Ina iye bolma

1. Gastrey nazariyasi. Bul nazariyaǵa tiykarlanip kóp kletkalilardiń qádimgi ajdadi shar tárizli koloniyali haywanlar bolǵan.Bul nazariyaniń tiykarshisi E.Gekkel (1874) esaplanadi. Kóp kletkalilar embrional rawajlaniwinda gastrula dáwrinde ishki ekinshi embrion varaǵiniń blastula diywaliniń blastula bosliǵina batip kiriwi-invaginatsiya nátiyjesinde payda boliwi bul pikirdi da;lilleydi. Gekkel pikirinshe kóp kletkalilardiń dáslepki ajdadi filogenez protsesinde shar tárizli koloniyadan oniń bir bólegin ekinshi bólegi ishine batip kiriwi nátiyjesinde payda bolǵan.Gastrula bosliǵI birlemshi ishek bosliǵina aylanǵan,ol awiz tesigi menen sirtqa ashilǵan.Gekkel ‘gastrey’ dep ataǵan bul gipotittik organism suwda kirpikler járdeminde juzip jurgen,jinisli kóbeygen
2. Fagotsitella nazariyasi. Bul nazariyani 1886-jil I.I.Mechnikov dálillep berdi.Tómen dúzilgen kóp kletkalilardiń gastrula stadiyasi invaginatsiya joli menen emes,bálkim ayirim turlerdiń blastula bosliǵI (blastotsel) ge koshiwi –immigratsiya nátiyjesinde payda bolǵan. Keyinshelik ishki kletkalar tiǵiz jaylasiwi menen birlemshi ishek bosliǵi- gastrotsel,onnan hám keyinrek birlemshi awiz-blastopor payda bolǵan.
Meshnikovta Gekkel siyaqli kóp kletkali haywanlardiń koloniyali bir kletkalilardan kelip shiqqanliǵI tán aladi. Biraq oniń kórsetiwinshe ishki qabat polyuslariniń birinde kletkalardiń batip kiriwi menen emes, bálki kletkalardiń ishki bosliqqa kóship ótiwi sebepli payda boladi. Kletkalardiń ishki bosliqqa otiwi aziqti sińiriwge iykemlesiwi menen baylanisli. Soniń ushinda Mechnikov bunday kletkalardi fagotsitoblastlar ‘ óziniń nazariyasin “fagotsitella”dep ataydi. Eń apiwayi dúzilgen kóp kletkalilar esaplanǵan plastinka tárizlilerdiń dúzilisi, kópshilik gewekdenelilerdiń embrion rawajlaniwi bul nazariyaniń tuwri ekenligin dálilleydi.
3. A.Zaxvatkin nazariyasi. Zaxvatkin pikirinshe E.Gekkeldiń “Gastreya” hám Mechnikovtiń “Fagotsitella” nazariyalari kóp kletkalilardiń kelip shiǵiwin aniq dálillemeydi, sebebi blastula hám gastrula er jetken organizmler dúzilisin belgilemeydi,bálkim turlerdiń tabiyatta tarqaliwina imkan beriwshi erkin tirishilik etiwshi lichinkalar esaplanadi. Kóp kletkalilardi qádimgi ajdadlari koloniya bolip jasawdan gewk deneliler hám gidroid polipler siyaqli otiriqshi tirishilik etetuǵin haywanlar bolǵan. Biraq bul piker haqiyqatdan uzaq dep aytiw mumkin. Sebebi as sińiriw sistemasi rawajlanbaǵan hám ápiwayi otiriqshi haywanlardan quramali dúziliske iye bolǵan haywanlar kelip shiǵiwina iseniw qiyin.