Genealoji TƏHLİLİ (Azərbaycan tatlarının dilinin materialları əsasında)

120
Gülsüm Hüseynova. Tat dili leksik fondunun genealoji təhlili
Çinin -  belə 
Çiran -  yığmaq
Çiraqgürg -  canavar gözünə bənzəyən pis qoxulu gül
Çirəng -  səhəng
Çist -  nədir
Çistəki -  necə ki
Çiz -  şey
Çıçic -  çiçili
Çıx -  öskürək
Çıx soxtan -  öskürmək
Çır -  qurd
Çır şundan -  qurd düşmək 
Çobəgird -  dörd tərəf, hər yan 
Çolvəkən -  quyu qazan (neft)
Çomin -  hansı
Çor-bənövş -  göy-bənövşəyi (rəng)
Çorçərxi -  dördtəkərli
Çordəh -  on dörd
Çormərtəbə -  dördmərtəbə
Çormoha -  dördaylıq
Çorruza -  dördgünlük
Çorsad -  dörd yüz
Çorsəhəti -  dördsaatlıq
Çoşnə -  şəkil, nümunə, naxışi çeşni
Çoşta -  əkilmiş
Çoştan -  əkmək
Çoştəni -  əkilməli
Çoşta soxtan -  əkdirmək
Çour -  göy
Çour birən -  göyərmək,  cücərmək 
Çoypüli -çay pulu

---

121
Gülsüm Hüseynova. Tat dili leksik fondunun genealoji təhlili
Çulla -  ocaq qalanan yer;  ocaq yeri
Çulpa -  çolpa
Çuloğ -  çolaq
Çunun -  elə
Çü -  çubuq
Çüg -  gözə düşən çöp
D
Dabastan -  yapmaq
Dabboğxuna -  dəri zavodu;  dabbaqxana 
Davom -  davam
Davom biran -  davam etdirmək
Davom uvordan -  dözmək, davam gətirmək
Daqqa -  dəqiqə
Daq-daq -  damcı-damcı
Dadanmiş birən -  dadanmaq
Daldə -  kölgə
Dam -  körük
Damdamundan -  körükü basmaq
Dandun -  diş
Dandun zərən -  dişləmək
Danduna -  metalı cilalamaq üçün dişşəkilli alət (misg.)
Dandunkəşirəgor -  diş həkimi
Dandunun -  dişli
Danlamiş soxtan -  danlamaq
Danlanmış biran -  danlanmaq
Daranoy -  misgərlikdə istifadə olunan ling növü
Darıxmiş birən -  darıxmaq
Darıxmiş soxtan -  darıxdırmaq
Darunkərgi -  toyuğun içi üçün hazırlanmış qiymə
Daxorustan -  basdırmaq

---

122
Gülsüm Hüseynova. Tat dili leksik fondunun genealoji təhlili
Daxsundan -  islatmaq 
Daştagər -  saxlayan 
Daştən -  saxlamaq 
Daşundən -  soxmaq 
Dahar -  dağ,  qaya 
Dağar -  dağar 
Dağarı sta -  dağılmış 
Dağarıstan -  dağılmaq 
Dağarunda soxtan -  dağıtdırmaq 
Dağarundan -  dağıtmaq
Deqe -  daha
Deqesirən -  yapışmaq
Dezirən -  sancmaq
Deydi -  dünən
Deydini -  dünənki
Deyiş -  dəyiş
Deyiş biran -  dəyişmək
Deyiş soxtan -  dəyişdirmək
Deyu -  çoxdan
Degeştən -  uzanmaq
Divon -  divan,  dövlət orqanı; məhkəmə
Divonxuna -  divanxana, məhkəmə
Divonə -  divanə
Divorçü -  çətir (evin möhkəm olması üçün hər metrdən bir hörülən 
barı)
Diqqat soxtan -  diqqət etmək 
Diqqatın -  diqqətli 
Diqqət doran -  diqqət yetirmək 
Diqqətaz -  diqqətlə 
Diqqətin biran -  diqqətli olmaq 
Dizd -  oğru

---

123
Gülsüm Hüseynova. Tat dili leksik fondunun genealoji təhlili
Dizdi -  oğruluq 
Dizdi soxtan -  oğurluq etmək 
Diyə -  artıq 
Dil -  ürək
Dil vərhəm biran -  ürəyi bulanmaq 
Dil doran -  ürək vermək, könül vermək 
Dil xırd soxtan -  ürək sındırmaq 
Dili raftan -  ürəyi getmək 
Diltəngi -  ürək sıxıntısı, qanıqaralıq 
Dim -  quyruq 
Dimbeyin -  quyruqlu 
Dimbə -  quyruq (yağ)
Dimbəli -  quyruqlu 
Dino -  düyü suyu, həlim 
Dinc -  dinc Dinci -  
dinclik Dingilvozi -  
eyş-işrət Dir -  gec 
Diring -  boş, bomboş 
Diris -  düz, dəqiq 
Diris biran -  qaydada olmaq 
Diris soxtan -  qaydaya salmaq 
Dirist -  tamam 
Dirijd -  iri
Diroğundan -  basdırmaq 
Dirə -  görmüş Dirən 
-  görmək Dirənaz -  
görməklə Dişənbi -  
bazar ertəsi Dih -  
kənd
Digə -  daha

---

124
Gülsüm Hüseynova. Tat dili leksik fondunun genealoji təhlili
Dı -  iki
Dı sad -  iki yüz 
Dı to -  iki dənə 
Dı to-dı to -  iki-iki 
Dıborə -  dubarə, bir də 
Dıvoğ -  duvaq 
Dır-dır soxtan -  deyinmək 
Dır-dırçı -  deyingən 
Dıruva -  ikiüzlü 
Dıçor -  düçar 
Dıçor biran -  düçar olmaq 
Dıçor soxtan -  düçar etmək 
Dıconi -  hamilə, ikicanlı 
Dığ-dığ -  deyinmə
Dığ-dığ soxtan -  dığ-dığ etmək deyinmək 
Dod -  dad, haray 
Domustan -  ilişmək
Donəndə -  məlumatlı,  savadlı,  oxumuş, bilici.
Dor -  ağac
Doran -  vermək
Dorə-ustorə -  alış-veriş
Doruxtan -  asmaq
Doxil -  daxil
Doxil biran -  daxil olmaq
Doxil  soxtan -  daxil etmək
Doştan -  saxlamaq
Doşundan -  soxmaq, itələmək
Dohədoy -  qaçaqaç
Doğ soxtən -  dağlamaq,  əritmək
Doğrama -  misg.üsul
Doğuştən -  qaçmaq

---

125
Gülsüm Hüseynova. Tat dili leksik fondunun genealoji təhlili
Duzdəh -  on iki 
Dulma -  dolma 
Dumbor -  kürəkən 
Dur -  uzaq
Dur biran -  uzaq olmaq 
Dur saxtən -  uzaqlaşmaq 
Durbi -  durbin 
Durigu -  yalançı 
Durmarə -  çıxmış 
Durmarən -  çıxmaq 
Duroz -  uzun
Duroz biran -  uzanmaq Duroz 
soxtan -  uzatmaq Durozabuğoz -  
uzunboğaz (çəkmə) Durozavini -  
uzunburun
Durozadim -  uzunquyruqlu
Durozadimdiy -  uzundimdikli  (quş)
Durozaimir -  uzunömürlü
Durozamuy -  uzunsaçlı
Durozarış -  uzunsaqqal,  saqqallı
Durozatər -  uzunsov
Durozagofsaz -  çox danışan, boşboğaz
Durozagərdən -  boynuuzun
Durozi -  uzunluq
Durozmun -  əriş
Duruğçu/dürüçi -  yalançı
Duxta -  tikilmiş
Duxta soxtan -  tikdirmək
Duxtan -  tikmək
Duxtur -  həkim
Duxturi -  həkimlik

---