Hər bir yerfili üçün yazılmış kitab
Yüklə 5,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yerfi müstəqillik dövrünün başlandığı illərdə. 90-cı illər hadisələrinin təsiri
- Yanvar şəhidləri.
Şəkil 11. Yerfi xalçaları. Onlardan bir-neçəsi Bakıda Xalça Muzeyinin eksponatları sırasında nümayiş etdirilir. 89 “Ya həsrətən ələl ibadi ma yətihim min rəsulun illa kanu bihi yəstəhziun”. Mənası belədir: “VAY BU BƏNDƏLƏRİN HA LINA! ONLARA ELƏ BİR PEYĞƏMBƏR GƏLMƏZ Kİ, ONA İSTEHZA ETMƏSİNLƏR!” Peyğəmbərə inam gətirməyən insan Allah yanında dərəcəsi digərlərindən bir az üstün olan insana nə inam göstərə bilər? Talışlılardan Nəsirov Mədət geologiya-minerologiya elmləri namizədidir. Vaqif Əliyev isə Xaçmaz mərkəzi xəstəxanasının həkimidir. Talış kəndinin təbiəti də gözəldir. Yayda istirahət üçün mü nasibdir. Kəndin içərisində üç bulaq var. Sakinlərin çoxu həmin bulaqlardan həyətlərinə su çəkmişlər. Kəndin əhalisi əsasən əkinçilik və maldarlıqla məşğul olmuşdur. Güney qaz malarında il boyu ot tədarükü görmədən heyvan saxlamaq mümkündür. Bir neçə yüz il əvvəl kəndin qarşısındakı dağ meşəlik olmuşdur. Talışlıların Qənşər adlandırdıqları bu yerdə meşəlik ləğv edildikdən sonra əkin əkilmişdir. Uzun illər yağışların yuması nəticəsində Qənşər dağı əkin üçün də yararsız olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi illərində Atayev Xanbaba kolxoz sədri işləmişdir. Onunla bağlı bir lətifə bu gün də söylənilir. Xanbaba rayon mərkəzinə (Qonaqkəndə) gələndə rayon rəhbərinin qapısını ehtiyatla deyil, sürətlə itələyərək, hətta ayağı ilə açarmış. Rayon rəhbərliyinə yaxın olan adamlardan biri deyərmiş: – Ay yoldaş katib, deyirlər Xanbaba sənin qapını təpiklə açır. Bu hörmətsizlikdir, yaxşı deyil, niyə ona belə imkan ve rirsiz? Katib Aşurov deyir: – Ədə, Xanbaba hər dəfə gələndə cəbhə fondu üçün əli dolu gəlir, beş min pul gətirir. Sən də beş min gətir, sonra istəyirsən gəl dalınla aç. Yerfi müstəqillik dövrünün başlandığı illərdə. 90-cı illər hadisələrinin təsiri 1980-ci illərin sonlarında SSRİ adlı ölkədə vəziyyət pisləş- məyə başlamışdı. Bu, Azərbaycanda daha kəskin şəkil almış dı. Erməni-azərbaycanlı münasibətləri düşmənçiliyə çevril 90 mişdi. Əslində quruluş dəyişirdi. Millətlərarası mübarizə üzdə olan hadisə idi. Sosializm yerini kapitalizmə verirdi. 1918–1920-ci illərdə quruluş dəyişərkən baş vermiş hadisələr təkrarlanırdı. Bütün bunları ucqar dağ kəndi Yerfiyə də təsirsiz ötüşmürdü. Yaranan hərc-mərclik kənd əhalisinin müəyyən qisminin kənddən gedişinə səbəb olurdu. Xanlıqla rarası çarpışmalar dövrü, rus hakimiyyətinin gəlişi vaxtı, So vet quruluşunun gəlişi, II Dünya müharibəsi, nəhayət, kapita lizmin gəlişi əhalinin yerdəyişməsi ilə nəticələndi. Belə vaxt larda Yerfidən gedişlər artırdı. 90-cı illər hadisələri də növbəti zərbə idi. Yanvar şəhidləri. 1990-cı ilin Qanlı yanvar faciəsi ərəfəsində yerfililər xain qonşularımızın nanəcibliyi ilə baş vermiş hadisədə Ermənistana zəlzələdən zərər çəkənlərə köməyə gedən təyyarəmizin vurulması ilə həlak olanlar arasında öz həmkəndlilərinin olması xəbərini eşitdilər. Mühəndis Veysəlqara Bağırov təyyarədə yananların biri idi. Bu hadisədən çox keçməmiş Qanlı yanvar baş verdi. Yerfililərin iki nümayəndəsi Qəniyev Mirzə və Həsənov Müzəffər azadlığımız uğrunda şəhid olanlar cərgəsində Bakı da – Şəhidlər xiyabanında uyudular. Təkcə öz həmkəndlilərinin deyil, bütün Azərbaycan şəhidlərinin yası yerfililərin də yası oldu. Hamı şəhidlərimizə yas saxladı. 40 gün heç kimin üzü gülmədi. Şəhidləri yasın dan 2-3 gün sonra yerfililərin bir qismi məktəbin həyətində unudulmasın deyə şəkil çəkdirdi. Şəkil çəkdirməyə yas saxla yanların hamısı gəlməmişdi. Gələnlərin bir neçəsi təzəcə üzü nü qırxdırmışdı. İndi o adamlardan bəziləri həyatda yoxdur. Bir xatirə olsun deyə bu şəkli də sizə təqdim edirik. Yerfililərin üç şəhidi haqqında Rövşən Yerfi “Ulduz” jurna lında (1993, № 1-2) “Bir kəndin üç şəhidi” yazısı ilə həmkəndlilərinin kədərini oxucularla bölüşdü: I şəhid ...Dekabrın 17-də Veysəlqara evinə tabut kimi qayıtdı. Hür zad ana cavan oğul itkisinə tab gətirməyib altı gündən sonra keçindi. Daha altı gün sonra da Şıxəli dayı həyatla vidalaşdı. 2 mart 1990-cı il. Şəhidlərin qırx günü 92 İki həftənin içində bir biriylə bağlı üç yas: oğul, ana, ata faciəsi. Bu idimi yetmiş ildə zorla beyinlərə yeridilmiş xalqlar dostluğunun acıdan acı bəhrəsi! II şəhid ...Maşından çıxa bilməyən Mirzə saatlarla qan itirdikdən sonra Semaşko adına xəstəxanaya aparılmışdı. Həkimlər qo lundakı və qıçındakı güllələri çıxarmışdılar. Kürəyi tərəfdən onurğa sümüyünü dələn gülləni isə çıxarmaqda aciz qaldılar. 5.45 kalibrli güllə isə öz işini çoxdan görmüşdü. Bir cavanın ömür yoluna nöqtə qoyulmuşdu... Otuz iki yaşı vardı. Təzəcə evlənmişdi. Həyatda bir gün görmədən dünya işığına gözlərini yumub üç aylıq körpə qızı nı atasız qoydu... III şəhid O gecə Müzəffər Salyan kazarmasının ətrafında yığılmış adamların arasında idi. Gecə yoldaşlarından birinin üşüdü yünü görüb pencəyini çıxarıb ona vermişdi. Təsadüfən pas portu da cibində imiş...Həmin adam həlak olanda tanınmaz hala düşmüş, Müzəffər adı ilə dəfn edilmişdi. Müzəffərgilin evinə yas çökmüşdü. Lakin üç gün sonra xəbər çıxmışdı ki, Müzəffər ölməyib, ağır vəziyyətdə xəstəxanadadır. Yası şadlıq, sevinc əvəz eləmişdi. Amma bu sevinc uzun sürməmişdi. Quduzlaşmış sovet əsgərləri iri, rezin dəyənəklərlə əsl Müzəffəri döyüb elə kökə salmışdı ki, daha sağalası deyildi. Yanvarın 29-da, o, gözlərini əbədi yummuşdu. Bir ailənin bir həftədə yasını se vinc, sonrasa yenidən sevincini yas əvəz eləmişdi... Qulu Kəngərlinin “Qara yanvar şəhidləri”, Rafiq Səmən- dərin “Şəhidlər” kitablarında da yanvar şəhidlərimiz haqqın da yazılar verilmişdir. Qarabağ Şəhidləri. Qarabağ uğrunda döyüşlər başlananda Yerfidən də könüllülər cəbhəyə yollandı. Döyüşlərdə pulem yotla vuruşan Qara Habil fərqlənir, təriflənirdi. Digərləri də ürəklə, düşmənə nifrətlə döyüşürdü. Bu döyüşlərdə Əlipənahov Kamil, Məhərrəmov Eldar, Nuriyev Qılman, Ha cıyev Elxan igidcəsinə həlak oldular. Şəhidlər unudulmur. Yüklə 5,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|