Kavram olarak Kapitalizm; bir toplumsal-ekonomik yapı ve üretim biçimidir

4 

 

 

This study consists of four parts.  The first section, the historical development 

of  the  capitalist  system  and  the  backdrop  to  the  system  are  discussed.    Important 

representatives of the views given in the historical process, and theorists.  In the second part 

focused on the types and the evolution of the capitalist system.  In our country, the causes and 

consequences  of  neo-liberal  policies,  benefits  and  deficiencies  are  discussed.    In  the  third 

section  of  neo-liberal  policies  of  employment  and  wages  are  discussed.      Current  criticisms 

and suggestions included in the section final. 

Keywords: Capitalism; Keynes; The industrial revolution; Classical economics,

 

 

GİRİŞ 

Kavram  olarak Kapitalizm;  bir toplumsal-ekonomik  yapı  ve üretim  biçimidir.   Tarım 

ekonomisine dayanan feodalizmin kaldırılmasından sonra, sanayi devrimi ile ortaya çıkmıĢtır. 

Kapitalizmin  dayandığı  düĢünce  tarzı,  liberal  düĢünce  tarzıdır.    Bireycilik,  özel  mülkiyet, 

sözleĢme hürriyeti, rekabet,  serbest  piyasa, serbest  dıĢ  ticaret  ve sınırlı  devlet müdahalesine 

dayanmaktadır.   Bireyi ve bireysel çıkarı öne çıkaran, kâr peĢinde koĢan ve bu uğurda çaba 

harcayan  sermayedar  giriĢimci;  kapitalisttir.    Her  düĢünce  tarzı  gibi  Liberalizm  de 

evrimleĢmiĢtir.     

Kapitalizm  öncesi  dönemin  en  temel  özelliği;  üretimin  tarımsal  olması,  lortların  artı 

değere  el  koymasıdır.    Sonsuz  gibi  algılanan  üretimin  hâkim  olduğu  dönemlerde,  tüm 

zenginliğin  topraktan,  dolayısıyla  tarımdan  kaynaklandığına  inanan  Fizyokratlar  da 

kapitalistti.   Kapitalist birey, bir giriĢimde bulunmak istiyorsa, önce kaynaklara sahip olmak 

zorundadır.  Fizyokrat  da  bu  bağlamda  toprağın  sahibiydi,    kapitalistler  bütün  masraflar 

çıktıktan sonra net hâsıla bırakan toprağa ve artı değere el koyan zümreydi.  Klasikler; iktisat 

ekolünün  temel  doktrinlerinden«  laissez  faire»  terim  ve  politikasını  icat  etmiĢlerdir.  Doğal 

düzene müdahale olduğunu düĢündüklerinden, verginin minimum düzeyde olması gerektiğini 

savunmuĢlardır.  Üretim toprağa ve kol gücüne dayandığı için çalıĢan sınıf, kârdan pay almayı 

düĢünemez ve Feodal Bey‟in sunduğu kadarıyla yetinebilir.     

Yeni  giriĢim;  yeni  rakipler,  yeni  kâr  alanları,  yeni  kaynak  demektir.    DıĢ  ticaret 

serbestîsi, kaynak bulmanın ve stokları artırmanın bir yoludur.  Finansal kaynak, finansörlerin 

kârlarına  bağlıdır.  Kaynak  bulmada  özgür  davranmak  ve  bu  özgürlüğünü  de  kendi  kuralı 

içerisinde sağlamak isteyen kapitalist giriĢimci, baĢlangıçta yalnızca maceraperest «giriĢimci-

burjuva»  ,  feodal  beye  karĢı  merkezi  devlet  yanlısı  olmuĢ,  kralı  desteklemiĢ,    kendi  sınıf 

---

5 

 

çıkarlarını  korumak  için,  krala  ve  kralın  mutlak  hâkimiyetine  karĢı  da,  cumhuriyeti 

desteklemiĢtir. 

 Merkantilist  düĢünce  tarzı;  özellikle  dıĢ  ticarette  ve  paraya  dair  teorilerde  kendini 

gösterir.  «  Düzenleme  ve  koruma»  merkantilist  düĢüncede  esastır.    Ancak  bu  sistem,  sonuç 

olarak  yalnızca  düĢünce  bazında  kalmıĢtır.  Ancak;  sömürgecilin  geliĢmesine,  feodalitenin 

yıkılıĢ  sürecinin  hızlanmasına  katkıda  bulunmuĢtur.    Sistematik  olarak;  sermaye  birikimini 

sağlamada kapitalistin rolü; burjuva sınıfının oluĢumuna katkı sağlamaktır.  Artık ekonomik 

ve toplumsal hayatın gündemine «burjuva sınıfı» girmiĢtir.  

Toplumlar  modernleĢmeye  baĢladıkça  kültürel,  psikolojik  ve  yapısal  değiĢimlerin 

birlikteliğini  görmekteyiz.    Tarımdaki  çöküĢ,  tarımsal  alanlarda  çalıĢan  iĢsizler  ordusunun 

Ģehirlere  göç  etmesiyle  sonuçlanmıĢtır.    Göçler,  sanayi  üretimine  ucuz  emek  sağlamıĢtır.  

Sanayi devrimi öncesinde ekonomi tarıma geleneksel yöntemlere dayanıyordu, sonrasında ise 

eski aletlerle üretim  yapmak imkânsız hale geldi. Yeni  geliĢen üretim araçlarını da  yalnızca 

büyük sermaye sahipleri satın aldı. Yeni üretim biçimi, hızlı ve ucuz üretiyordu. Eski sistemi 

hızla  ortadan  kaldırdı.  Artan  nüfus  ve  büyük  Ģehirlerin  oluĢması  farklılaĢmayı  ve 

uzmanlaĢmayı  meydana  getirdi.  Modern  kapitalizm  söz  konusu  olduğunda  bireycilik  ve 

rasyonalizm  baskın  özelliktir.    Bu  iki  temel  özellikle,  rekabet,  özgürlük,  planlılık,  bireysel 

amaca  ve  hesaba  uygun  davranma  gibi  konulara  dikkat  çekilmek  istenir.  Kapitalizm 

özgürlükçü düzene dayalı giriĢimci bireylerin kârlılığına odaklanır.  

1.Modern Kapitalizmde ve Klasik Ekol 

 Modern  kapitalizmin  baĢlangıcı  olan  klasik  ekolün  genel  karakteri  aristokratik 

olmasıdır.  Ancak bununla, klasik ekolün kapitalizminin geniĢ halk kitlelerini düĢünmeyen bir 

sistem  olduğunu  da  söylemek  doğru  değildir.    Genelde  sol  düĢünürler  ve  ekonomistler  bu 

ekolü Burjuva kültürünü yansıttığı için eleĢtirirler.   

Ekonomi  literatüründe,  kapitalist  düĢünce  temellerinin,  Adam  Smith‟le(1723-1790) 

baĢlatılması  genel  bir  kabuldür.    Modern  kapitalizmde  ekonomik  faaliyetlerin  temeli; 

sermaye,  amacı;      kâr,  sermayedarın  kendine  ait  servet  ve  sermayesinin  çoğalmasıdır. 

A.Smith‟e göre; kiĢisel yararın düzeyi, genelin yararına göre belirlenmektedir. Her iĢ piyasa 

içindir. Piyasayı düzenleyen de kapitalistin kârıdır. Risk tamamen bireylere aittir.  

Klasik sistemin baĢat düĢünce yapısı liberal sistemdir.  Liberal düĢünce tarzının temel 

özelliği;  doğal  düzen,  görünmez  el,  bireycilik  ve  çıkar  uyumu,  faydacılık,  tam  istihdam, 

minimum devlet müdahalesidir, üretim araçları bireylerin mülküdür.  Birey, kendi baĢına birer 

amaç  olarak  görülen  para  birikimi  ve  zenginlik  için  çabalayan  insandır.    Birey,  kendi 

zenginliğini  piyasadaki  değiĢim  için  fazla  mal  üreterek  artırırken,  aynı  zamanda  üretilen 

---