Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Pardaqlama üsulları 49
paralel, maili və ya perpendikulyar olaraq yerləşə bilər. Uyğun olaraq bu üsullar uzu- nuna, eninə və maili pardaqlama adlanırlar (şəkil 1). Mərkəzsiz pardaqlamada pəstah heç bir tərtibatda bərkidilmir, o, yalnız pardaq dai- rələri arasında dayaq- yönəldici xətkeş üzə- rində sərbəst oturdulur və emal zamanı yaranan qüvvənin təsirindən vəziyyətini təmin edir. Burada da eninə və uzununa pardaqlama, həmçinin daxili və xarici pardaqlama üsulları mövcuddur. Son zamanlar geniş tətbiq tapmış →dərin pardaqlamada proses adi pardaqla- madan fərqli olaraq böyük kəsmə dərinliyində və kiçik uzununa verişlə aparılır. Daha başqa bir üsul olan →yüksək sürətli pardaqlamada da eynilə vahid zamanda çıxarılan materialın həcmi əsas götürülür. Bütün pardaqlama əməliyyatlarında prosesin sonunda səth kəsmə dərinliyi verilmədən (t=0) emal edilir. Prosesin bu hissəsində səthin sığallanması baş verir. Sığallama mərhə- ləsində alət-dəzgah-pəstah sistemində pardaq- lama zamanı yaranmış elastiki deformasiya tədricən aradan qaldırılır. Nəticədə emal olunmuş səthin dəqiqliyi və təmizliyi artırılmış olur. Təxminən 20 saniyə sığallamadan sonra səthdə kələkötürlük öz son qiymətini almış olur.
(alm. das Schleifverfahren, ingl. Grinding methods) Pardaqlamada kəsmə qüvvələri kəsmə zona- sında
iştirak edən
ayrı-ayrı dənəciklər tərəfindən yonqarçıxarma zamanı yaranan reaksiya qüvvələr toplusudur. Pardaqlamada nazik yonqar qatı götürüldüyündən kəsmə qüvvəsi əslində kiçik olur (300÷400 N). Kəsmənin baş verməsi üçün zəruri olan yüksək sürət pardaqlama gücünü böyüdür. Pardaqlamada pəstah, dəzgah və alətə təsir edən reaksiya qüvvəsi (R) yaranır ki, onu da üç komponentə (Pz, Px, Pz) bölmək olur (şəkil 1). Pardaqlamada yaranan
ümumi kəsmə
qüvvəsinin əsas təşkiledicisi dairəyə toxunan istiqamətdə təsir edən Pz kəsmə qüvvəsidir. Şəkildə göstərilən Py radial qüvvəsi alətlə pəstah arasında yaranan təzyiqi xarakterizə edir. Bu
qüvvə ilə
həm materialın emalolunabimə qabiliyyətini qiymətləndirmək və həm də o hissəni alətdən itələdiyindən tərtibatların layihələndirilməsi üçün maraq- lıdır. Yonqarçıxarma mexanizminə görə, pardaq dairəsində kəsmə mənfi qabaq bucaqlı abraziv dənəciklə aparıldığından Py > Pz alınır. Normal pardaqlamada Py=(1,5-3)Pz olur. Px qüvvəsi dəzgahın veriş mexanizminə təsir edir. Ancaq onun
qiyməti kiçik
olduğundan hesabatlarda nəzərdən atılır. Kontakt qövsü
üzrə yerləşən abraziv dənəciklərə təsir edən kəsmə qüvvəsini (Pz) nəzəri hesablamaq olur: 1 2 2 3 2 . . 2 60 − − − − ⋅ + ⋅ ⋅
+ ⋅ = k k k k k hiss d hiss z B S dD d D l t V V V A P burada, k-kəsilən qatın qalınlığı (a) və şərti gərginlik (q) arasında asılılığı ifadə edən kəmiyyətdir.
Araşdırmalar nəticəsində məlum olmuşdur ki, pardaqlamada şərti gərginlik yonqarçıxarma mexanizminə görə çox böyük olur. Yonma, burğulama, frezləmə üçün q
500 kq/m 2 ol-
duğu halda, pardaqlamada 7000÷20000 kq/m 2 alınır. Pardaqlamada yaran
kəsmə qüvvəsinə abraziv materialın növü, dənəvərliyi kimi göstəriciləri də təsir edir. Dənəciyin bərkliyi və Pardaqlamada kəsmə qüvvələri 50
onların kəsmə zonasında yerləşən sayı son nəticədə yaranan qüvvələr üçün cavabdehdir. Dənəciklər bərk materialdan olduqda o uzun müddət öz kəsicilik qabiliyyəti saxlayır, daha çox iti tilə malik olurlar. Kəsmə qüvvəsini hesablamaq üçün ayrı-ayrı pardaqlama sxemləri üçün sınaqlarla əldə edilmiş emprik düsturlardan da istifadə eidlir.
(alm. die Schleifkraft, ingl. Grinding force) Pardaqlamada yeyilmə mexanizmi yüksək temperatur və təzyiq altında gedən proses olub, həm pəstahın, həm də →pardaqlama alətinin güclü təsirə məruz qalması ilə müşaiyət olunur. Nəticədə alətin yeyilməsi baş verir. Mikros- kopik sahədə həm abraziv dənəcikdə, həm də birləşdiricidə yeyilmə yaranır. Mikroölçüdə baş verən yeyilmə prosesləri toplum şəklində alətdə makroyeyilmənin yaranmasına gətirib çıxarır. Aşağıdakı şəkildə Şəkil 1. Pardaqlamada yeyilmə mexanizminə təsir edən amillər pardaq dairəsində yarana biləcək yeyilmə növləri göstərilmişdir. Pardaq alətinin xarakteristikası və emal parametrləri bir başa mikroyeyilmənin ölçüsü- nə və formasına təsir edir. Dənəciyin yeyilməsi kristal təbəqədə baş- layır. Kəsmə zamanı yaranan yüksək tempe- ratur və təzyiq altında oksidləşmə və diffuziya prosesləri nəticəsində səthin yeyilmə da- vamlığını zəiflədir. Təzyiq nəticəsində yum- şalmış təpəqə sonrakı mexaniki yükləmələrdə ovularaq dağılır. Bu proses nəticəsində də- nəciyin səthində yaranan mikroqopmalar dənəcikdə böyük kristal qruplarının qopmasına gətirib çıxarır. Çox vaxt dənəciyin yeyilməsi birləşdiricinin yeyilməsi üçün əsas səbəb sayılır, çünki termomexaniki yükləmə nəti- cəsində səthi dağılmış dənəciklər kontakt səthində sürtünmə səthlərinin sayını artırır və bununla artan kəsmə qüvvəsi lokal olaraq birləşdiricinin həddən artıq yüklənməsinə gəti- rib çıxarır. Bu birləşdiricinin dağılması və bütöv dənəciyin və ya dənəcik qrupunun alətin səthindən qopub uzaqlaşmasına səbəb olur. Yeyilmə nəticəsində pardaq dairəsinin forma və ölçü parametrlərinin verilmiş həddən meyillənir. Qismən dağılmış də- nəciklər alətin kəsicilik qabiliy- yətini aşağı sala bilər.
(alm. das Verschleißmechaniymen beim Schleifen, ingl. Wear mechanisms in grinding) Paslanmayan polad atmosfer şəraitində paslanmaya və aq- ressiv şəraitdə korroziyaya qarşı davamlı olan mürəkkəb legir tərkibinə malik → polad nö- vüdür. Əsas legirləyici element kimi daxil edilən Cr 12÷20% təşkil edir. Bundan əlavə ona, poladın tər- kibindəki dəmirə uyğun olaraq C, Si, Mn, S, P, həmçinin poladın fiziki- mexaniki xassə-
Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|