Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları

Cilt / Volume 9 • Sayı / Issue 2 •  Aralık / December 2017 

175

Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları Üzerine Etkisi: Azerbaycan ve Türkiye 

Karşılaştırması

Azerbaycan’daki erkeklerin %38’i düşük, %43’ü orta ve %19’u yük-

sek etnosentrik eğilime sahip iken; Türkiye’de ise erkeklerin %22,8’i 

düşük,  %42,9’u  orta  ve  %34,3’ü  yüksek  etnosentrik  eğilime  sahiptir. 

Bu bağlamda Türkiye ve Azerbaycan’da erkekler orta etnosentrik eğili-

me sahiplerdir. Ancak diğer etnosentrik düzeylere bakıldığı zaman dü-

şük etnosentrik düzeyde Türkiye’deki oran düşük iken; Azerbaycan’da 

yüksektir. Yüksek etnosentrik düzeyde ise Azerbaycan’da bu oran dü-

şük iken; Türkiye’de yüksektir. İki ülke erkeklerinin arasında P<0,05 

düzeyinde anlamlı bir fark vardır. Türkiye’nin kendi içerisinde cinsiye-

te göre etnosentrik eğilimlerine baktığımız zaman kadınların ve erkek-

lerin  orta  etnosentrik  eğilim  düzeyinde; Azerbaycan’da  ise  kadınların 

düşük, erkeklerin orta etnosentrik eğilim düzeyinde olduğu anlaşılmak-

tadır.

Tablo 4. Medeni Durum ve Etnosentrik Eğilim Düzeyi

Medeni 

Durum

  Etnosentrik 

Eğilim Düzeyi

Ülke

Toplam

Analiz

Türkiye Azerbaycan

Evli

 

 

 

 

 

 

 

Düşük etnosentrik

 

53

38

91

Pearson Ki-kare=9,230

Df=2

P=0,01

18,4%

31,9%

22,4%

Orta etnosentrik

  

130

48

178

45,1%

40,3%

43,7%

Yüksek etnosentrik

  

105

33

138

36,5%

27,7%

33,9%

Toplam

 

288

119

407

100,0%

100,0% 100,0%

Bekar

 

 

 

 

 

 

Düşük etnosentrik

  

48

81

129

Pearson Ki-kare=31,981

Df=2

P=0,00

25,0%

47,1%

35,4%

Orta etnosentrik

  

90

77

167

46,9%

44,8%

45,9%

Yüksek etnosentrik

  

54

14

68

28,1%

8,1%

18,7%

Toplam

192

172

364

100,0%

100,0% 100,0%

---

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

176

Ömer Osman POYRAZ

Türkiye ve Azerbaycan tüketicilerinin etnosentrik eğilim düzeyi ve me-

deni durumlarını gösteren Tablo 4’e bakıldığı zaman Azerbaycan’daki 

katılımcılardan evli olanların %31,9’u düşük, %40,3’ü orta ve %27,7’si 

yüksek etnosentrik eğilime sahipken; Türkiye’de ise evli olan katılım-

cıların    %18,4’ü  düşük,  %45,1’i  orta  ve  %36,5’i  yüksek  etnosentrik 

eğilim düzeyine sahiptir. Hem Azerbaycan’da hem de Türkiye’de evli 

katılımcıların büyük bir oranı orta etnosentrik eğilime sahiptir. Ancak 

farklılık diğer etnosentrik düzeyler incelendiği zaman ortaya çıkmak-

tadır. Türkiye’deki evli katılımcıların yüksek etnosentrik eğilim düzey-

leri düşük etnosentrik eğilim düzeylerindan fazladır. Bu durumda evli 

ve  Türkiye’deki  katılımcıların  yüksek  etnosenrik  eğilime  sahip  oldu-

ğunu gözlemliyoruz. Diğer yandan Azerbaycan’daki evli katılımcıların 

düşük etnosentrik eğilim  düzeyleri yüksek  etnosentrik eğilim düzey-

lerinden  fazladır.  Bu  durumda  evli  ve Azerbaycan’daki  katılımcıların 

düşük etnosentrik eğilime sahip oldukları anlaşılmaktadır. İki ülke ka-

tılımcılarından evli olanlar arasında P<0,05 düzeyinde anlamlı bir fark 

vardır.

Bekar katılımcılara bakıldığı zaman (Tablo 4’de) Türkiye’deki katılım-

cıların %25’i düşük, %46,9’u orta ve %28,1’i yüksek etnosentrik eği-

lime sahip iken; Azerbaycan’daki bekar katılımcıların % 47,1’i düşük, 

%44,8’i  orta  ve  %8,1’i  yüksek  etnosentrik  eğilime  sahiptir.  Bekar  ve 

Türkiye’deki katılımcıların çoğunluğunun orta etnosentrik eğilime sa-

hip olduklarını görürken; bekar ve Azerbaycan’daki katılımcıların ço-

ğunluğu  düşük  etnosentrik  eğilime  sahip  olduğunu  görmekteyiz.  İki 

ülke katılımcılarından bekar olanlar arasında P<0,05 düzeyinde anlamlı 

bir fark vardır. Ülkelerin kendi içerisinde etnosentrik eğilim düzeyle-

rine bakıldığında Azerbaycanda evli olanlar orta, bekar olanlar düşük; 

Türkiye’de ise hem evli hem bekar orta etnosentrik eğilim düzeyine sa-

hiptir.

---

Cilt / Volume 9 • Sayı / Issue 2 •  Aralık / December 2017 

177

Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları Üzerine Etkisi: Azerbaycan ve Türkiye 

Karşılaştırması

Tablo 5. Eğitim Durumu ve Etnosentrik Eğilim Düzeyi

 Eğitim 

Durumu

 Etnosentrik 

Eğilim Düzeyi

Ülke

Toplam

Analiz

Türkiye Azerbaycan

Ortaöğretim

 

 

 

 

 

 

 

Düşük 

etnosentrik

4

1

5

Pearson Ki-kare=1,517

Df=2

P=0, 468

10,3%

33,3%

11,9%

Orta 

etnosentrik

13

1

14

33,3%

33,3%

33,3%

Yüksek 

etnosentrik

22

1

23

56,4%

33,3%

54,8%

Toplam

39

3

42

100,0%

100,0%

100,0%

Lise

 

 

 

 

 

 

 

Düşük 

etnosentrik

12

6

18

Pearson Ki-kare=3,566

Df=2

P=0, 168

12,1%

27,3%

14,9%

Orta 

etnosentrik

45

7

52

45,5%

31,8%

43,0%

Yüksek 

etnosentrik

42

9

51

42,4%

40,9%

42,1%

Toplam

 

99

22

121

100,0%

100,0%

100,0%

Üniversite

 

 

 

 

 

 

Düşük 

etnosentrik

85

112

197

Pearson Ki-kare=27,371

Df=2

P=0, 00

24,9%

42,1%

32,4%

Orta 

etnosentrik

162

117

279

47,4%

44,0%

45,9%

Yüksek 

etnosentrik

95

37

132

27,8%

13,9%

21,7%

Toplam

342

266

608

100,0%

100,0%

100,0%

Azerbaycan ve Türkiye katılımcılarının etnosentrik eğilim düzeylerini 

karşılaştıran son tabloya (Tablo 5) baktığımız zaman Türkiye katılımcı-

larının ortaöğretim mezunu olanların %10,3’ü düşük, %33,3’ü orta ve 

%56,4’ü yüksek etnosentrik eğilim düzeyinde; Azerbaycan katılımcıla-

---