Jahon iqtisodiyoti globalizatsiya sharoitida milliy xavfsizlik hamda milliy iqtisodiyot raqobatdoshligini ta’minlash muammolari mundarija: kirish I bob jaxon xo’jaligida globallashuv tushunchasi va mohiyati

JAHON IQTISODIYOTI GLOBALIZATSIYA SHAROITIDA MILLIY XAVFSIZLIK HAMDA MILLIY IQTISODIYOT RAQOBATDOSHLIGINI TA’MINLASH MUAMMOLARI
MUNDARIJA:
KIRISH.....................................................................................................................3
I BOB JAXON XO’JALIGIDA GLOBALLASHUV TUSHUNCHASI VA MOHIYATI..............................................................................................................6
1.1 Globallashuvning jaxon xo’jaligidagi ahamiyati.................................................6
1.2 Iqtisodiy globallashuv va jaxon iqtisodiy tartibining inqirozi...........................18
1.3 Siyosiy globallashuv..........................................................................................25
II BOB JAXON XO’JALIGIDAGI GLOBAL ZIDDIYATLAR TAHLILI................................................................................................................27
2.1 Mamlakatlarni energiya resurslari bilan ta'minlash muammosi........................27
2.2 Global nuqtai nazardan oziq-ovqat muammosi.................................................30
2.3 Global ekologik inqirozning aspektlari.............................................................33
III JAXON XO’JALIGINING GLOBALLASHUV ISTIQBOLLARI............37
3.1 AQSH maʼmuriyatining globallashuv jarayonini davom ettirish istiqbollari...37
3.2 Globallashuvning demokratik versiyasi............................................................39
3.3 Globallashuvning katastrofik varianti...............................................................44
XULOSA................................................................................................................47
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI.........................................49
KIRISH
20-asr oxirida jaxon xo’jaligi milliy xo’jaliglar va ularning iqtisodiy-siyosiy munosabatlari majmui sifatida yangi sifat kasb etadi: globallashuv iqtisodiy hayotni baynalmilallashtirishning eng muhim shakli va ayni paytda yangi bosqichiga aylanadi. U jaxon ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining eng muhim jarayonlarini qamrab oladi, iqtisodiy o‘sish va modernizatsiyani jadallashtirishga yordam beradi. Ayni paytda globallashuv jaxon xo’jaligida yangi ziddiyatlar va muammolarni keltirib chiqarmoqda. Bugungi kunda dunyoning barcha mamlakatlari turli darajada globallashuv jarayoni bilan qamrab olingan. Globallashuv (lotincha globus — toʻp, fransuzcha global — universal) — xalqaro hamjamiyatning barcha sohalarida oʻzaro bogʻliqlik va oʻzaro bogʻliqlikni chuqurlashtirishga asoslangan tubdan yangi dunyo, global tizimning shakllanishi, tashkil etilishi, faoliyat yuritishi va rivojlanishining obyektiv jarayoni. “Globallashuv” tushunchasi ko‘p qirrali. Kengroq ma'noda bu milliy va mintaqaviy muammolarning global miqyosda rivojlanishi va yangi iqtisodiy, ijtimoiy, tabiiy va biologik global muhitning shakllanishi. Aniqroq aytganda, bu iqtisodiy va iqtisodiy tuzilmalarning yaxlit va yagona global geoiqtisodiy voqelikni shakllantirish yo'lidagi o'zgarishi jarayonidir. Globallashuvning o'ziga xos yo'nalishlari, shuningdek, ilmiy-texnikaviy texnologiyalar, ma'naviy va axloqiy qadriyatlar (global axloq), xalqaro xavfsizlik va barqarorlikka yangi tahdidlar (xalqaro terrorizm, transmilliy jinoyatlar, ommaviy qirg'in qurollarining global tarqalishi) va boshqalar. “Globallashuv” tushunchasi “zamonamizning global muammolari” tushunchasi bilan chambarchas bog‘liq, biroq mos kelmaydi: birinchi holda, biz jarayon haqida gapiramiz, ikkinchisida – bu jarayon qamrab olgan muammolar haqida. Agar "globallashuv" ko'pincha bizdan tashqarida sodir bo'ladigan ob'ektiv o'zgarishlarni aks ettirsa, boshqa atama - "globalizm" sub'ektiv sohadagi o'zgarishlarni tavsiflaydi. Ingliz tilida yaqinda paydo bo'lgan "globalony" so'zi majoziy ma'noda "shishirilgan" muammoni anglatadi. Deglobalizatsiya globallashuvning amerikacha variantining (G'arblashuv) teskari, yashirin tomonidir, chunki globallashuv nazarda tutilgan amerikalanish Amerika turmush tarzining to'liq kengaytmasidir va Qo'shma Shtatlar uchun bu haqiqatan ham vaqtinchalik va zaif (yolg'on) globallashuv. Ilmiy ro'yxatga olingan va "globalistika" atamasi, ijtimoiy va gumanitar bilimlarning bir qator fanlar tutashgan joyida paydo bo'lgan, o'ziga xos predmeti, uslubiy yondashuvi, vositalari, kontseptual va kategoriyalariga ega bo'lgan yangi sohasini bildirish uchun ishlatiladi. apparat. "Global tahlil", "global chaqiruv", "global memorandum", "global bozor muhiti", "yopiq dunyo", "global makonning hajmli talqini", "global o'sish nuqtalari", "global" tushunchalarining mazmun parametrlari. institutsional tizim”, “neoxo’jalig”, “jaxon tizimining transchegaraviy tabiati” va hokazo. Hozir, ehtimol, ijtimoiy taraqqiyotning boshqa hech qanday muammosi iqtisodchi olimlar, siyosatshunoslar, sotsiologlar, madaniyatshunoslar, ekologlar - globallashuv muammosi sifatida. U jiddiy ilmiy izlanishlar, qizg‘in munozaralar va fikrlar to‘qnashuvi mavzusiga aylandi.
Ikki ijtimoiy-iqtisodiy tizim - kapitalizm va sotsializm (XX asrning ikkinchi yarmida xalqaro munosabatlarning asosiy bahori bo'lgan) o'rtasidagi qarama-qarshilikning to'xtashi bilan globallashuv jaxon taraqqiyotining asosiy tendentsiyasiga aylandi. Yangi dunyo tartibi xalqaro munosabatlarning navbatdagi tizimi sifatidagina emas, balki umumiy asoslarga asoslangan u yoki bu yaxlit dunyo tartibi sifatida shakllantirilmoqda. Xo’jalig, siyosat, huquq, ijtimoiy munosabatlar, xulq-atvor modellari umuman bir xil bo'lmasdan, ilgari misli ko'rilmagan darajada muvofiqlikka ega bo'ladi. Hayotning turli sohalarida rivojlanayotgan transmilliy aloqalar va munosabatlar tizimlari davlat chegaralarini ozmi-koʻpmi osonlik bilan yengib oʻtib, yangi jamoalar va institutlarni vujudga keltiradi. Milliy organizmlarning o'zaro ta'siri, o'zaro ta'siri, o'zaro bog'liqligi shiddatli va organik xususiyatga ega bo'la boshlaydi. Globallashuv hodisasini o‘rganishga to‘xtaladigan bo‘lsak, eng avvalo, quyidagi savolga javob topish zarur: mamlakatlar va xalqlarning umumbashariy o‘zaro bog‘liqligi ortib borayotgani o‘zi bilan nima olib keladi – umumiy taraqqiyot va farovonlik istiqboli yoki yangi. xavf va mojarolar? Bu chinakam taqdirli savolga javob nafaqat Ukraina, balki butun dunyo uchun ham muhim. Delyagin M.G., Bogomolov O.T., Elyanova A.Ya., Medvedev V.A., Gorbachyov M.S. boshchiligidagi bir guruh olimlarning asarlari. va boshqalar. Kurs ishi kirish, uch bob va xulosadan iborat. Birinchisi globallashuv jarayonining ayrim jihatlarini kontseptual rejada o'rganishga bag'ishlangan savollarni o'z ichiga oladi.