39
Film Fiction | Dekabr, №4
KLASS
Film: Sinif
Rejissor: İlmar Raaq
Ölkə: Estoniya
Janr: Drama
İl: 2007
İMDB balı: 8.1
Film Fiction balı: 8.0
Filmin rejissorunun
dediyinə görə bu
film 1999-cu ildə ABŞ-ın Kolumbayn
məktəbində baş vermiş faciəyə alternativ
baxışdı. Qas Van Sentin “Fil” filmindən fərqli
olaraq burda təkcə faciə deyil, həm də faciədən
öncəki 6 gün və 7-ci, yəni faciə günü təsvir
olunur. Amma sujet Kolumbaynda deyil, məhz
Estoniya şəhər məktəblərinin birində cərəyan
edir.
Filmdə klassik üçlük var- güclü, zəif və zəifin
müdafiəçisi.
Güclü, yəni lider olan şəxs- Andreas sinfə
nəzarəti əlində saxlayır və qızlı, oğlanlı bütün
sinif onun əmrləri ilə oturub durur. İdarə edən
odur. Başçı odur. Qanunları o müəyyən edir.
Zəif şəxs- Yozepdi. Yozep hər gün döyülür,
söyülür, alçaldılır. Amma susur və dözür. Öz
dediyi kimi, məktəbi qurtaranda bütün bunlar
keçmişdə qalacaq. Bəxti ilə barışmış və heç cür
ona əks gedə bilməyən çarəsiz biridi. Ən pisi
odur ki, ona qarşı bir adam yox tam bir sinifdi.
Zəifin müdafiəçisi- Kasperdi. Kasper də bir
vaxtlar Andreasın əmrlərinə tabe olan olub,
amma artıq ədaləti dərk etməyə başlayıb. Dərk
edib ki, Andreası güclü edən, başçı edən də
ətrafındakılardı. Dərk edib ki, əslində Yozepə
qarşı haqsızlıq edilir və bu düzgün deyil. Amma
Kasper unudub ki, Andreasa qarşı çıxmaq elə
sinfə qarşı çıxmaq deməkdi.
Əslində filmin sujeti də məhz düzgünlük axtarışı
üzərində qurulub.
Filmdəki hadisələr 7 gün cərəyan edir.
Və bu 7 gün bütün sinfin taleyini dəyişdirir.
Yozep alçaldılır, Kasper mücadilə edir. Bu
mücadilə ona sevgisi, ləyaqətinin alçaldılması,
həyatın puç olması bahasına başa gəlir. Film
vəhşi təbiəti xatırladır. Burada isə 3-cü variant
yoxdu. Yeməsən yem olacaqsan. Bəlkə də
Yozepin taleyi belə yazılmışdı və o, bütün
bunlara dözüb, birtəhər məktəbi bitirəcək və
arzusunda olduğu qrafika dizayneri olacaqdı.
Kasper isə Andreasın kölgəsində qürurla
dolanacaq və məktəbi bitirən kimi Tea-nı
alacaqdı. Buna Kasperin insanlığı yol vermədi.
O, bir növ təkcə özünün deyil, elə Yozepin də
taleyinə qarşı çıxdı. Dəyişmək istədi. Amma
bunu müsbət mənada etmədi. Əksinə vəziyyəti
daha da çıxılmaz etdi. Filmin ideyası Hitler və
Nitşenin “zəiflər ölümə məhkumdu” fəlsəfəsini
müdafiə edir. Film bitir. Rollar dəyişməyib. Yenə
də Andreas-güclü, Yozep-zəif, Kasper-zəifin
müdafiəçisi... Burda isə humanizmdən söhbət
belə gedə bilməz. Filmdə ikinci planda Yozepin
atasının fikrini ön plana çəksək bu filmin ideyası
belədir: “Qoyma səni alçaltsınlar. Bu gün buna
boyun əysən sabah həyat səni minəcək!” Kasper
və Yozep də boyun əymədilər amma...
Filmin büdcəsi 100 min avrodu və 2007-ci il
Oskarda “ən yaxşı əcnəbi dildə film”
kateqoriyasında nominantlardan biri olub. Film
2007-ci il Varşava və Karlovı Varı festivallarının
hər ikisində 2 nominasiya üzrə priz qazanıb.
P.S. Əsəblərinizə heyfiniz gəlmirsə mütləq bu
filmi izləyin.
40
Film Fiction | Dekabr, №4
PİNA
Rejissor: Vim Venders
Ölkə: Almaniya- İngiltərə- Fransa
Janr: Sənədli film- Müzikl
İl: 2011
İMDB balı: 7.7
Film Fiction balı: 9.0
“Pina” filmi məhşur alman xoreoqrafı
Pina Bauş haqqında çəkilən sənədli filmdir.
Xronometrajı 106 dəqiqə olan bu filmin ideya
və rejissorluğu Vim Vendersə aiddi.
Hələ 1985-ci ildə ilk dəfə Pina teatrının
“Kafe Müller” adlı tamaşasından təsirlənən
rejissor Bauşla dostluq münasibətləri qurur və
onun haqqında mütləq bir film çəkəcəyini özünə
söz verir. 2008-ci ildə Venders filmin
çəkilişlərinə start verir. 2009-cu ildə isə Pina
Bauş dünyasını dəyişir. Bununla da filmin sujeti
bir növ xatirə tipinə əvəz olunur. Qeyd edək ki,
bu film “müəllif filmi” ( Art house )
kateqoriyasında ilk 3D filmdi. Filmin təqdimatı
2011-ci ildə oldu və tənqidçilər, kinosevərlər
tərəfdən yüksək qiymətləndirildi.
Pedro Almodovarın “Onunla danış”
filmini seyr edənlər Pina Bauşu o dəqiqə
tanıyacaqlar. Peşəsinə uyğun Pina həmin filmdə
də xoreoqraf kimi rol almışdı. Pina müasir rəqs
ideyasının yaradıcılarından sayılır və onun üçün
standart rəqs anlayışı yoxdu. O sadəcə hisslərin
təcəssümünü görmək istəyir. Filmin sloqanı da
belədir: “Rəqs et, rəqs et, yoxsa biz məhv
olarıq”... “Pina” sadəcə sənədli film deyil. Eyni
zamanda çox gözəl bir sənət əsəridi. Müəllif
filmləri və əsl sənət sevərləri əmin edə bilərik
ki, bu film onların zövqünü oxşayacaq. İlk
baxışdan əcaib görünən amma bir qədər
baxdıqdan sonra çox sevəcəyiniz səmimi
rəqslərin şahidi olacaqsız. Film qətiyyən sizi
yormayacaq. Əksinə yorğunluğu atacaq və
müsbət enerji ilə yükləyəcək. Hətta qətiyyən
rəqsləri sevməyən, heç vaxt rəqs etməyənlər də
bu filmdən sonra mütləq fikirlərini
dəyişəcəklər. Vendersi də yaddan çıxartmaq
olmaz. Rejissoru ayaq üstə alqışlamaq lazımdı
bu cür filmə görə.
Filmdə aktyor heyəti elə Pina rəqs
dərnəyinin truppasıdı. Bu amilə diqqət edin
filmi izlərkən. Çünki səssiz film olsaydı bunu
qətiyyən anlaya bilməzdiz. Bu da rəqs sənətinin
böyüklüyü.
“Pina” 2011-ci ildə European Film
Awards ( Feliks mükafatı ) “Ən yaxşı sənədli
film” kateqoriyasında priz qazandı. Bundan
başqa film bu ilin Oskarında “Ən yaxşı əcnəbi
dildə film” nominantlarından biridi.