Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü

 
88 

 
Ötücü kuĢların düĢmanları ile mücadele edilmelidir.  

 
Açıkta üreyen kuĢların yuva yapabilmelerini kolaylaĢtırmak üzere, ormandaki 
“KuĢ Koruma Ağaçları” hüviyetindeki fazla dallı ağaçlar korunmalıdır.  
  
 
   
ġekil XX. Böcekçil kuĢlar için yapay kuĢ yuvaları. 
Böcek  yiyen  kuĢ  türlerinin  yuva  yapabilmesi  için  ormanın  ve  ağaçların  uygun 
yerlerine yapma kuĢ yuvaları asılmalıdır. 
5.5.3.2. 
Yuva tipleri 
Yapma  kuĢ  yuvaları;  böcekçil  kuĢların  yuvalanmasına  elveriĢli  biçimde,  ahĢaptan 
hazırlanan genellikle sandık biçiminde kuĢ barınaklarıdır. Bu yuvalar; büyük, küçük 
ve kama yuva olmak üzere 3 tiptedir: 
Büyük  yuva:Büyük  yuva;  uçma  deliği  60  mm  çapında  olup  Sturnidae,  Upupidae, 
Picidae  ve  Strigidae  familyalarına  mensup  kuĢ  türlerinin  yuvalanmasına  elveriĢli 

---

 
89 
büyüklükte bir yuvadır. 
Küçük  yuva:  Küçük  yuvanın;  uçma  deliği  35  mm  çapında  olup,  Paridae,  Sittidae, 
Troglodytidae,  Muscicapidae,  Picidae,  Turdidae  ve  Ploceidae  familyalarına  mensup 
kuĢ türlerinin yuvalanmasına elveriĢli tiptedir. 
Kama Ģeklinde yuva:Kama Ģeklinde yuva; uçma deliği 30 mm x 40 mm boyutunda 
olup, Certhiidae familyasına mensup kuĢ türlerinin yuvalanmasına elveriĢlidir. 
Yuva Tipi 
Eni 
Boyu 
Yüksekliği 
Uçma deliği 
çapı 
Büyük yuva 
12 
12 
18,5 
3,5 
Küçük yuva 
12 
12 
22,5 
6,0 
Kama 
Ģeklindeki 
yuva 
Kama Ģekilde 
Kama Ģekilde 
Kama Ģekilde 
 
 
Yuvaların yapım özellikleri: Yuva sandıklarının yapımı sırasında göz önünde 
bulundurulacak hususlar Ģunlardır: 

 
Yuvalar, yumuĢak ve sert ahĢaptan yapılabilir. Ancak sert ahĢaptan yapılan 
yuvalar ağır olduğundan yumuĢak ahĢap tercih edilmektedir. 

 
Yuva tahtaları 15 mm kalınlıkta biçilir. 

 
Tahtaların dıĢ yüzleri rendelenmeli, iç yüzeyleri rendelenmemelidir. Çünkü iç 
yüzeyleri rendelenmiĢ yuvalardan kuĢların çıkamayıp öldükleri görülmüĢtür. 

 
UçuĢ deliği, yuva tiplerine göre değiĢik büyüklükte ve tarzda açılır. 

 
Küçük ve büyük tip yuvalar önden, kama yuvalar üstten açılacak Ģekilde 
yapılır. 

 
Asma telini tutturma kancası, yuva asıldığında öne eğik duracak Ģekilde, 
ağırlık merkezinin gerisine çakılır. 

 
Yuva asma teli, 4 mm çapındadır. Tel, zamanla askı yerinden açılmayacak 
sertlikte olmalıdır. 

 
Küçük ve büyük yuvalarda, asma telinin alt ucu, yuvanın örtüsündeki 
kancaya takılır. Kama yuvalarda ise arka yüze çiviyle tutturulur. 

---

 
90 
5.5.3.3. KuĢların ve yuvaların düĢmanları 

 
KuĢların ve özellikle yuvaların ve yavruların düĢmanları; Tarla sıçanı, Orman 
faresi, Sincap, Gelincik, Yabanarısı, Ağaçkakanlar, Yarasa ve yırtıcı kuĢlardır. 

 
        Tarla sıçanı ve fareler barınmak için yuvalara girer; ebeveyn kuĢu ve 
yavruları boğabilirler.  

 
        Sincap, Gelincik ve Kokarca, uçuĢ deliği büyük yuvalara girerek 
yağmacılık yaparlar.  

 
        EĢekarısı, yuva örtüsünün iç yüzüne top Ģeklinde yuvalanır ve kuĢları 
rahatsız eder. 
       Yuvaların ağaçlara asılması 

 
Büyük ve küçük yuvalar; ucuna özel bir tertibat takılmıĢ sırıklar yardımıyla, 
asma kancalarından ağaçların dıĢ tarafındaki 5-10 cm çapındaki yaĢ dallarına, 
boĢlukta kalacak Ģekilde asılmalı; ağaç gövdelerine tutturulmamalıdır. Bunun 
aksine, kama yuvalar ise ağaç gövdelerine, gövdeye yaslanacak Ģekilde 
tutturulmalıdır.  

 
Bir ağaca, genellikle bir yuva asılır. Ancak, büyük ağaçlara birden fazla yuva 
asılması gerektiğinde, yuvaların değiĢik yüksekliklerde ve uçma deliklerinin değiĢik 
yönlerde olmasına dikkat edilmelidir. 

 
KuĢlar, yuvalanacakları yeri bir süre gözlediklerinden ve ancak güvendikten 
sonra yerleĢtiklerinden, yuvanın ilkbaharda iĢgal edilmesi için, mümkünse 
sonbaharda, en geç KıĢ sonunda asılması gerekir.  

 
Yuvaların asılıĢ yüksekliği yerden 3-5 m kadar olmalıdır.  

 
KuĢların emniyette olabilmesi için, yuvaların mümkün olduğu kadar yoldan 
uzak yerlere asılmasına gayret edilmelidir.  

 
Yuvaların, uçma deliği bulunan yüzleri doğuya ve güneye bakacak Ģekilde 
asılmasında yarar vardır. 

 
Yuvalar genellikle kapalılığı yüksek, dolayısıyla karanlık, rutubetli ve serin 
meĢcere kısımlarına, fakat ıĢığın içeri girebildiği boĢluklara asılmalıdır. Gençlik ve 
zemin tabakası zengin olan, meĢe ve karıĢık meĢe ormanlarında, yuvayı ormanın 
her tarafına asmak mümkündür. Bununla birlikte, yuvanın açıkta duran tek ağaçlara 
ve güneĢe doğrudan maruz alanlara asılması doğru olmaz. Zira bu takdirde yavrular 

---

 
91 
sıcaktan ölebilir; erginler de yuvaya girip çıkarken yırtıcı kuĢlar saldırdığında 
ormanın kapalı kısmına kaçarak kendini koruyamazlar.  

 
Yuva asılan ağaçların gövdelerine, yağlı boya ile, kolaylıkla görülebilecek 
biçimde iĢaret konulmaktadır. Ağaçlara konulan iĢaret, yuvaların takibi ve çalınan 
yuvaların anlaĢılması bakımından faydalıdır.  

 
Asılacak yuva sandıklarının sayısı; alanın toprak yapısına, iklime, ağaç 
türlerine, meĢcere yaĢına ve zararlı böcek tehdidi altında bulunup bulunmadığına 
göre değiĢir. Genel olarak, iğne yapraklı meĢcerelerde hektara 5 adet, yapraklı 
meĢcerelerde ise 10 adet küçük kuĢ yuvası, homojen dağılım sağlayacak tarzda 
yerleĢtirilmelidir. Zararlı böcek türleri göz önüne alınarak, gerektiğinde, ilaveten, 
iğne yapraklı meĢcerelerde hektara bir, yapraklı meĢcerelerde hektara iki büyük 
yuva veya kama biçimi yuva daha asılabilir.  

 
ÇeĢitli yörelere asılan kuĢ yuvalarında, kuĢ yavru ve yumurtalarının zaman 
zaman sincap ve fareler tarafından parçalandığı görülmektedir. Özellikle sincap 
yavrularının kuĢ yuvalarını iĢgal ettiği ve ayrıca yuvaların bazılarının, asıldıktan 3-5 
sene sonra, asma çengelinin yuvaya takıldığı çividen koptuğu bildirilmektedir. Bu 
gibi problemlerin zamanında tespit edilerek giderilmesi yoluna gidilmelidir. 

 
 
Yuvaların  her  yıl  veya  iki  yıl  arayla  kıĢtan  önce  veya  ilkbaharda  erkenden 
temizlenmeleri  gerekmektedir.  Temizlemenin  çeĢitli  faydaları  olduğu  Ģüphesizdir. 
Ancak yuva sayısı arttıkça temizleme güçleĢmekte ve masraflı olmaktadır. 
5.5.3.4. 
KıĢ yemlemesi  
KuĢlar,  kıĢ  aylarında,  kar  ve  donların  toprağı  ve  bitkileri  örtmesi  dolayısıyla  besin 
bulmakta güçlük çekerler. Bu gibi  hallerde, kuĢları beslemek gerekir. Bir kuĢ  için, 
günde 4-5 çorba kaĢığı dane yem yeterlidir. Besleme için en uygun yemler, ayçiçeği 
ve  kenevir  tohumudur.  Diğer  dane  yemlerin,  kırma  olarak  verilmesi  uygundur. 
Tuzlu  olmayan  hayvanî  iç  yağına  ceviz,  fındık,  fıstık  parçaları  karıĢtırıp  teker 
Ģeklinde  dondurularak  ağaçlara  asılması,  kuĢların  çok  sevdikleri  bir  yemleme 
Ģeklidir. KıĢın toprak tamamen karla örtülmedikçe, kuĢları yemlemek hem gereksiz 
hatta onları hazıra alıĢtırdığı için uygun değildir. 
 
 

---