Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
Yüklə 7,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İdxal
- İxrac
- İstehlak
- Az inkişaf etmiş ölkələr Mal əti İstehsal
5
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Donuz əti
51790 60065 60516
64977 71268
78259 92351
120520 1,99
İdxal 1411
1788 2800
2450 3018
3678 4890
7333 2,62
İstehlak 52584 60367 62153 66149 72676 79955 94487 123604 1,99
İxrac 502
1428 1191
1285 1611
1980 2743
4228 3,55
Quş əti
37467 47713 54417
60273 70143
79718 98912
137187 2,52
İdxal 4197
4512 6401
6667 7610
8970 11432
16322 2,55
İstehlak 38542 47573 54939 60832 70890 80541 99804 138379 2,52
İxrac 3083
4737 5889
6148 6966
8317 10842
15698 2,67
Az inkişaf etmiş ölkələr Mal əti
2448 2715
2820 2920
3232 3579
4240 5577
1,98 İdxal 71
149 173
242 348
369 518
788 4,56
İstehlak 2399
2784 2907
3089 3515
3886 4701
6319 2,17
İxrac 120
80 85
72 66
62 57
46 0,54
Donuz əti
640 954
1023 1102
1304 1510
1948 2818
2,75 İdxal 21
62 75
79 107
125 145
187 2,48
İstehlak 660
1015 1097
1179 1410
1635 2097
3015 2,75
İxrac 1 1 1 1 1 1 1 1 0,93 Quş əti
950 1467
1609 1733
1951 2164
2579 3413
2,12 İdxal 269
485 531
536 788
1065 1624
2741 5,17
İstehlak 1211
1947 2132
2262 2731
3219 4190
6135 2,88
İxrac 9 5 7 7 8 10 13
20 2,78
Proqnoz hesablamalar göst ərir ki, 2050-ci ilə mal ətinin istehsalı və istehlakı 60 faizd
ən artıq, donuz ətinin 77 faiz, quş ətinin 2,15 dəfəartma ehtimalı var. Ətin istehsalının artım templəri əhalinin artım templərini üztələyə bilər. Daxili istehsal hesabına öz tələbatını təmin edə biləcək inkişaf edən ölkələrdə ət sahəsinin üstələyici artımı aşkar olunmuşdur. Az inkişaf etmiş ölkələrdə bu şəraitdə proqnozlaşdırmaq olar ki, mal v ə donuz ətinə olan tələbatın xeyli hissəsi daxili istehsal hesabına təmin edil əcək, eyni zamanda quş ətinin istehlakının 40 faizi idxal hesabına təmin ediləcək. T əqdim edilmiş əsas kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsal proqnozu təxmin etm əyə şərait yaradır ki, 40 illlik dövr ərzində kənd təsərrüfatının innovativ, ehtiyat qoruyucu inkişaf xəttinə keçməsi ilə uzunsürən dünya ərzaq böhranın təhlükəsini xeyli azaltmaq mümkün olacaq. Dünya birliyinin daha da ciddi problemi qorxulu aclıq təhlükəsinin aradan qaldırılmasıdır. Dünyada ərzaq istehlakının proqnozların müxt
əlif variantları əhalinin hər nəfərinə hesablanmasında onun səviyyəsinin 6
artmasını göstərir. Lakin, belə artım templəri azaldılacaq. 30 il ərzində (1970-ci ildən 2000-ci il ədək) dünyada ərzaq məhsullarının istehlakı (enerji ekvivalentində) hər n əfərə sutkada 2411 kaloridən 2789 kaloriyədək artmışdır, yəni artım 16 faiz və ya illik orta hesabla 0, 48 faiz t əşkil etmişdir. 2001 – 2030-cu illərə olan proqnozlara gör ə istehlak 2950 kaloriyədək artacaq, lakin 30 ildə artım yalnız 9 faiz və ya illik orta hesabla 0,28 faiz t əşkil edəcək. 2050-ci il ə istehlakın sutkada hər nəfərə 3130 kalori səviyyəsinədək artması proqnozlaşdırılır, 20 ilə isə artım3 faiz və ya ildə 0,15 faiz təşkil edəcək. Bununla yanaşı inkişaf edən ölkələr istehlakı 5-6 dəfə daha tez artırmağa başlayacaq, nəinki inkişaf etmiş ölkələr. Belə dinamika sayəsində müxtəlif sivilizasiyalar arasında ərzaq istehlakının səviyyəsindəki fərq azalacaq, bu da bəşəriyyətin daha həmahəng və sosial- sabit inkişafı üçün əsas olmalıdır. Hal- hazırda əhalinin yalnız yarısı tam qidalanma imkanları ilə təmin edilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, 30 il öncə bu kateqoriyaya əhalinin cəmi 3 faizi daxil idi. Əsrin ortalarına planetin əhalisinin təxminən 90 faizi ərzaq məhsullarını hər n əfərə sutkada 2700 kaloridən artıq səviyyəsində istehlak edə biləcək. İstehsalın belə parametrl ərinə nail olunması dünya kənd təsərrüfatı üçün ən mühüm məsələdir, n əzərə alsaq ki, inkişafın innovasiya yoluna keçid böyük xərclərlə və risklərlə əlaqədardır.
ənd təsərrüfatında ehtiyatların qorunması. Son 50 ild ə yanacaq-enerji kompleksi və ASK arasında artan qarşılıqlı əlaqə müşahidə olunur. Aqrar-sənaye kompleksi daha da çox enerji sərf edən olacaq. K ənd təsərrüfatında müxtəlif enerji ehtiyatlarından istehlakı bitkiçiliyin və heyvandarlığın mexanikləşdirməsinin, kənd yerlərində mənzil və kommunal t əsərrüfatlarda elektrik enerjisinin istifadəsinin artmasının təsiri altında çoxalır. K ənd təsərrüfatı üçün istehsal vasitələrini istehsal edən sahələrdə və qida s ənayesində həmçinin enerji istehlakı artır. Xarici ticarətin genişlənməsi ASK m əhsullarının ölkələrarası axınının bir neçə dəfə artması ilə əlaqəlidir, bu da kənd t əsərrüfatı və ərzaq məhsullarının daşınmasına, saxlanmasına müxtəlif enerji ehtiyatlarının sərf edilməsinə gətirib çıxarır. T əəsüf ki, biz hələ kənd təsərrüfatı məhsullarının ayrı-ayrı növlərinin enerji s ərfiyyatının güvənli statistika və proqnoz qiymətləndirilməsinə və həmçinin sivilizasiya v ə dünya ölkələrinin aqro-ərzaq sektorunda enerji və enerji istehlakının inteqral qiym ətləndirilməsinə malik deyilik. Ehtimal etm ək olar ki, ASK və TEK-nin texnoloji, iqtisadi və təşkilati əlaqələrin qaçılmaz güclənməsi istehsalın həcminin azalması vəya enerji ehtiyatlarının bah
alaşdığı halda aqrar-ərzaq kompleksində böhranın dərinləşməsinə gətirib çıxaracaq. Son on ildə neft və neft məhsullarının qiymətlərinin artması kənd t əsərrüfatı məhsullarının istehsal xərclərinə ciddi təsir etmişdir, 2007-ci ildən isə inflyasiya s əddini açmışdır (digər faktorlarla yanaşı). Buğdaya olan dünya qiym ətlərinin ikiqat artması bu asılılığın birbaşa sübutudur. Yüklə 7,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|