www.kitabxana.net
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri
Uşaqlar toz-duman içində, atlarını çapıb, doğrudan da, kəndə doğru uzaqlaşdılar.Yenə də
İsmayılın gözləri dolmuşdu.
- Bu
at çapa bilmir, müəllim!- dedi.
- Düzdü, İsmayıl, - dedim, - burax o atı, yaxşı qaça bilmir o...
Öz atımın quyruğundan bir budaq qırdım. İsmayılın atını dəyişdirdim. İsmayıl minən kimi
bu atın da ayağı sürüşdü.Qaça bilməyən
at deyildi - o, bunu anladı.
- Mən qaça bilmirəm, müəllim!- dedi, - bu ayağım yeriyir, bu ayağım yerimir.
Atlardan endik. Doğrudan da, yaxşı yeriyə bilmirdilər. İsmayıl kəndə tərəf dördnala çapan
atlıların dalınca ağladı. Dolu kimi yaş tökdü gözlərindən...
Türkcədən çevirən: Zakir Sadatlı
www.kitabxana.net
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri
Ag bulud
Günortaya yaxın dümağ bir səs ilıq
bir yeltək əsər, bir rəhmət
buludu kimi keçərdi məhəllə-
dən. O gələndə küçələrdə bəmbəyaz bir səs əks-səda verərdi, uşaqları çığır-bağırla öz arxasınca
çəkən bir səs:
- Özü gedir!
- Özü gedir!
Uşaqlar bu səsə bağlıymış kimi uzun bir qaçışa hazırlaşardı. Bir yaylaq mehi yalayardı
üzlərini. O bəyaz səs həmişə eyni yerdən keçərdi. Onun keçəcəyi yolun hər iki tərəfində düzülən
uşaqlardan kimisi ayaqqabılarının bağlarını sıxar, kimi də təlaşla balaca oyun kürələrini cibinə
doldurardı. Oyunda yaxalanan, cəza alan uşaqlar bağışlanardı. Bütün oyunlar yağışdan sonraya
keçirilərdi. O gələndə uşaqlar bir bəyaz yağışa tutulardı, günəş “şirniyyat bürcü”nə girərdi. Ha-
vaya atılan çəlik-çomaqlardan ürkən quşlar ağaclardan uçardı. Bəyaz buludun
gəldiyini bir-birinə
müjdələyən uşaqların nəşəli səsləri yüksələrdi tozlu yollarda.
- Hacı Baba gəlir!
- Hacı Baba gəlir!
Hacı Baba hər həftə dolu kimi yağıb keçərdi. İri, bəyaz qanadlı bir quş kimi uçaraq gələr,
uşaqlar da ona doğru çığır-bağırla qaçardı. Hacı Baba və uşaqlar bir-birinə yaxınlaşdıqca səslər
də çoxalardı.
- Hacı Baba gəlir!
- Özü gedir!
Hacı Baba məhəlləyə girincə velosipedinin sükanını buraxar, iki əlini yana açardı. Küləyin
dalğalandırdığı ağ önlüyünün ətəkləri havalanar, ağ bir göyərçin kimi qanadlanardı. Üzündən əs-
kik olmayan o təbəssümlə uşaqlara şəkər yağdırar, qışqıra-qışqıra yoluna davam edərdi.
- Özü gedir!
- Özü gedir!
Uşaqlar “özü gedən” o ağ və bərəkətli səsin arxasına düşdüyü zaman, məhəllədə bir qəhqə-
hə tufanı və səs-küylü bir qaçış başlardı. Uşaqlar dillərində şən bir təkərləməylə bir çay olub
axardılar velosipedin arxasınca. Hacı Baba özü də şən bir təkərləməydi onların dilində. Qaçarkən
elə hey bir ağızdan qışqırardılar.
- Hacı Baba, bəri bax! Qulağına dəri tax!
- Hacı Baba, bəri bax! Qulağına dəri tax!
Bütün varını şəkərə çevirib uşaqlara paylayan, ağlara bürünmüş bir könüllü dəli idi Hacı
Baba. Bir yaylaqdan enib keçdiyi tarlalara bərəkət bağışlayan ağ köpüklü bir çay idi. Pambıq
kimi idi saqqalı. Başındakı şapka, ayaqlarındakı ayaqqabılar, paltarının üstündən geydiyi uzun
önlüyü, velosipedi, velosipedinin sükanına bağladığı lentlər, ön təkərin iki yanındakı fırfıralar,
uşaqlara yağdırdığı
şirniyyatlar, səsləndirdiyi dini musiqilər… hamısı bəyazdı.
O, uşaqların üfüqündə bəyaz bir buluddu. Keçdiyi küçələrə şirniyyat olub yağar. O bəyaz
buludun yağdırdığı şirniyyatları əldə etmək üçün uşaqlar dəlicəsinə qaçardılar. Hacı Baba hər də-
fə əlini cibinə salanda, təkərləmə söyləyən uşaqların səsi kəsilərdi bir an. Bütün gözlər onun əli-
nə dikilər, bir yağmur gözləyərdilər. Hacı Baba şirniyyatları havaya atanda qışqırıqlar yenidən
yüksələrdi. Uşaqlar məscid həyətində yem atılmış göyərçinlər kimi şirniyyatın düşdüyü yerə yı-
ğışardılar.
Yemləri yığan göyərçinlər, "Hacı Baba, bəri bax! Qulağına dəri tax!"- deyə qışqıraraq ye-
nidən velosipedin arxasınca düşərdilər. Uşaqların bu qışqırıqlarını eşitmirmiş kimi arxasına heç
baxmazdı "özü gedən." Hər gün başqa bir məhəlləyə yağan o bərəkətli, bəyaz bulud, hər gəlişin-
də arxasınca şirniyytlar və xoşbəxt uşaqlar səpələyərdi…
Uşaqlar yorulanda onun da səsi uzaqlaşar, qollarını bir quş qanadları kimi çırparaq uçar,
süzər və xəyal kimi gözdən itərdi.
www.kitabxana.net
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri
Hacı Babanın kimsəsi yoxdu. Köhnə bir kərpic evdə təkbaşına yaşayardı. Şirniyyat yağdır-
dığı məhəllələrdən köhnə maqnitofon, radio, saat, qaz sobası… nə tapsa satın alar, onları təmir
edərək qəsəbə bazarında satardı… Qazandığı bütün pulları şirniyyata verər, uşaqların xoşbəxtliyi
üçün xərcləyərdi.
Bəzən velosipedinin arxasında böyük bir limonad küpü ilə gələrdi. Bir limonad seli olub
axardı. Məktəblərin qapısında gözləyər, uşaqlara limonad paylayardı. Tənəffüs zəngi çalınanda
uşaqların hücumuna uğrayardı. Əlindəki uzun çömçəsiylə stəkanları doldurub uşaqlara verərdi.
Şagirdlər onun ətrafına yığışar, hərəsi bir tərəfindən çəkər, üst-başını dartışıdırar, qollarından,
çiyinlərindən asılardılar.
- Hacı Baba, mənə də!
- Hacı Baba, mən içmədim!
O, çömçəsini küpdən doldurub stəkanlara boşaldarkən qışqırardı:
- Özü dolur! Özü dolur!
Təmir etdiyi əşya radio olsa, “özü danışır!", qaz sobası olsa, "özü yanır!" deyə qışqıra-qış-
qıra satardı. Təmir etdiyi əşyaları bazarda yerə düzər, öz səsini bir kasetə yazar, maqnitofonun
düyməsini basar, oradan uzaqlaşardı. Təmir edilən maqnitofon, həm öz reklamını, həm də digər
əşyalarını reklam edərdi. Maqnitofon ətrafına toplaşan maraqlı alıcılara uzun-uzadı izah edərdi:
"Mən danışıram. Danışmağı bacarıram. Türkü də söylərəm, dini mahnı da. Hətta azan ve-
rirəm. Baxın, bu qaz sobası da özü yanır. Bu saat vaxtı özü söyləyir. Bu radio beş dil bilir…"
Reklam hissəsi bitəndə Hacı Babanın səsiylə bir dini mahnı başlardı.
Mən gedərəm yana-yana,
Eşq boyadı məni qana.
Nə aqiləm,
nə divanə,
Gəl gör məni eşq neylədi.
Maqnitofon ətrafdakılara səslənərdi:
- Qarşımı kəsməyin, çəkilin, dağılın baxım!
Bəzən gözdən itirdi Bəyaz Bulud. Arxasınca "yenə ucdu bizim dəli", -deyirdilər. Həccdən
dönənlər and-amanla Kəbədə gördüklərini Hacı Babaya söyləyərdilər. Dəli idimi? Vəli idimi?
Kimsə bilməzdi, amma o, "ağlın sirdaşı dəlilikdir, ey insanlar"- deyərdi həmişə.
Həcc mövsümündə "ucdum getdim, ucdum gəldim, özüm getdim, özüm gəldim" - deyib
keçərdi məhəllədən. Uşaqların üstünə şirniyyat yerinə xurma yağdırardı.
Yanvar ayı idi. Qar üç gün dayanmadan yağmışdı. Qocalar o günə qədər elə bir qış görmə-
diklərini söyləyirdi. Külək heç kəsmir, gecələr yağan qarı sovururdu. Evlərin şimal tərəflərini qar
elə örtmüşdü ki, damlar belə görünmürdü. Bütün qəsəbə ağ bir örtüyə təslim olmuşdu. Günorta
azanından əvvəl bir ölü azanı yüksəldi minarələrdən.
Bəyaz bulud göyə çəkilmişdi,
uçmuşdu bu dünyadan, “özü uçmuşdu”.
Bəmbəyaz gələrdi məhəlləyə. İri, bəyaz bir quş kimi uçardı küçələrdə. O, bir şirniyyat yağ-
muruydu. Günortaya yaxın ilıq bir küləklə və bəyaz bir səslə gələrdi. Bəmbəyaz bir gündə, bir
fırtınayla uçub getdi və bir daha heç gəlmədi “özü gedən”. Nə o səs keçdi məhəllədən, nə də “şə-
kər bürcü”nə girdi günəş…
O gündən sonra oyunlarını heç təxirə salmadı uşaqlar…
Türkcədən çevirən: SƏHƏR