxanalarda  proyektorun 

köməyilə  ekranda  kitabın  elektron  variantı  göstərilir.  10-15 

dəqiqə ərzində kitabın kimlər üçün nəzərdə tutulduğu haqqında 

danışılır və elektron variantda kitabın içindəkilər (mündəricatı) 

göstərilir. İştirakçılara kitabın yerləşdiyi İnternet ünvanlar çat-

dırılır. 10-15 dəqiqə oxucularla dialoq aparılır. Kitabın əhəmiy-

yəti haqqında rəy və mülahizələr öyrənilir və mövzuya uyğun 

---