Güney azərbaycan nəSRİ Başlanğıcdan bu günə qədər Antologiya
Yüklə 2,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
31 İbrahimbəyin səyahətnaməsi ümidgahım olan evinizdə qaldıq. Çox təəssüf ki, sizi görmək şərəfi bizə qismət olmadı. Ancaq üç gün sizin ev adamlarına zəhmət verib, dördüncü gün Batum yolu ilə Xorasana tərəf hərəkət etdik. Sağ-salamat məqsədə çatsaq, sizin əvəzinizdən də ziyarət edəcəyik. İşdir, ölüm-itim olsa, onda gərək boy- numda olan dostluq borcunu halal edəsiniz. Sizin kitabların arasında bir cild “Kitabi-Əhməd” görüb, götürdüm, yolda onu oxumaqla vaxtımı keçirmək istədim. Hərçənd ki, onun müəl- lifi bir sıra mühüm mətləblərə toxunub, həm də alim və kamil adama oxşayır, amma İranın vəziyyəti barəsində eyham və işarə ilə bir para şeylər yazıbdır. Görünür, ya İrandan xəbər- sizdir, ya da yanılıbdır. Əgər belə deyilsə, onda bizlərdən de- yil. Mənim haqqımda sizin xeyir-duanızı arzulayıram. Yusif əminin də sizə salam-duası var. İmza: İbrahim”. Məlum oldu ki, məktubu yazan mənim dostum İbrahim bəy imiş. Çox heyifsiləndim ki, onun gəldiyi vaxt mən İstan- bulda olmamışam. Onu görsəydim, bütün İranı səyahət etmək fi krini başından çıxarar, nəsihət edib tapşırardım ki, yalnız Məşhədi ziyarət etməklə kifayətlənsin, Batum və Aşqabad yolu ilə getsin və ziyarətdən sonra həmin yolla da qayıtsın. Çünki bilirdim, İranın daxilinə səfər etsə, vətənin pərişan vəziyyətini görüb qüssə-kədərdən xəstələnəcəkdir. Bundan əlavə, qorxurdum ki, o xoşagəlməyən vəziyyəti görəndən son- ra bir para başçılar haqqında artıq-əksik danışsın və başına bir bə la gəlsin. Mən onun əhvali-ruhiyyəsinə yaxşı bələdəm. Axı, o özü mənə qəribə bir hadisə nəql etmişdi. Deyirdi ki: “Bir gün Misirdə şəhər parkında üç-dörd nəfər iranlıya rast gəldim. Gəzməyə çıxmışdılar. Onların arasında altmış yaş- lı bir kişi də vüqarla addımlayırdı. Saqqalına qoyduğu bas- manın rəngi getmiş, paltarı cırım-cındır, ayaqqabıları köhnə qartmaqlı, çatdaq dabanı, yırtıq, rəngbərəng corabı ayaqqabı- sından bayıra çıxmışdı. Hər neçə addımdan bir də ayaqqabı- sının bir tayı özündən təxminən üç addım qabağa tullanırdı. 32 Zeynalabdin Marağayi Başında köhnəlikdən qara rəngi yaşıla çalan mahud papağı var idi. Gördüm, bir şir-xurşid nişanını da papağına vurub, hələ üstəlik yüz yerdən cırılmış olan geyməsinin yaxasından da üçüncü dərəcəli şir-xurşid nişanı ilə üç-dörd gümüş medal asıbdır. Məlum oldu ki, bunlar səyahət üçün Misirə gəlmiş İran hacılarındandırlar. Yaxınlaşıb salam verdim və dedim: “Allah ziyarətinizi qəbul eləsin, deyəsən allahın evinin ziyarətindən gəlirsiniz.” Dedi:
“Bəli, allah sizə də qismət eləsin.” – Sonra soruşdu: “Siz fars dilini harada öyrənmisiniz?” Dedim: “Mən də iranlıyam.” Dedi: “Harasındansınız?” Dedim: “Azərbaycandanam.” Soruşdum: “Bəs siz haralısınız?” Dedi: “Xəmsə əhliyəm.” Adını soruşdum. Dedi: “Adım Hacı Yavərdir.” Dedim: “Siz təzə Hacı olubsunuz, “yavərlik” də ki, rütbədir, bəs əsl adınız nədir?” Dedi:
“Rüstəm Yavər.” Dedim:
“Çox pakizə, böyük adınız vardır. Mənim sizdən bircə təvəqqəm var.” Dedi: “Buyur görək.” 33 İbrahimbəyin səyahətnaməsi Dedim:
“Bura Misirdir, hər millətdən burada vardır, hər addım- başı neçə nəfər əsgər, sərhəng və yavər görmək olar. Baxın görün nə gözəl, müntəzəm və qaydası ilə tər-təmiz geyinib- lər. Siz də gərək heç olmasa papağınızın üstünə taxdığınız şir-xurşid əlamətinin hörmətini saxlamaq, dövlət və millətin heysiyyətini qorumaq xatirinə hərbi dərəcənizin şəninə uyğun bir paltar geyəsiniz ki, biz də onu görəndə fəxr edək. Sizin pərişan görkəminizdən adam xəcalət çəkir.” Dedi: “Biz ziyarətçiyik, paltarımız vilayətimizdə qalıbdır.” Dedim: “İndi ki, paltarını orada qoyub gəlmisən, onda gərək pa- pağına vurduğun əlaməti, döşündə gətirdiyin nişan və medal- ları da orada qoyaydın, özünlə gəzdirməyəydin. Gətir mi sən də, eybi yoxdur, aç qoy cibinə, vilayətinə çatandan sonra yenə də işlədərsən.” Dedi: “Füzulun biri! Sənə nə, məgər bu vilayətin hakimisən?” “Yox, nə füzulam, nə də vilayət hakimiyəm; milli təəssüb məni vadar edir ki, sizə bu yaramaz əməlin qəbahətini başa salım.” Birdən gördüm Hacı Yavərin halı dəyişdi. Dedi: “Köpək oğlu, qələt eləyirsən məni başa salmaq istəyirsən. İranda olsaydın ... verərdim ... ağac...” Bu söyüşləri eşitdikdə başım gicəldi. Heç nədən çəkin- mədən iki-üç karlı şillə qulağının dibinə yamadım, yaxasın- dan tutub silkələdim. Papağı başından düşdü. Bu vaxt bir neçə nəfər gəlib bizi araladı. Yoldaşlarından biri irəli gəlib dedi: “Həmyerli, bilirsən kimə əl qaldırırsan? Bu Hacı Yavər- dir ha! Vilayətdə onun yeddi para şeşdank kəndi var. Hələ bağ-bağatı, dəyirmanlarını demirəm, bir alay sərbazı var ... və sairə və sairə...” 34 Zeynalabdin Marağayi Xülasə, hirsimdən əsirdim. Şeytana lənət oxuyub evə get- dim”. İndi təsəvvür etmək çətin deyil ki, İranda belə bir ada- mın başına öz dili ucundan nə kimi oyunlar gələ bilərdi. Bu mülahizələrə görə mən onun İranı səyahət etməsini məsləhət görməzdim. Həqiqəti gizlədə bilmərəm, İbrahim bəy sarıdan nigaran qalmışdım. Nəhayət, səkkiz aydan sonra günlərin bi- rində evin nökəri xəbər gətirdi ki, İrana gedən o iki qonaq qa- yıdıb gəlmişdir. Qaça-qaça qapıya tərəf getdim. İbrahim bəy və Yusif əmi ilə görüşüb öpüşdükdən və xoş-beş elədikdən sonra otağa gəldik. Dedim: “Qardaşım, sizdən çox nigaran idim. Qaldığınız yerin ün- vanını bilsəydim, teleqram vasitəsilə əhvalınızı soruşardım. Allaha şükür, sağ-salamat qayıdıbsınız. Ümid edirəm yollarda və gəmidə əziyyətə düşməmisiniz?” Dedi:
“Xeyr, Trabzon yaxınlığında bir az külək qalxıb dənizi tə- latümə gətirdi, ancaq tez qurtardı.” “Hansı gəmi ilə gəldiniz,” – deyə soruşdum. “Rus gəmisi ilə.” “Yaxşı, indi kefi n necədir?” “Sizin duanızın xeyir-bərəkətindən yaxşıdır.” “Bəs bu uzun səfəri atnan, qatırnan necə başa vurdunuz?” “Bir təhər başa vurduq.” “Səfərə çıxmaqdan qabaq öz niyyətini nə üçün mənə bil- dirmədin?” “Vallah, əslinə baxsan, əvvəl heç belə bir səfərin əzmində deyildim. Yola çıxmaqdan iki-üç gün əvvəl belə bir səyahət fi krinə düşdüm. Buna da səbəbkar şirazlı Ağa Əhməd oldu. Gərək ki, siz də Ağa Əhmədi tanıyasınız. Siz Misirə təşrif gə- tirən vaxt hərdənbir bizim evə gələrdi. “Bəli, bəli, yadımdadır,” – dedim. Yüklə 2,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|