Jahon iqtisodiyoti globalizatsiya sharoitida milliy xavfsizlik hamda milliy iqtisodiyot raqobatdoshligini ta’minlash muammolari mundarija: kirish I bob jaxon xo’jaligida globallashuv tushunchasi va mohiyati

3.3 Globallashuvning katastrofik varianti
Shunday qilib, globallashuvning Amerika modeli inqirozlarga olib keladi. Ammo demokratik model ham alohida qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Va demokratik integratsiyaning murakkabligi nuqtai nazaridan. Va resurslarning etishmasligi nuqtai nazaridan. Va vaqt etishmasligi nuqtai nazaridan. Va mamlakat ichida ham, dunyoda ham yetakchilik nuqtai nazaridan. Va eng muhimi - "missionerlik ishi" g'oyasining qarama-qarshiligi tufayli. Shunday ekan, olimning savol qo‘ymaslikka haqqi yo‘q: globallashuvning nafaqat amerikalik, balki demokratik modeli ham barbod bo‘lsa nima bo‘ladi? Tarixiy tajriba shuni ko‘rsatadiki, alohida davlatlarning halokatlari bilan bir qatorda butun eski ijtimoiy tuzumning nobud bo‘lishi bilan bir qatorda falokatlar ham, butun tsivilizatsiyalarning nobud bo‘lishi ham bo‘lgan. Bunday falokatlarning bizga eng yaqini bu butun qadimgi dunyoning, butun qadimgi tsivilizatsiyaning o'limidir. E. Gibbonning “Rim imperiyasining tanazzul va qulash tarixi” nomli ko‘p jildli tarixida bir necha asrlik davrni qamrab olgan bu ulug‘vor voqea yaxshi ifodalangan. Qadimgi sivilizatsiya xalqlarning tsivilizatsiyalashgan va vahshiylarga bo'linishiga asoslangan edi. U barcha xalqlar uchun, Gretsiya va Rim fuqarolaridan tashqari, faqat qullar yoki o'ta og'ir hollarda ozod qilinganlar bo'lish imkoniyatini tan oldi. Bir tomondan, qadimgi Rimda ulkan boyliklar to'plangan bo'lsa, ikkinchi tomondan, bu boyliklarning barchasiga hasad bilan qaraydigan kambag'al xalqlar bilan o'ralgan edi. Bu bo'shliqqa yechim topishning iloji bo'lmadi va qaroqchi-tajovuzkorlarning to'lqinlari qadimgi tsivilizatsiyani qamrab oldi. Rim zaiflashgani sayin, ular muvaffaqiyatga erishdilar. Bir yoki ikki martadan ortiq vahshiylar Rimni egallab olishdi. Ammo ular Rim sivilizatsiyasini o'zlashtira olmadilar. Qadimgi tsivilizatsiyaning ichki parchalanishi va unga tashqaridan hujumlar natijasi nafaqat Rimning, balki butun qadimgi tsivilizatsiyaning o'limi edi. Rasm shu maqsadning ramzi bo'ldi: Kolizey xarobalari va Rimning marmar saroylari orasida qo'y va echkilarning kichik podalari yurishadi, ularning ortidan Rim huquqi, yunon falsafasi, sport musobaqalari, savodxonlik haqida hech qanday tasavvurga ega bo'lmagan cho'ponlar yurishadi. va hatto qadimgi xudolar haqida. Rim g'oliblari o'zlashtirgan yagona narsa bu ularning harbiy texnikasi bo'lib, bu ularga g'alaba qozonishga yordam berdi. G'arbiy Evropada antik davrni tushuna oladigan va qayta tiklay boshlagan odamlar paydo bo'lgunga qadar deyarli o'n asr va ellik avlod o'tdi. Evropa tsivilizatsiyasi va uchinchi dunyo o'rtasidagi ziddiyat ko'p jihatdan qadimgi boy tsivilizatsiya va uni o'rab turgan ko'chmanchilar, ovchilar va ibtidoiy er egalarining qashshoq qabilalari to'qnashuviga o'xshaydi. Ammo antik davrdan farqli o'laroq, bizning tsivilizatsiya muammoning keskinligi va xavfliligini tushunadi va uni globallashuv modelini tanlash orqali hal qilishga harakat qiladi. Va shunga qaramay, bashorat qilish kerak - agar globallashuv halokatli variantga ega bo'lsa nima bo'ladi? Birinchidan, uchinchi dunyo, albatta, o'zining muqobil sivilizatsiyasini yaratishga harakat qiladi. Allaqachon byurokratik xalqaro sotsializmning sovet tizimi va milliy sotsializmning fashistik tizimi sivilizatsiyaga qarshi xususiyatga ega edi. Davlat-byurokratik sotsializmlarning o'limi - ham xalqaro, ham milliy - boshqa ijtimoiy tuzilmalar uchun joy ochdi. Masalan, vahhobiy-islomiy. Ular hozirgi Yevropa tsivilizatsiyasining asoslarini inkor etadilar: ular ko'pxotinlikka yo'l qo'yadilar, farovonlikni oshirish kursidan uzoqlashadilar va kam iste'mol standartlarini standart sifatida qabul qiladilar. Bu tushunarli: muqobil sivilizatsiya bizning tsivilizatsiyamiz bo'ysungan qarama-qarshiliklarni hal qilish uchun butunlay boshqacha tarzda yashashi kerak bo'ladi. Ikkinchidan, muqobil tsivilizatsiya, albatta, bizning tsivilizatsiyamizning harbiy texnikasini o'zlashtirishga harakat qiladi. Ammo agar Rimning dushmanlari qo'lidagi quroli faqat Rimning o'limini anglatgan bo'lsa, unda bizning sivilizatsiyaga qarshi qurolimiz butun sayyoraning o'limini mumkin va haqiqiy qiladi. Bunday istiqboldan kelib chiqqan holda, nafaqat o'zini, balki butun Yerni qutqarish uchun mas'ul bo'lgan Yevropa sivilizatsiyasi nima qilishi kerak? Birinchidan, u ichki jihatdan birlashishi kerak. Barcha yo'nalishlarda - ma'naviy, diniy, madaniy, iqtisodiy, davlat. Ikkinchidan, u, ehtimol, tsivilizatsiyalarga qarshi dunyodan ajratilgan bo'lishi kerak. Mojarolarning oldini olish uchun Berlin devori, toʻgʻrirogʻi, Buyuk Xitoy devori (qadimgi Xitoy tsivilizatsiyasi vahshiylar dunyosidan toʻsishga harakat qilgan) kabi biror narsani qurish kerak. Anti-tsivilizatsiya bilan almashish minimal bo'lishi kerak. Uchinchidan, Evropa tsivilizatsiyasining asosiy vazifasi zamonaviy qurol tizimlari va hatto ularni yaratadigan texnologiyalarni sivilizatsiyaga qarshi o'tkazishni to'xtatishdir. Barcha zamonaviy ilm-fanni o'tkazmaslik mumkin. To‘rtinchidan, antitsivilizatsiya olamidan undan ko‘ngli qolgan va Yevropa qonunlari bo‘yicha taraqqiyotga qaytishga intilayotgan davlatlarni Yevropa sivilizatsiyasi olamiga qabul qilish tartibi va tartibi ishlab chiqilishi kerak. Bu, albatta, faqat eng asosiy fikrlar. Ammo biz ikki tsivilizatsiya to'qnashuvi variantlari haqida o'ylay olmaymiz. Rim va butun qadimgi tsivilizatsiya yo'lini va xatolarini takrorlashga, insoniyatning o'ndan bir qismini birlashtirgan hozirgi Evropa sivilizatsiyasining huquqi yo'q.

XULOSA
Bugungi kunda kuch tuzilmalari oldida turgan asosiy vazifa globallashuvning butun dunyo xalqlari uchun ijobiy omilga aylanishini ta'minlashdan iborat. Buning sababi shundaki, globallashuv katta imkoniyatlarni taqdim etsa-da, uning foydalari hozir juda notekis taqsimlanadi va uning xarajatlari notekis taqsimlanadi. Rivojlanayotgan va o‘tish davridagi iqtisodiga ega mamlakatlar ushbu asosiy muammo bo‘yicha chora ko‘rishda alohida qiyinchiliklarga duch kelayotganini tan olamiz. Shuning uchun globallashuv insoniyatning barcha xilma-xilligi bilan umumiy mansubligimiz asosida umumiy kelajakni shakllantirishga qaratilgan keng va qat'iyatli sa'y-harakatlar orqaligina to'liq qamrab oluvchi va adolatli bo'lishi mumkin. Ushbu sa'y-harakatlar global darajadagi siyosat va chora-tadbirlarni o'z ichiga olishi kerak, ular rivojlanayotgan va o'tish davridagi xo’jaligi bo'lgan mamlakatlarning ehtiyojlarini qondiradi va ularning samarali ishtirokida ishlab chiqiladi va amalga oshiriladi. Tahlil natijalari asosida globallashuvning quyidagi ijobiy va salbiy tomonlarini ajratib ko‘rsatish mumkin: Globallashuvning ijobiy tomonlari: texnologik o‘sishning jadalligi; iste'mol qilinadigan mahsulotlar miqdori va sifatini oshirish; yangi ish o'rinlarining paydo bo'lishi; ma'lumotlardan erkin foydalanish; turmush darajasini yaxshilash va oshirish; turli madaniyatlar o'rtasidagi tushunishni yaxshilash. Globallashuvning salbiy tomonlari: ko'plab mamlakatlar xo’jaligi rivojlanishining beqarorligi; mamlakatlar o'rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishdagi farqni kengaytirish; jamiyatning tabaqalanishi; TMKlarning ta'sirining kuchayishi; migratsiya darajasining oshishi; global muammolarning kuchayishi; ommaviy madaniyatni joriy etish, mamlakatlarning o'ziga xosligini yo'qotish. Umuman olganda, rivojlanayotgan davlatlararo tuzilmalar tizimi xo’jaligning jadal globallashuvi talab qiladigan ehtiyojlardan orqada qolmoqda. Bu uning ijobiy natijalaridan samarali foydalanish va salbiy ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlariga qarshi turish imkonini bermayapti. Gap, eng avvalo, qashshoqlikka qarshi kurashning samarali mexanizmlarini yaratish, dunyoning alohida mamlakatlari va mintaqalari aholisining turmush darajasidagi tafovutni kamaytirish, demografik jarayonlarni optimallashtirish va atrof-muhitni muhofaza qilish, kambag'allikka qarshi kurashning oldini olish zarurligi haqida bormoqda. ekologik va texnogen ofatlar va ularning oqibatlarini bartaraf etish. Xulosa o‘rnida yana bir bor ta’kidlamoqchimanki, rasmiy yoki norasmiy xalqaro institutlarni yaratishga asoslangan global hamkorlik globallashuv jarayonidan kelib chiqqan muammolarni hal etishning muhim mexanizmi hisoblanadi. Uning yordami bilan globallashgan dunyoda barqarorlikka erishish, hamma joyda iqtisodiy o'sishga erishish, sobiq sotsialistik mamlakatlarda bozorga o'tish, eng qashshoq davlatlarning rivojlanishini tezlashtirish va globallashuv muammolarini hal qilish mumkin. iqtisodiy xarakterga ega.